رسانه BBC به‌عنوان بنگاه خبرپراکنی انگلیس نقش زیادی در پیشبرد سیاست‌های استعماری انگلستان داشته است. این گروه رسانه‌ای که از بخش‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی تشکیل می‌شود، برخلاف ادعای بی‌طرفی و رعایت انصاف و عدالت در انعکاس اخبار، رسالت خود را عمدتا در مسیر سیاست‌های خاندان سلطنتی قرار داده است. نمونه قابل‌تامل آن، انعکاس اخبار و تمرکز ویژه بر بخش‌های مختلف و زبان‌های گوناگون در سراسر دنیاست. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد درحالی‌که بخش عمده درآمد‌های BBC از محل مالیات بر تماشای تلویزیون یا پرداخت هزینه برای تماشای آن از سوی مردم بوده، اما بخش خارجی‌اش به‌ویژه برای فارسی‌زبانان و گروه‌های خاص برنامه رایگان پخش می‌کند. این موضوع جایی حائز اهمیت است که هزینه این بذل و بخش‌ها توسط وزارت امور خارجه انگلیس تامین می‌شود؛ رقمی که توسط وزارت امور خارجه انگلیس پرداخت شده، مشخص نیست در چه حوزه‌هایی از بخش خارجی BBC هزینه شده و تمرکز بیشتری داشته است، اما نگاهی به رفتار‌های اخیر رسانه‌ای آن در موضوع اغتشاشات اخیر ایران می‌تواند ردپای ماموریت رسانه‌ای این شبکه را آشکار کند.

بیشتربخوانید

• دستمزد‌های نجومی معصی برای وطن فروشی؛ علی‌نژاد با چه قرارداد‌هایی مردم کشورش را به آمریکا فروخته است؟ + اسناد

ساختار درآمدزایی BBC

رسانه بی‌بی‌سی تحت یک منشور سلطنتی تاسیس شده است و زیرنظر وزارت فرهنگ، رسانه و ورزش دولت انگلیس فعالیت می‌کند. طبق صورت‌های مالی و گزارش‌های سالانه این رسانه، درآمد‌های بی‌بی‌سی از چند منبع اصلی تامین می‌شود؛ اولین و اصلی‌ترین منبع درآمدش یک کارمزد سالانه تحت‌عنوان فروش مجوز تماشای تلویزیون (TV License) است. آن‌طور که در ادامه می‌آید، این درآمد معادل ۷۱ تا ۷۴ درصد از کل درآمدزایی BBC است. در سال گذشته این مبلغ از ۱۵۷.۵ پوند به ازای هر کاربر در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۱ به ۱۵۹ پوند در سال ۲۰۲۲ رسیده است. درکنار فروش مجوز تماشای تلویزیون، BBC درآمد‌های دیگری نیز دارد. حدود یک‌چهارم درآمدش از شرکت‌های زیرمجموعه آن به‌دست می‌آید که این درآمد‌ها شامل درآمد فعالیت‌های تجاری همچون پخش آگهی‌های تلویزیونی، فروش برنامه‌ها و خدمات بی‌بی‌سی است. ساختار گروه BBC به این صورت است که طبق منشور اولیه خود، فعالیت‌های پخش خدمات عمومی (PSB) را از عملیات تجاری جدا کرده است. بخش PSB بی‌بی‌سی درآمد‌های مربوط به همان فروش مجوز تماشای تلویزیون می‌کند تا محتوا را در اختیار پرداخت‌کنندگان هزینه مجوز قرار دهد. بازوی تجاری این گروه به‌صورت مستقل تامین مالی می‌شود و مستقل از بخش PSB فعالیت می‌کند.

