روح الله دهقانی در افتتاحیه نخستین کنفرانس و نمایشگاه مدیریت فناوری محصولات دانش بنیان در صنعت نفت ایران که با هدف رسوخ فناوری و تسهیل ورود شرکت‌های دانش بنیان به صنعت نفت برای رفع چالش‌ها و شناسایی فرصت‌ها برگزار شد، گفت: وقتی از علم و فناوری حرف می‌زنیم، باید از تعاریف انتزاعی، پرهیز و به سمت مفاهیم واقعی آن که کلید پیشرفت کشور است، حرکت کنیم. 

وی ادامه داد: باید باورمندانه صحبت و عمل کنیم، چون علم و فناوری تنها حوزه‌ای است که ارزش افزوده آن چندین برابر دیگر حوزه‌ها است. صنعت نفت هم به عنوان یکی از صنایع مهم و راهبردی باید توجه ویژه‌ای به علم و فناوری داشته باشد.

او افزود: مدیران فعلی صنعت نفت ثابت کرده‌اند که به ارزش‌آفرینی و ایجاد ثروت و ارزش از فناوری باور دارند و توافقات کلانی میان معاونت علمی و وزارت نفت برای تامین تجهیزات و قطعات کاربردی در این صنعت منعقد شده است که تاثیر زیادی در توسعه فناورانه این صنعت، خوداتکایی کشور و ایجاد بازار برای شرکت‌های دانش بنیان خواهد داشت.

دهقانی با اشاره به این که در چند سال اخیر مفاهیم زیادی در کشور، ایجاد و به کار گرفته شده‌اند، افزود: مراکز نوآوری، پارک‌های علم و فناوری، شتاب‌دهنده‌ها و ... از جمله این مفاهیم است که می‌توان ادعا کرد ایران بیشترین مفاهیم تعریف شده را دارد که چندان کارایی ندارند.

رئیس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: در گذشته تصور می‌شد این مفاهیم به تنهایی حلال مشکلات کشور هستند، در حالی که غافل بودند که این مفاهیم پیش از فضای فیزیکی محور؛ مغزافزار هستند و یک روش به حساب می‌آیند؛ بنابراین باید در تعریف این مفاهیم، تجدید نظر کنیم.

او در تعریف مرکز نوآوری، گفت: این مراکز باید در دل صنعت ایجاد شوند. در دنیا به هر ارتباط پایداری که بین صنعت و تولیدکنندگان برای ایجاد راه حل‌های فناورانه شکل گیرد، مرکز نوآوری می‌گویند و در دل صنعت شکل می‌گیرند.

دهقانی گفت: در دنیا وقتی از مرکز نوآوری حرف می‌زنیم، از صنعتی یاد می‌کنیم که برای رقابت‌پذیر کردن محصولات و خدمات خلق نوآوری می‌کند. در صنایع بزرگ و مادر نیاز داریم از مربیان و منتور‌هایی استفاده کنیم که سالیان سال در این صنایع تلاش و تجربه کسب کرده‌اند. شاید جوانان بتوانند در اقتصاد دیجیتال مربی‌گری و هدایت‌گری کنند، اما در صنایعی، چون نفت باید از متخصصان و صاحبان تجربه آن برای منتوری استفاده کنیم.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان تاکید کرد: مراکز نوآوری که در دل صنعت شکل می‌گیرند، برای پیشرانی صنایع مرتبط دست به خلق نوآوری می‌زنند. نوآوری هم به معنای ترکیب خلاقانه چند فناوری است که به تولید محصولی نوین و کاربردی منجر می‌شود؛ بنابراین این مفهوم ابتدا در صنعتی مطرح می‌شود که با مسئله و چالش‌های واقعی آن حوزه دست و پنجه نرم می‌کند. نوآوری در نهایت به یک طراحی خلاقانه منتج خواهد شد که پاسخ گوی نیاز‌های واقعی صنایع است.

وی تعریف مسائل فناورانه را در دل مراکز نوآوری بزرگ میسر دانست و گفت: این مراکز به شرکت‌های دانش‌بنیان مسائل موجود را ارائه می‌کنند تا این مجموعه‌ها به تولید فناوری مشغول شوند و محصول یا خدمات خود را بر مبنای مسایل مطرح شده تولید یا عرضه کنند.

وی مسیر اتصال دانشگاه به صنعت را در همین مسیر عنوان کرد و افزود: شرکت دانش‌بنیان هم برای تولید محصول خود به تحقیق علمی نیاز دارد که نیاز خود را در اتصال به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مرتفع می‌کند. این گونه است که صنعت بدون ارتباط مستقیم و نادرست به دانشگاه متصل می‌شود و یک ارتباط پایدار میان آن‌ها شکل می‌گیرد. در زنجیره ارتباط صنعت به دانشگاه به چهار بازیگر نیازمندیم؛ صنعت، مرکز نوآوری، شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها این بازیگران هستند.

دهقانی ادامه داد: در صنعت نفت روش‌های عرضه‌محور پاسخگو نیست و باید از تجربه و توان متخصصان و افراد با تجربه این صنعت استفاده کرد و مراکز نوآوری بزرگ و واقعی ایجاد کرد که خصوصی یا شبه‌خصوصی هستند. این مراکز پل ارتباطی میان صنعت و شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شوند.

او با اشاره به این که صنعت نفت به آزمایشگاه‌ها و تجهیزات ارزشمند زیادی دسترسی دارد که باید تلاش کند یک شبکه ملی ساخت و تامین آزمایشگاهی در کشور ایجاد کند، گفت: این زیرساخت عظیم می‌تواند با کمک قانون جهش تولید دانش بنیان به حل مسائل راهبردی این صنعت کمک کند.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری افزود: در سال‌های اخیر شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدات فراوانی ثبت کرده‌اند که به مثابه واگن‌های حمل بار هستند و ما وظیفه داریم فعالیت آن‌ها را ریل‌گذاری کنیم. ایجاد غول‌های فناوری در صنایع بزرگ یکی از این ریل‌ها است که این غول‌ها می‌توانند شرکت‌های دانش‌بنیان را در مسیر درست، هدایت و مشکلات واقعی را به آن‌ها منعکس کنند تا راهکار‌های فناورانه‌ای برای رفع مشکلات ارائه کنند.

او افزود: موتور مولد و محرک دانش‌بنیانی صنعت نفت را بزرگان این صنعت تشکیل می‌دهند. استادان، پژوهشگران و فعالان قدیمی و با سابقه این حوزه را باید به ایجاد مراکز نوآوری و غول‌های فناوری بزرگ در صنعت نفت ترغیب کنیم تا به کمک دانشجویان و جوانان این حوزه؛ دانش‌بنیان شدن صنعت نفت را تضمین کنند.