سپهری کارشناس فرهنگ عامه یزد گفت: شب یلدا به قدمت ۵۰۲ سال پیش از میلاد حضرت مسیح در زمان داریوش حدود ۲۵۰۰ سال قبل در ایران رایج شده است.
او بیان کرد: ایرانیان در زمان قدیم با نداشتن هیچ وسیله‌ای در زمانی که از آسمان، ستاره و سایه به عنوان ساعت استفاده می‌کردند، شب یلدا را کشف کردند.
او تصریح کرد: و در زمان قدیم به جای اینکه در نوروز روز اول سال باشد، روز اول دی ماه را روز اول سال حساب می‌کردند، زیرا یلدا به معنای زایش و تولد خورشید است.
سپهری گفت: در روزگاران قدیم در بیرون منزل در شب یلدا آتش روشن می‌کردند و تا صبح بیدار می‌ماندند و به تدریج در منازل شب یلدا را برگزار می‌کردند.
او بیان کرد: در یزد قدیم مردم کرسی در وسط قرار می‌دادند و همه دور هم جمع می‌شدند همچنین به دلیل اینکه شب یلدا شب زایش خورشید است، افراد خوراکی‌هایی به رنگ سرخ مانند هندوانه مصرف می‌کردند.
او ادامه داد: در زمان قدیم مرسوم بود که هر انسانی که در شب یلدا هندوانه بخورد تا پایان سال به سرماخوردگی مبتلا نمی‌شود.
کارشناس فرهنگ عامه یزد گفت: افراد در شب یلدا از انار، سیب سرخ و چغندر استفاده می‌کردند همچنین آش شکمبه و تنقلاتی مانند هسته زردآلو و گندمک مصرف می‌کردند.
سپهری تصریح کرد: برای اینکه در شب یلدا تا صبح همه بیدار بمانند، اشعار شاعران ایرانی مانند حافظ، سعدی و فردوسی و ضرب المثل می‌خواندند و سرگرم بودند.
او ادامه داد: یکی از چیستان‌هایی که در قدیم خوانده می‌شد این بود که در ندارد گنجینه، دیوار ندارد گنجینه، کنگره دارد گنجینه که جواب آن انار است و چیستان دیگری که گفته می‌شود عجایب صنعتی دیدم در این شهر که بی جان در پی جاندار می‌گشت که جواب آن گاری یا گَرجی است.
او گفت: مردم در شب یلدا فال می‌گرفتند و گردو یا بادام می‌شکستند که اگر مغز داشت گفته می‌شد فال این فرد نیک است و اگر فاقد مغز بود، فال نیک نبود.
او بیان کرد: دور همی افراد در شب یلدا سبب رفع مشکلات و اختلافات به وسیله بزرگان می‌شود و همه دور هم جمع می‌شوند تا این شب طولانی اصیل ایرانی را زنده نگه دارند.
