پس از حواشی اینماد اجباری، دومین تصمیم ناگهانی شاپرک برای پرداخت یار‌ها و درخواست برای تغییر دامنه اینترنتی با واکنش‌هایی همراه شد. صبح روز یک شنبه، ۲۷ آذر، شاپرک در نامه‌ای به شرکت‌های پرداخت‌یار اعلام کرد که با توجه به احتمال مسدود شدن دامنه‌های دات کام، پرداخت‌یار‌ها تا ۳ دی فرصت دارند سایت خود را به دامنه ir منتقل و نتیجه را به شاپرک اعلام کنند.

در نامه رسمی شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) به عنوان رابط بانک مرکزی، شبکه بانکی و شرکت‌های خدمات پولی و مالی آمده است: «با توجه به تمهیدات و مخاطرات بالقوه ناشی از مسدود شدن احتمالی دامنه‌های «com» مقتضی است آن دسته از شرکت‌های پرداخت یار که هم اکنون از دامنه‌های «com» سرویس می‌گیرند در سریع‌ترین زمان ممکن و ترجیحا تا تاریخ سوم دی، دامنه خود را از «com» به «ir» منتقل و نتیجه را به این شرکت اعلام کنند.

بدیهی است انتقال ندادن دامنه و اختلال در دسترسی به سایت، می‌تواند کسب و کار پرداخت یاران را تحت تاثیر قرار دهد و اکیدا توصیه می‌شود اقدام پیشگیرانه فوق با سرعت اجرایی شود.» این نامه با واکنش برخی کسب و کار‌ها همراه بود و در اعتراض برخی کسب و کار‌ها که دیروز هم خبرساز شد، آمده است که این حق اولیه کسب‌و‌کار است که نام، بیزینس مدل و دامنه خود را انتخاب کند و... حال سوال این جاست که تغییر دامنه اینترنتی چه اهمیت و لزومی دارد و چرا با اعتراض برخی کسب و کار‌ها روبه رو شده است؟ این گزارش را بخوانید.

دامنه‌های ir و com چه تفاوتی دارند؟
اگر به وب‌سایت‌های مختلف توجه کنید، متوجه می‌شوید که همه آن‌ها در آخر نشانی‌شان یک نقطه (دات) دارند و بعد از این نقطه، چند حرف پشت سر هم مثل com، ir، org و... آمده است که به آن دامنه می‌گوییم. دامنه com یک دامنه بین المللی است و به همین دلیل معروف ترین، پر طرفدارترین و پرکاربرد‌ترین پسوند دامنه است و تقریبا بیشتر از ۷۵ درصد دامنه‌های دنیا با این پسوند ثبت شده‌اند. هرچند که اکنون انتخاب یک دامنه خوش آوا و کوتاه با com کمی سخت است و بیشتر دامنه‌های خوش آوا و کوتاه قبلاً ثبت شده‌اند. دامنه ir به دامنه ملی ایران معروف است؛ چرا که اختصار کلمه ایران است و مناسب وب سایت‌های داخلی است. ناگفته نماند زمانی که می‌گوییم دامنه ir ملی است به این معنی نیست که فقط کاربران ایرانی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند.

* ir ارزان‌تر از com
قیمت دامنه ir نسبت به com کمتر است. زمانی که شما دامنه ir خریداری می‌کنید، این دامنه روی سیستمی ذخیره می‌شود که در ایران است. به همین دلیل هزینه نگهداری آن کمتر است. دلیل اصلی گران‌تر بودن دامنه com نوسان قیمت دلار است.

* دامنه‌های ir محروم از تبلیغات در گوگل!
در دامنه com شما برای انتخاب اسم با چیزی حدود ۸ میلیارد نفر (جمعیت کره زمین) رقابت می‌کنید و ممکن است اسمی که شما درنظر گرفته اید توسط شخص دیگری خریداری شده باشد، اما برای دامنه ir این رقم به ۸۰ میلیون نفر (جمعیت کشور) کاهش می‌یابد. طبق آخرین آمار موجود، روزانه حدود ۳.۵ میلیارد بار جست وجو در سایت گوگل انجام می‌شود، اما متاسفانه به دلیل تحریم‌هایی که روی کشور ما اعمال شده است دیگر گوگل کار تبلیغاتش را با دامنه ir انجام نمی‌دهد! بنابراین خیلی از کسب و کار‌ها ترجیح می‌دهند که از دامنه com استفاده کنند. امکان زدن تبلیغات گوگل یا همان گوگل ادوردز روی دامنه‌های دات کام، امکان فعال سازی سرویس‌های سئویی حرفه ای، بالا بودن کلاس کاری دامنه‌های بین المللی به خصوص دات کام و فعالیت بهتر دامنه‌های دات کام در بازار جهانی و در رقابت با وب سایت‌های خارجی از دیگر مزایای دامنه com است.