درآمد ۶.۵ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۲

طبق آمار‌هایی که گروه BBC در صورت‌های مالی و گزارش‌های سالانه خود ارائه داده، درآمدش از چهارمیلیارد و ۷۹۰ میلیون پوند در سال ۲۰۱۰ (سال مالی منتهی به مارس ۲۰۱۰) به پنج‌میلیارد و ۳۳۰ میلیون پوند در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۲ رسیده است. با درنظر گرفتن نرخ تبدیل پوند به دلار، رقم دلاری درآمد گروه BBC در سال ۲۰۲۲ حدود شش‌میلیارد و ۵۴۸ میلیون دلار می‌رسد. برای تصور درشتی این عدد، کافی است این مقدار را با دلاری ۳۵ هزارتومانی بازار در ایران حساب کنیم. معادل ریالی درآمد این گروه به حدود ۲۲۹ هزار میلیارد تومان خواهد رسید، حتی اگر این رقم را با دلار ۳۰ هزارتومانی هم حساب کنیم، معادل ۲۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد خواهد بود.

۷۱ تا ۷۴ درصد هزینه‌های BBC از جیب مردم

همان‌طور که گفته شد، درآمد‌های بی‌بی‌سی از منابع مختلف است که بخش عمده و اصلی آن، هزینه‌ای است که بینندگانش برای تماشای برنامه‌های این تلویزیون (TV License) به BBC پرداخت می‌کنند. براساس آنچه در صورت‌های مالی و گزارش‌های سالانه آن آمده، در سال ۲۰۲۲ (سال مالی منتهی به مارس) از درآمد پنج‌میلیارد و ۳۳۰ میلیون پوندی‌اش، حدود ۷۱ درصد معادل ۳.۸ میلیارد پوند را تماشاگران پرداخت کرده‌اند. سهم TV License از درآمد‌های گروه BBC در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۱ حدود ۷۴ درصد بوده و بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ این مقدار به‌طور میانگین ۷۴ درصد بوده است. به‌نظر می‌رسد در سال‌های اخیر با معافیت شهروندان بالای ۷۵ سال از پرداخت هزینه تماشای تلویزیون، سهم این درآمد‌ها درمجموع درآمد‌های BBC با کاهش دو واحد درصدی روبه‌رو شده، البته کاهش محدودیت‌های کرونایی به افزایش درآمد‌های این رسانه‌ها از بخش‌های آگهی و تولید محتوا هم در این کاهش نقش داشته‌اند.

بودجه ۷ میلیارد دلاری BBC

آن‌طور که اعداد و ارقام صورت‌های مالی و گزارش‌های سالانه گروه BBC نشان می‌دهد هزینه‌های عملیاتی گروه از ۴.۲ میلیارد پوند در سال ۲۰۱۰ (سال منتهی به مارس ۲۰۱۰) به پنج‌میلیارد و ۲۳۱ میلیون پوند در سال مالی ۲۰۲۲ (منتهی به مارس ۲۰۲۲) رسیده است. با در نظر گرفتن نرخ برابری پوند-دلار، این رقم معادل شش‌میلیارد و ۴۲۶ میلیون دلار می‌رسد، همچنین در بودجه سال ۲۰۲۳ این گروه، رقم هزینه‌ها پنج میلیارد و ۷۹۰ میلیون پوند برآورد شده که معادل دلاری آن حدود هفت‌میلیارد و ۱۱۳ میلیون دلار خواهد بود.

هزینه ۳ میلیارد پوندی برای تولید محتوا

نگاهی به هزینه‌های مالی گروه BBC طی سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۲ نشان می‌دهد این رسانه در حوزه محتوا به‌صورت مستقیم تقریبا سه‌میلیارد پوند هزینه کرده که نسبت به سال قبل با افزایش ۴۳۸ میلیون پوندی روبه‌رو بوده است. البته طبق ادعای بی‌بی‌سی این افزایش تا حدی مربوط به هزینه‌های پوشش خبری رویداد‌های ورزشی مهم -که به‌علت همه‌گیری بیماری کرونا به‌تعویق افتاده بودند- مربوط است.

