آب‌های قشم حاوی هزاران تپه، جزیره مرجانی و بیش از هزار گونه ماهی زینتی و دیگر آبزیان است این گنجینه پر ارزش و تنوع جانوری شگفت انگیز، نگین خلیج فارس را بسیار زیبا و رویایی ساخته و می‌تواند با قابلیت‌های زیست محیطی بالا مزیت‌های زیادی را در زمینه توسعه گردشگری دریایی در این جزیره داشته باشد.

خلیج فارس با گستره نزدیک به ۲۳۷ هزار و ۴۷۳ کیلومتر مربع بین ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است و جزیره زیبای قشم، همچون نگینی بر پهنه آب‌های نیلگون آن می‌درخشد.

شهر قشم در دماغه این جزیره از بندرعباس حدود ۲۲ کیلومتر فاصله و جهتی جنوب غربی - شمال شرقی دارد و با یک چین خوردگی که حدود ۲۵ میلیون سال پیش (دوره میوسن) اتفاق افتاده، مرتبط است. در این جزیره صخره‌های مربوط به پنج میلیون سال پیش (دوره پلیوسن) نیز مشاهده می‌شود.

جزیره قشم توسط کوه‌های آهکی که بیشتر دارای دیواره‌های عمودی هستند احاطه شده است. این کوه‌ها به فواصل مختلف از کناره ساحل قرار گرفته اند به طوری که بعضی از آن‌ها به طور مستقیم در کناره و بعضی دیگر، چندین کیلومتر از کناره فاصله دارند.

سواحل این جزیره دندانک دار و به دلیل وجود صخره‌های زیر دریایی، عمق آب در سواحل آن کم است. همانطور که در بیرون آب و در خشکی به علت چین خوردگی کوه‌های شگفت آور، وجود سطوح تخت در بالای ارتفاعات، ستون‌های حاصل از فرسایش، برجستگی و فرورفتگی‌های ناشی از هوا زدگی، زیبایی‌های قشر را به رخ بینندگان می‌کشد، در اعماق آب‌ها نیز تنوع گونه‌های رنگارنگ، صخره‌های عجیب و پر رمز و راز و دیدنی‌های شگفت انگیز که هر کدام مانند تابلوی نقاشی شده نفیسی بسیار چشم نواز و در نوع خود منحصر به فرد هستند.

به طور کلی حیات آبی قشم دارای چهار بستر گِلی، شِنی، صخره‌ای و مرجانی است. به جز بستر گِلی که بیشتر در منطقه جنگل‌های حرا وجود دارد، بستر‌های دیگر را در جای جای آب‌های پیرامون قشم می‌توان مشاهده کرد. بخش اعظم آب‌های قشم دارای بستری شنی است و بعد از آن می‌باید به بستر‌های صخره‌ای و مرجانی اشاره کرد.

در هر بستر می‌توان شاهد گونه‌های خاص آن بود، به طور مثال در بستر گِلی و شِنی از گروه بی مهرگان، شقایق‌های دریایی خاص منطقه، میگو‌ها و مادر میگو (Locust Lobster) و از گروه مهره داران کفال، شوریده، شبه شوریده، گربه ماهی، مار ماهی گِلی، چند نوع از سفره ماهیان و کفشک ماهی‌ها را می‌توان نام برد.

در بستر صخره‌ای از جلبک‌های قهوه ای، قرمز و سبز منطقه که فصل شکوفایی آن‌ها در پاییز است و به صورت علفزار‌های دریایی است، و از بی مهرگان نظیر عروس دریایی، کشتی چسب ها، مرجان خاص خلیج فارس، کرم‌های پرتاز منزوی، حلزون‌های دو کفه‌ای خوراکی و مروارید ساز، نرم تنان بدون صدف، ستاره دریایی، خیار دریایی، توتیا و هشت پا، از گروه ماهیان انواع ماهی‌های صخره ای، خفاش ماهی، ماهی‌های تک خار، سر خار، کوسه سرچکشی منطقه، شاه میگو (Lobster)، میگوی تمیز کننده و در بستر مرجانی از گونه‌های مرجانی مانند مرجان‌های سنگی و بادبزنی و از ماهیان نواحی مرجانی مانند ماهی جراح، خروس ماهی و خلاصه زیباترین شاه میگوی جهان با نام علمی (Panulirus versicolor) را می‌توان نام برد.

جلوگیری از روند تخریب مرجان‌های منطقه که خود تاثیر مستقیم بر روی سایر گروه‌های جانوری و گیاهی دارد، نقش مهمی ایفا می‌کند. در این نواحی، مسایل مربوط به تنوع گونه‌ای و درون گونه‌ای و رقابت بین گونه‌ها و دشمنان و مدافعان مرجان ها، برای تحقیقات بسیار مهم است. در آب‌های قشم علاوه بر گروه‌های یادشده، گروه نرم تنان موجود نیز بسیار متنوع و قابل توجه است. این گروه شامل شکم پایان، دو کفه‌ای ها، ناو پایان، بسپاره صدفان و سر پایان است.

