هنر برخلاف تصور همیشه در مقاطع حساس به داد بشر رسیده است. اگر هم گاه موفق به تاثیر مستقیم نشده، احتمالا به این دلیل بوده که بشر آن کمک و امداد زیباشناسانه را نادیده گرفته یا آن را غیر جدی تلقی کرده است. حال با گذشت زمان این کاربرد هنر ابعاد بسیار گسترده‌تری پیدا کرده است. مثلا اینکه حال آموخته‌ایم که با برگزاری پرفرمنس‌ها و اجرا‌های محیطی می‌توانیم (با یادآوری مسائل اجتماعی و زیستی) نسبت به وجود برخی آلاینده‌های انسانی و غیرانسانیِ ضد بشری هشدار دهیم.

به هرحال هر کدام از هنر‌ها به هر ترتیب و به هر واسطه و دیدگاه به نوعی در پوشش وقایع و اتفاقات کوشیده‌اند، اما اینکه کدام‌ها موفق‌تر عمل‌کرده‌اند پاسخی مطلق نخواهد داشت؛ به این دلیل که هنر در کلیت، تعاریف واحدی دارد. حال در میان آن تعاریف و قواعد، با اهمیت‌ترین آن‌ها نگاهی انسانی و بشردوستانه به مسائل، و رعایت حرمت والای انسانی است.

«عکاسی» در تقابل با «تحریف»

عکاسی هم یکی از هنر‌هایی است که از زمان ابداع تاکنون نقش موثری در ثبت وقایع و اطلاع‌رسانی درست داشته است. اگر عکاسی نبود جنگ‌های بزرگ و تهاجم‌های خشن و اشغال‌های ظالمانه در طول تاریخ سر به مهر می‌ماندند یا درنهایت توسط قوم پیروز به گونه‌ای دیگر روایت می‌شدند. عکاسی تا حدودی مقابل این تحریف‌ها و مصادره‌های تاریخی را گرفته است. اما این همه کاربرد هنر عکاسی نیست. عکاسی این هنر جزیی‌نگر با قدرت بالای بصری هرچه گذشته به لحاظ تکنیک هم قدرتمندتر از قبل عمل کرده است.

پیشرفت روز افزون تکنولوژی، هر روز بر اهمیت عکاسی می‌افزاید، اما این همه ماجرا نیست! ماجرای عکاس و دوربین حکایت پیچیده‌ای دارد. در کلیت ماجرا تمام استادان فن و عکاسان سطح اول دنیا بر این موضوع تاکید دارند که آنچه اثر عکاس را ارزش و بها می‌بخشد، نگاه و جهان‌بینی اوست، نه دوربینش! لذا هرکس دوربین گران‌تری داشته باشد عکاس بهتری نیست و آن فردی که با دوربین موبایلش به ثبت وقایع می‌پردازد را نمی‌توان عکاس آماتور تلقی کرد.

بهره‌گیری از «عکاسی» در علم!

موضوع دیگر که محوریت این گزارش است بهره‌گیری از عکاسی در علم و مقولات زیست محیطی است. هستند عکاسانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، اما از آنجا که فعالیت آن‌ها در چهارچوب پژوهش‌های علمی است شاید کمتر در رسانه‌ها به آن‌ها پرداخته شده است. اما جدا از این دسته عکاسان برخی با وجود فعالیت‌های علمی بار هنری پروژه‌ها را هم مدنظر دارند تا به این ترتیب سلیقه و خواست مخاطبان آگاه امروزی را فراهم کنند.

تهدیدات اقلیمی فرصتی برای انجام رسالت انسانی عکاسان

واقعیت این است که کره زمین به لحاظ اقلیمی در شرایط بحرانی قرار دارد و انواع آلاینده‌های شیمیایی و تکثیر روزافزون جمعیت و تعدد بسیار وسائل نقلیه و بسیاری دیگر از مسائل و مقولات انسانی و جغرافیایی این زول را شدت بخشیده است؛ لذا عکاسان و البته تمام هنرمندان رشته‌های دیگر این تعهد را به گردن دارند تا نسبت به این واقعه و دشوارتر شدن دقیقه به دقیقه زندگی مدرن، آگاهی‌سازی و اطلاع‌رسانی کنند.

