نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان بازوی اصلی عملیات دریایی در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز، از زمان تشکیل در اوج جنگ تحمیلی تا به امروز عمدتا از ترکیب موشک های ضد کشتی ساحل پرتاب و شناورهای کوچک و تندرو در دریا استفاده کرده بود و در سالهای بعد از جنگ تحمیلی و توسعه توانایی های رزمی نیز این نیرو با حفظ کلیات همان مدل عملیاتی، این بار به سمت افزایش برد و دقت موشک ها، افزایش تعداد پرتابگرهای متحرک ساحلی، مجهز کردن شناورهای تندرو به انواع موشک ها و تسلیحات هدایت شونده، افزایش سرعت و کاهش سطح مقطع راداری شناورها و البته به کارگیری پهپادها در حجم بسیار بالا رفته است.

بیشتربخوانید

• سپاه پاسداران چگونه خلیج فارس را برای آمریکایی‌‌ها جهنم می‌‌کند؟

اما در چند سال اخیر، یک تحول مهم در این ساختار فکری و عملیاتی رخ داده و آنهم توسعه شناورهای بزرگ و سنگین در نیروی دریایی سپاه بوده است؛ امری که با شناور بالگرد بر شهید ناظری آغاز و در کنار آن شناور پشتیبانی و چند منظوره شهید رودکی نیز مشاهده شد. شهریورماه امسال نیز بالاخره شناور مجهز و خط شکن شهید سلیمانی رسما وارد چرخه عملیاتی نیروی دریایی سپاه شد که از جهات مختلف بویژه سکوهای موشکی، یک تحول و حرکت بزرگ محسوب می شد. توسعه شناورهای بزرگ و سنگین مشخصا نشان از ارتقاء برنامه های نیروی دریایی سپاه برای خروج از منطقه عملیاتی سنتی خود یعنی خلیج فارس و تنگه هرمز و رفتن به سمت مناطق وسیع تر مانند اقیانوس هند است.

از طراحی مورد علاقه نیروی دریایی سپاه تا اشاره مهم سردار تنگسیری

در چند سال اخیر، طراحی موسوم به " کاتاماران" بدل به یکی از مدل های مورد علاقه نیروی دریایی سپاه در حوزه ساخت شناورهای مختلف شده است. در ابتدا یک تعریف کلی از کاتاماران داشته باشیم. شناورهای کاتاماران از دو بدنه جدا از هم تشکیل شده که توسط یک بدنه میانی به یکدیگر متصل می‌شوند. بر خلاف شناورهای تک بدنه که برای ایجاد تعادل خود از مخازن بالاست، استفاده می‌کنند در شناورهای کاتاماران به منظور پایدارسازی بدنه در آب از فاصله عرضی میان دو بدنه استفاده می‌شود و هرچه این عرض بیشتر باشد، پایداری بیشتر خواهد بود. یکی دیگر از مزایای مهم این نوع طراحی ایجاد قابلیت حرکت در آب های بسیار کم عمق، شاید چیزی در حدود دو متر یا کمتر است.

این قابلیت شناور جدید، یگانهای دریایی سپاه را قادر می سازد تا در مناطق بسیار نزدیک به ساحل نیز با سرعت بالا حرکت کرده و تقریبا از هر نقطه ای به شلیک اقدام کنند. وجود عوارض و جزایر طبیعی و مصنوعی فراوان در خلیج فارس و تنگه هرمز یک نوع پوشش طبیعی محسوب می شود که شناورهای تندرو می توانند در پناه آنها اقدام به مانور و انجام شلیک غافلگیر کننده به سمت دشمن کنند.

تحویل شناورهای سبک موشک انداز کاتاماران به نیروی دریایی سپاه در سال ۱۳۹۹

در کشورمان، شناور شهید ناظری که قبلا توسط نیروی دریایی سپاه ساخته شده از نوع کاتاماران است که ۵۵ متر طول، ۱۴ متر عرض، ۱.۵ متر آبخور، ۲۴۰ تن وزن و سرعتی معادل ۲۷ گره دریایی دارد. شناور شهید ناظری همچنین از بدنه آلومینیومی سبک برخوردار است و قادر به تحمل موج‌هایی تا ارتفاع ۶ متر است. شناور شهید سلیمانی به عنوان برادر بزرگتر خانواده کاتاماران های سپاه، چند ماهی است با ۶۵ متر طول ۲۰ متر عرض و ۶۰۰ تن وزن به نیروی دریایی سپاه پیوسته. این شناور قابلیت پرتاب ۱۴ موشک عمود پرواز را دارد و در حوزه آفندی هم به شش تیر موشک کروز ضد کشتی مجهز شده است.

برخی شناورهای موشک انداز جدید و کوچک نیز با الگو گیری از همین طراحی در سالهای اخیر ساخته و تحویل نیروی دریایی سپاه شده است. البته در آبان ماه سال ۱۴۰۰، دریادار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه به ساخت سه شناور جدید موشک انداز برای نیروی دریایی سپاه اشاره کرده و گفته بود: " ناوهای شهید ناظری به طول ۵۵ متر و حاج قاسم سلیمانی به طول ۶۵ متر توسط وزارت دفاع و سپاه و یک شناور دیگر هم توسط شرکتی دانش‌بنیان در حال ساخت است که دارای موشک‌هایی با برد ۳۰۰ کیلومتر و سطح به هوا با قابلیت حمل بالگرد و دارای سرعتی معادل ۳۵ نات هستند. "

بررسی تصاویر ماهواره ای توسط برخی رسانه ها و اکانت های تخصصی غربی در ماه های گذشته، نشان می داد که این شناورها با الگوگیری از یک ساختار غیرمتمرکز و مبتنی بر پدافند غیرعامل، در مناطق مختلف شامل بوشهر، بندر عباس و جزیره قشم در حال ساخت هستند که خوشبختانه اولین و یکی از مدرن ترین نمونه ها، در ماه های گذشته رسما عملیاتی و وارد یگانهای نیروی دریایی سپاه شده است.