از دیگر گروه‌های موجود در آب‌های قشم می‌توان به سخت پوستان که از متنوع‌ترین گروه بندپایان بعد از حشرات می‌باشند اشاره کرد. این گروه در آب‌های قشم در نواحی جذر و مدی، صخره ای، گِلی و شِنی از تنوع خاصی برخوردار بوده که می‌توان به خرچنگ‌های پهن و دراز، کشتی چسب ها، میگو‌های عابد، بشکن زن و معمولی و خرچنگ دراز دریایی اشاره کرد.

گروه دیگری که در آب‌های قشم موجود است و تاکنون نیز درباره آن‌ها مطالعه کاملی انجام نشده گروه خارپوستان است. این گروه شامل ستاره‌های دریایی، توتیا، خیار‌های دریایی و دلار‌های سنگی هستند که در نواحی کم عمق زندگی می‌کنند و بالاخره از گروه ماهیان که از آن‌ها نام برده نشد می‌توان به گِل خورک اشاره کرد که در منطقه جنگل‌های حرا یافت می‌شود، همچنین می‌توان به گونه‌هایی از ماهیان گوپی اشاره کرد که بر روی صخره‌ها بالای سطح آب منتظر برخورد امواج می‌باشند.

اگر زیبایی‌های موجود در آب‌های قشم را مدیون مرجان‌ها بدانیم چیزی به گزاف نگفته ایم.

نقش مرجان‌ها را در آب‌های منطقه زمانی بهتر می‌توان دریافت که بدانیم با نابودی آن‌ها بخش اعظم حیات جانوری منطقه از بین خواهد رفت و این مطلب علاوه بر خسارات مهم زیست محیطی تاثیر بسیار ناگواری بر چرخه اقتصادی منطقه به همراه خواهد داشت.

مرجان‌ها علاوه بر تامین مواد غذایی بر بیشتر گونه‌های موجود، نقش بسیار مهمی در تصفیه آب‌های منطقه و مهیا ساختن شرایط برای ادامه زندگی سایر گونه‌ها دارند و نیز عامل بازدارنده‌ای در تخریب نوار ساحلی بر اثر طوفان‌ها و امواج پرقدرت هستند.

در حقیقت مرجان‌ها برای سواحل به عنوان یک موج شکن طبیعی عمل می‌کنند. در آب‌های اطراف قشم بیش از ۳۰ گونه مرجان وجود دارد. این رقم در آب‌های خلیج فارس به بیش از ۷۰ گونه می‌رسد که بیش از ۵۰ گونه آن در آب‌های ایران زندگی می‌کنند.

مرجان‌ها به طور مستقیم و غیر مستقیم در چرخه حیات آبزیان کوچک پیکر و درشت پیکر منطقه از تغذیه موجودات گرفته تا محلی برای تخم گذاری و اختفای آن‌ها نقش بسیار مهمی دارند. شکارچیان بزرگ، از قبیل کوسه‌ها و دلفین ها، غذای مورد علاقه خود را در بستر‌های مرجانی به راحتی می‌یابند. تداوم این حیات آبی قشم و زیبایی هایش در گروه حفظ مرجان‌های منطقه است.

از دیگر گونه‌هایی که در آب‌های قشم زندگی می‌کنند و می‌توان از آن‌ها نام برد باید به کر کوسه‌ها و یا کوسه‌های بزرگ پیکر پلانگتون خوار اشاره کرد. این آبزی که بزرگترین جانور آبی منطقه است غذای خود را از پلانکتون‌های موجود در آب‌ها تهیه می‌کند.

جانور دیگری که در آب‌ها و سواحل قشم پایگاه بسیار مهمی برای زندگی آن محسوب می‌شود لاک پشت بزرگ دریایی است که انواع مختلفی دارد. لاک پشت‌ها در فصل بهار و در ماه اردیبهشت و خرداد در سواحل قشم شروع به تخم ریزی می‌کنند.

جزیره قشم با وسعت یکهزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع از تنگه هرمز به موازات ساحل جنوبی ایران به طول ۱۳۵ کیلومتر و عرض میانگین ۱۱ کیلومتر از توابع هرمزگان است و ۳۰۰ کیلومتر خط ساحلی دارد.

شهرستان قشم شامل جزیره‌های قشم، هنگام و لارک با حدود ۱۵۰ هزار نفر جمعیت از تنگه هرمز به موازات ساحل استان هرمزگان به طول ۱۵۰ و عرض میانگین ۱۱ کیلومتر در میان آب‌های خلیج فارس گسترده شده است.

منبع: ایرنا