عکسی از یک حشره در حال انقراض در نمایی بسیار نزدیک/ اثر لوون بیس

«لوون بیس» و دغدغه حشرات در حال انقراض

یکی از چالش‌هایی که فعالان محیط زیست بار‌ها نسبت به آن هشدار داده‌اند انقراض موجودات زنده خاکی و آبی است. آن‌ها معتقدند انقراض هر حشره، پرنده، چهارپا و هر موجود زنده دیگر، چرخه طبیعت را به هم خواهد ریخت.

«لوون بیس» عکاس بریتانیایی یکی از هنرمندانی است که روی این موضوع کار کرده است. او البته در یک ژانر محدود فعالیت نکرده و عکاسی گزارشی و ورزشی را هم تجربه کره و پرتره هم یکی از گونه‌های مورد توجه اوست.

بیس به تازگی با همکاری «موزه تاریخ طبیعی آمریکا» نمایشگاهی از حشرات کوچک منقرض شده و در حال انقراض برگزار کرده که کتاب آن هشتم دسامبر منتشر شد. رسانه «گاردین» در گزارشی به جزییات پروژه پرداخته است.

نگاهی به نحوه عکاسی بیس

فریم‌های لوون بیس نه معمولی هستند و نه روندی عادی را تا ثبت کامل پیموده‌اند. لوون بیس و اعضای تیم موزه برای هر کدام از عکس‌ها ساعت‌ها زمان صرف کرده‌اند تا آنچه پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد کاملا واضح، دقیق و بدون نقص باشد. همه این کار‌ها برای است که حشرات تازه آنطور دیده شوند که هستند.

عکس‌های لوون بیس با تابش نور بر حشرات و توجه به تنوع زیستی آن‌ها ثبت شده‌اند. این آثار از بیش از ۱۰۰۰۰ تصویر منفرد با استفاده از لنز‌های میکروسکوپ ایجاد شده‌اند و حاوی سطوح میکروسکوپی از جزئیاتند تا تجربه بصری منحصر به فردی را به مخاطب ارائه دهند.

یک حشره نایاب از نمای بسیار نزدیک/ عکاس: لوون بیس

هر نمونه، یا به عبارتی هر کدام از حشرات بر روی یک میکروسکوپ تطبیقی نصب شده‌اند که امکان کنترل دقیق موقعیت در مقابل لنز دوربین را فراهم باشد. در ادامه از اکثر حشرات در حدود ۳۰ فریم عکس گرفته شده که در نوع خود رکورد محسوب می‌شود.

در ادامه، هر بخش به طور متفاوتی با نور‌های براق و شبه طبیعی روشن شده‌اند تا ناحیه تحتانی بدن حشرات هم با رنگ و آناتومی و جزییات اصلی دیده شوند.

هر عکس به مثابه ۸۰۰۰ تصویر مجزا

هر پرتره حشره از بیش از ۸۰۰۰ تصویر مجزا ایجاد شده است! لوون بیس خود می‌گوید تلاشش این بوده حشرات را همانطور که هستند در یک قاب پیش روی مخاطب زنده کند. او می‌گوید شاید ببینده با دیدن این حشرات زیبا قدری بیشتر به زندگی روی کره خاکی اهمیت دهند؛ چرا که زمین فقط متعلق به انسان‌ها نیست.

«Danaus plexippus» / «پروانه سلطنتی»

تعدادی از گونه‌های حشرات در فواصل طولانی تا ابعاد چند ده متر مهاجرت می‌کنند، اما پروانه‌های سلطنتی به خاطر مهاجرت‌های بسیار طولانی خود در آمریکای شمالی از باقی حشرات متمایز هستند.

«Bombus dahlbomii» / زنبور غول پیکر «پاتاگونیایی»

این حشره عجیب و غول‌پیکر یکی از بزرگترین گونه‌های زنبور عسل جهان است. این پرنده را بومیان جنوب آمریکای جنوبی موش پرنده می‌نامند!