* اعتماد بیشتر به دامنه‌های ir یا com
برخی کارشناسان معتقدند اعتماد مردم به دامنه ir بسیار بیشتر از دامنه com است. اگر بخواهید وب سایت خودتان را با دامنه ir راه بیندازید باید در پایگاه اطلاعاتی ایرنیک ثبت نام کنید که در حقیقت یک نوع ثبت احوال برای دامنه ملی است و شما باید تمامی اطلاعات خودتان را به این پایگاه بدهید تا دامنه ir شما ثبت و قابل استفاده شود. شما برای ثبت دامنه ir باید از طریق سایت nic که یک سایت دولتی ایرانی است، اقدام کنید. در واقع همه دامنه‌های ir در دنیا، با تایید این سایت ثبت می‌شوند؛ بنابراین عملا پشت همه این دامنه‌ها یک نهاد دولتی ایرانی قرار گرفته است، اما در مقابل برای ثبت دامنه‌های com و... باید سراغ سایت‌های واسط ایرانی و خارجی بروید.

کسب و کار‌ها به چه چیزی اعتراض دارند؟
کاربران شبکه‌های اجتماعی در پی انتشار این نامه در موارد قابل توجهی عملکرد مداخله جویانه شاپرک را نقد و درباره آینده وضعیت نامعلوم اینترنت و کسب و کار‌های مبتنی بر اینترنت ابراز نگرانی کردند. این تصمیم البته واکنش برخی کسب و کار‌ها را به همراه داشته است. به طور مثال، «محمد‌مهدی شریعت‌مدار»، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک به دیجیاتو گفته است: «جابه‌جایی به‌طور جدی مشتریان پرداخت‌یار‌ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد و جابه‌جایی از دات کام به دات آی آر برای پرداخت‌یار‌هایی که کاربر زیادی دارند، بسیار دشوار است.» «میلاد جهاندار»، بنیان‌گذار باهمتا هم در انتقاد به عملکرد شاپرک و حذف حق اختیار کسب و کار‌های اینترنتی برای استفاده از نام و... گفته است: «رسیدن به مرحله‌ای که رگولاتوری حتی در انتخاب نام دامنه هم دخالت کند، درجه‌ای از رگولاتوری است که در هیچ کشوری اجرا نمی‌شود؛ دخالت مستقیم در ساده‌ترین بخش‌های یک کسب‌و‌کار است و بسیار نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد. این حق اولیه کسب‌و‌کار است که نام، بیزینس مدل و دامنه خود را انتخاب کند.»

کارشناس سیاست گذاری حوزه اقتصاد و فناوری: این یک اقدام پیشگیرانه است
این اولین بار نیست که شاپرک با اقدامی ناگهانی، سعی در تعیین تکلیف مسیر فعالیت پرداخت‌یار‌ها دارد که با اعتراضاتی همراه بوده است. برای بررسی بیشتر سراغ یک کارشناس سیاست گذاری حوزه اقتصاد و فناوری رفتیم. آخوندی به خراسان می‌گوید: «این دستورالعمل برای پرداخت یارهاست که حساسیت‌های خودشان را دارند. به طور مثال، اگر شما سایت پذیرنده مثل دیجی کالا باشید و دامنه com هم داشته باشید مشکلی پیش نمی‌آید. سیستم پرداخت یار برای سامانه‌های واسطه پرداخت مثل زرین پال است که به عنوان یک درگاه پرداخت اینترنتی فعالیت می‌کند.
به طور مثال، اگر شما فروشگاه آنلاین داشته باشید می‌توانید برای درگاه پرداخت از این سامانه استفاده کنید و کارمزد یک یا نیم درصدی به این سامانه هم بدهید. پرداخت یار‌ها مثل یک اپراتور مجوزدار از حاکمیت هستند. به طور مثال، فرض کنید همراه اول روی دامنه com فعالیت کند، اگر یک روز این دامنه هوس کند که همراه اول را بلاک کند و اجازه استفاده به همراه اول ندهد مشتریان همراه اول نمی‌توانند هیچ سرویسی دریافت کنند.
از این جهت بوده که قانون گذار در یک اقدام پیشگیرانه همه این سامانه‌ها را مجبور به تغییر دامنه کرده است.» او درباره انتقاد برخی کسب وکار‌ها هم می‌گوید: «لزومی ندارد که کسب و کار‌ها حمایت کنند. چون کسب و کار‌ها می‌خواهند سود بیشتر و هزینه کمتری داشته باشند. شما هر قانونی بگذارید که کسب و کار‌ها مجبور به پاسخگویی و شفاف سازی برای کاربران شوند با مقاومت‌هایی روبه رو می‌شوید.
همین الان هم اگر شرایطی را بگذارید که مشتریان سرویس بهتری بگیرند، اما هزینه کسب و کار‌ها هم بیشتر شود واکنش‌هایی دارید؛ بنابراین چنین قاعده‌ای درست نیست که بگوییم اگر کسب و کار‌ها حمایت نمی‌کنند پس این قانون مشکل دارد. بلاک شدن دامنه‌های com فقط برای مشتریان دردسر ایجاد نمی‌کند، بلکه کشور را دچار نابسامانی می‌کند. این‌ها موضوعات پیشگیرانه از آسیب‌های جدی است. یک وقت ممکن است از خارج کشور به سرور‌های بانک ملی حمله کنند که به مردم سرویس می‌دهد، اما یک وقت ممکن است تمامی این دامنه را بلاک کنند و همه سیستم بانکی کشور بخوابد. در نهایت اغتشاش و آشوب در ارائه سرویس به ضرر عموم کاربران و کل کشور است.»

منبع: خراسان