همچنین از هزینه سه‌میلیارد پوندی بی‌بی‌سی در بخش محتوا، دومیلیارد و ۵۰۰ میلیون پوند در بخش‌های تلویزیونی، رادیویی و بی‌بی‌سی آنلاین هزینه شده که بخش تلویزیونی بی‌بی‌سی مجموعا یک‌میلیارد و ۷۸۵ میلیون پوند در این سال هزینه کرده که براساس هزینه به تفکیک بخش در حوزه تلویزیونی تولیدات فیلم و سریال با ۳۷۶ میلیون پوند، اخبار و پوشش وقایع با ۳۱۴ میلیون پوند و تولیدات یادگیری نیز با ۲۳۵ میلیون پوند در صدر سرفصل‌های هزینه‌ای بخش تلویزیونی بی‌بی‌سی هستند.

۹۰ میلیون پوند برای تربیت کودکان

نکته جالب درخصوص تنوع تولیدات محتوایی این شبکه مربوط به تولیدات مربوط به کودکان است که ۹۰ میلیون پوند در این حوزه هزینه کرده است، حال آنکه هزینه تولیدات هنری و موسیقی این رسانه ۳۱ میلیون پوند بوده یا هزینه مربوط به تولیدات ورزشی این شرکت تنها چهارمیلیون پوند از بخش کودکان بیشتر بوده و به ۹۴ میلیون پوند رسیده است. علاوه‌بر بخش تلویزیونی، بی‌بی‌سی در بخش‌های رادیویی و آنلاین خود نیز درمجموع ۷۲۴ میلیون پوند هزینه‌کرد داشته که ۴۴۷ میلیون پوند آن معادل ۶۶ درصد این هزینه در بخش رادیویی و ۲۴۷ میلیون پوند معادل ۳۴ درصد باقی‌مانده در بخش بی‌بی‌سی آنلاین و Red Button این شبکه صورت گرفته است.

هدیه ملکه و پسرش به ایرانیان!

یکی از نکات جالب‌توجه در بررسی عملکرد مالی بی‌بی‌سی، هزینه‌های مربوط به سرویس‌های جهانی این شبکه است. این شبکه در حوزه سرویس جهانی خود حدود ۳۴۰ میلیون پوند هزینه داشته و نکته جالب‌توجه این است که وزارت امور خارجه بریتانیا (FCDO) به‌عنوان دستگاهی دولتی ۹۷ میلیون پوند از این هزینه را تحت‌عنوان مبالغ اهدایی به این شبکه پرداخت کرده است. این کمک درحالی است که دولت انگلیس سال‌ها در بخش تولیدات داخلی کمکی به گروه BBC نداشته و عمده درآمد این گروه از فروش مجوز تماشای تلویزیون و ارائه خدمات (فعالیت‌های تجاری گروه شامل پخش آگهی‌های بازرگانی، فروش محتوا و...) به‌دست می‌آید.

به‌عبارتی، گروه BBC درحالی از مردم درون محدوده سرزمینی خود برای تماشای برنامه‌هایش حق‌اشتراک دریافت می‌کند که برای سایر کشور‌ها ازجمله فارس‌زبانان، نه‌تن‌ها به‌صورت رایگان به تولید محتوا می‌پردازد، بلکه از کمک‌های دولتی هم در این خصوص استفاده می‌کند. البته داستان کمک‌های دولتی به سرویس جهانی شبکه بی‌بی‌سی به همین‌جا ختم نمی‌شود، بلکه در آوریل ۲۰۲۲، کمک ۲۸۳ میلیون پوندی طی سه‌سال پیش رو تا سال ۲۰۲۵ مورد تایید قرار گرفته است. نکته قابل‌تأمل اینکه، گروه BBC درحالی می‌گوید شعار ما «هر ملت باید با صلح و آرامش با ملتی دیگر صحبت کند» و تاکید دارد به‌عنوان رسانه مستقل، «تعهد به رعایت انصاف و اعتماد دارد و در تمام خروجی‌ها، هر موضوعی را با بی‌طرفی دنبال می‌کند»، اما منابع مالی این رسانه نشان می‌دهد در برخورد با سایر ملت‌ها، گروه BBC از سیاست‌های استعماری انگلیس پیروی می‌کند.