«ملخ کوه راکی» / «Rocky Mountain locust»

ملخ کوه راکی هم یکی دیگر از حشراات معروف است که منقرض شده است. در اواخر دهه ۱۸۰۰ بود که میلیارد‌ها ملخ راکی در دشت‌های بزرگ فرود آمدند و گیاهان و چمنزار‌ها را نابود کردند. آن‌ها همچنین محصولات کشاورزان را نیز از بین بردند. در نهایت اینکه این ملخ‌های غول پیکر، اما زیبا که به سنجاقک شبیه هستند آخرین بار به سال ۱۹۰۲ دیده شدند و دیگر بازنگشتند.

«Cicindela albissima» / «سوسک ببری تپه‌های شنی صورتی مرجانی»

این مورد از حشرات یکی از زیباترین‌هاست که در دسته سوسک‌ها قرار می‌گیرد. این حشره نمونه بارز رنگ و کنتراست در موجودات زنده است. این سوسک موسوم به ببری در تپه‌های شنی زیستگاه یوتا با رنگ‌های کرم و سبزرنگش به زاد و ولد حیوانات کمک می‌کند. بال‌های کرم رنگ جلویی به این سوسک‌ها کمک می‌کنند تا از طریق بازتاب گرمای بیابان به جذب نور خورشید کمک کنند.

«Automeris louisiana» / ابریشم چشم لوئیزیانا

این حشره پروانه‌گون چشم ابریشمی لوئیزیانا نام دارد و در می‌سی‌سی‌پی و ساحل شرقی خلیج تگزاس می‌زیسته است. این حشره بر خلاف ظاهر زیبایی که دارد بر روی باتلاق‌ها پرواز می‌کند و در همان منطقه هم جفت می‌گیرد و تخم‌گذاری می‌کند. نکته جالب اینکه این حشره روی بال‌های عقب خود لکه‌های چشمک‌زنی دارد که برای ترساندن پرندگان و دیگر شکارچیان حیات وحش از آن استفاده می‌کند؛ و اتفاق عجیب‌تر اینکه این گونه معدود و چشمگیر تنها چند روز زندگی می‌کند و عمر بسیار کوتاهی دارد.

«Anoplognathus viridiaeneus» / «سوسک کریسمس»

سوسک کریسمس یکی از گونه‌هایی است که در استرالیا زیست می‌کند. این حشرات را با نام شاه سوسک‌ها هم می‌شناسند. آن‌ها معمولا زمانی در انظار عمومی حاضر می‌شوند که نور‌های خیابان شهر را دربرگرفته باشند. کلا سوسک کریسمس فضا‌های روستای را به مکان‌های شهری ترجیح می‌دهد.

«laucopsyche xerces» / «پروانه آبی»

پروانه آبی یکی از ۱۴۰۰ گونه پروانه‌های در حال انقراض آمریکای شمالی است. این حشره زمانی در سانفرانسیسکو و کالیفرنیا به تعداد بی‌شماری زندگی می‌کرد. این پروانه زیبا آخرین بار در سال ۱۹۴۰ دیده شده است. موضوع مهم دیگر اینکه پروانه آبی اولین گونه از پروانه‌های آمریکای شمالی بوده که به دلیل فعالیت‌های انسانی ناپدید شده و دیگر دیده نشده است.

«Nicrophorus americanus» / «سوسک دفن‌کننده آمریکایی»

آیا این حشرات کوچک می‌توانند حیوانات بزرگتر را تا استخوان بخورند؟ بله می‌توانند وقتی صحبت از سوسک‌های آمریکایی می‌شود، پاسخ مثبت است. این حشرات برای تغذیه فرزندان خود لاشه یک پستاندار نر و یک پستاندار ماده را پیدا می‌کنند و سوسک ماده در کنار لاشه‌ها تخم‌گذاری می‌کند. سوسک دفن‌کننده آمریکایی برخلاف معمول دیگر حشرات از بچه‌های خود تا بزرگ شدن نگهداری می‌کند. این گورکن‌ها با بازیافت حیوانات در حال پوسیدگی به داخل خاک به اکوسیستم بزرگتر کمک می‌کنند.

منبع : ایلنا