دستمزد ۱.۳ میلیارد دلاری کارمندان BBC

بررسی بخش‌های هزینه‌ای گروه BBC نشان می‌دهد در سال مالی ۲۰۲۲ (سال منتهی به مارس ۲۰۲۲) این گروه بدون در نظر گرفتن کارآموزان و کارمندان موقت، ۲۰ هزار و ۹۸۶ کارمند تمام‌وقت داشته است. طبق این گزارش، تعداد مدیران ارشد گروه بی‌بی‌سی از ۲۴۱ نفر به ۲۳۴ در سال ۲۰۲۱-۲۲ کاهش‌یافته است. اما بخش قابل‌تامل هزینه‌های این گروه مربوط به هزینه‌های حقوق و دستمزد کارکنان است. گروه BBC در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۲ حدود یک‌میلیارد و ۴۹ میلیون پوند برای حقوق و دستمزد هزینه کرده است. این مقدار با در نظر گرفتن نرخ برابری دلار و پوند به رقم یک‌میلیارد و ۲۸۹ میلیون دلار خواهد رسید. اگر این رقم را به‌طور میانگین و مساوی بین کل کارمندان BBC تقسیم کنیم به هر کارمند تمام‌وقت سالانه ۶۱ هزار و ۴۰۷ دلار یا ماهانه پنج‌هزار و ۱۱۷ دلار خواهد رسید. البته این رقم نمی‌تواند دقیق باشد؛ چراکه طبق صورت‌های مالی، دریافتی همه کارکنان برابر نیست که در ادامه به آن اشاره می‌شود.

دریافتی مدیران BBC بالای ۵۰۰ هزار دلار

آن‌طور که گفته شد، از حقوق و دستمزد ۱.۳ میلیارد دلاری BBC برخی‌ها ارقام بسیار درشت‌تری می‌گیرند، به‌طوری‌که براساس جدولی که این گروه منتشر کرده، دستمزد مدیران کل آن از سال ۲۰۱۲ در حدود ۴۵۰ هزار پوند باقی‌مانده بود که با منصوب شدن تیم دیوی در سپتامبر ۲۰۲۰ این رقم به ۵۲۵ هزار پوند افزایش یافت.

مجری‌های ۲۰ تا ۶۰ میلیارد تومانی BBC

اما در کنار مدیران، برخی چهره‌های مشهور نیز ارقام عجیب‌وغریبی از گروه BBC دریافت می‌کنند، برای مثال دریافتی گری لینه‌کر که مجری فعلی و بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال انگلیس است، در سال ۲۲-۲۰۲۱ حدود یک‌میلیون و ۳۵۰ هزار پوند بوده است. زوئی بال، مجری رادیو و تلویزیون با حقوق ۹۸ هزار پوندی دومین دریافت‌کننده بیشترین حقوق بوده است. آلن شیرر، فوتبالیست مشهور انگلیس به‌همراه استیو رایت با ۴۵۴ و ۴۵۰ هزار پوند به ترتیب سوم و چهارم هستند. همچنین در ادامه می‌توان به نام‌های استفان نولا خبرنگار بی‌بی‌سی و هاو ادواردز روزنامه‌نگار ولزی اشاره کرد که با دریافت ۴۰۵ تا ۴۱۰ هزار پوند در رتبه‌های بعدی قرار دارند. فیونا بروس، روزنامه‌نگار بریتانیایی با ۴۱۰ هزار پوند و اسکات میلز با ۴۰۰ هزار پوند پس از آن‌ها هستند. گرگ جیمز مجری، کمدین و نویسنده انگلیسی رادیو و تلویزیون نیز دریافتی ۳۹۰ هزار پوندی داشته است. این ارقام به پول ایران بین ۲۰ تا ۶۰ میلیارد تومان می‌شود که سالانه گروه بی‌بی‌سی به مجریان برترش پرداخت می‌کند.

منبع: روزنامه فرهیختگان