تصویر ماه های گذشته رسانه های غربی از شناور نیروی دریایی در حال ساخت در بوشهر

شناور موشک انداز سپاه در حال ساخت در بندرعباس

سومین شناور در حال ساخت برای نیروی دریایی سپاه در جزیره قشم

گام های سپاه برای رسیدن به طراحی های مدرن در شناورهای سنگین

فرمانده نیروی دریایی سپاه در صحبت های جدیدی در خصوص نسل جدید شناورهای این نیرو، به مسئله مهمی اشاره می کند. سردار تنگسیری در صحبت های جدیدی در خصوص این شناورها می گوید: "شناور شهید سلیمانی یک شناور منحصر به فرد است با بدنه اینکت نه کاتاماران، ما بدنه‌های منوآل، تری مارال و کاتاران را در اختیار داریم، ولی این شناور با بدنه اینکت است، بدنه‌ای که کاملا جدید است. "

البته هم از نوع طراحی ظاهری این شناورها و هم از صحبت های فرمانده ندسا مشخص می شود، مسئله بسیار مهم و قابل توجه "سطح مقطع راداری پایین" این کلاس از شناورهاست که در بقاء پذیری آنها در میدان های رزم مدرن بسیار اثر گذار خواهد بود. اما به سراغ نکته مورد اشاره مهم سردار تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه برویم که همان بحث "بدنه اینکت" است. این نوع مکتب طراحی در حقیقت بر اساس کلیت طراحی کاتاماران و البته همراه با سینه است. برای درک بهتر می توانید به تصویر شناور شهید ناظری نگاه داشته باشیم؛ در این شناور دو پایه در آب قرار گرفته و بخش میانی به طور کامل خالی گذاشته شده است. در روش جدید یا همان "اینکت" که مشخصا در تصاویر ناو شهید سلیمانی نیز مشخص است که بخش در سینه یا همان جلوی شناور، اضافه شده و به آن کمک می کند که در شرایط پر تلاطم دریا و در سرعت های بالا تعادل و ثبات خود را بیشتر حفظ کند.

فراموش نکنیم که شناور شهید سلیمانی با طول حدودا ۶۵ متر و وزن بیش از 600 تن، می تواند به سرعت نزدیک به ۶۴ کیلومتر در ساعت برسد. مسئله مهم این است که در سالهای اخیر برای نیروی دریایی سپاه، توان شلیک در سرعت بالا یک مسئله مهم و حیاتی بوده و برای این امر، حفظ تعادل و ثبات نکته بسیار مهمی است که سپاه با بهره گیری از طراحی جدید مشخصا به دنبال حفظ و ارتقاء این مزیت مهم عملیاتی در نسل جدید شناورهای خود است.

تصویر جدید ماهواره ای از روند ساخت شناورهای نسل جدید سپاه

همچنین بنا بر تصاویر جدید ماهواره ای که مربوط به اوایل آذرماه امسال است، نیروی دریایی سپاه ساخت چهارمین موشک انداز کلاس شهید سلیمانی را در تاسیسات قشم که محل ساخت اولین نمونه وارد خدمت شده محسوب می شود را آغاز کرده است. این محصول جدید، می تواند همان وعده بزرگ نیروی دریایی سپاه برای ساخت شناور شهید «باقری» باشد که علاوه بر داشتن یک ناوگروه در داخل خود، باند پرواز هم دارد که پهپاد می‌تواند از روی آن حرکت کرده و به پرواز درآمده و در بازگشت هم روی آن بنشیند. شناوری که طول آن ۲۴۰ متر با ارتفاع ۲۱ متر، مجهز به بالگرد، موشک و پهپاد است؛ این شناور به گونه‌ای در حال ساخت است که از روی عرشه آن حدود ۶۰ پهپاد می‌تواند پرواز کند و بنشیند؛ چون روی عرشه، باند پروازی پیش‌بینی شده است.

تلاش ارتش مهم دنیا برای ساخت شناورهای کاتامران

این نوع طراحی به نسبت جدید و مدرن امروزه برای نمونه در شناورهای تندرو موشک انداز تایپ ۲۲ نیروی دریایی ارتش چین و همچنین ناوچه های موشک انداز کلاس Tuo Chiang نیز استفاده شده است. به صورت کلی به نظر می رسد طراحی های شبیه به شناور شهید سلیمانی، در دنیا در حال رواج پیدا کردن است چراکه مزیت ها و امکانات متفاوتی را در اختیار نیروهای دریایی قرار خواهد داد.

شناور موشک انداز تایپ ۲۲ نیروی دریایی چین

یکی از ناوچه های موشک انداز کلاس Tuo Chiang نیروی دریایی تایوان

اگرچه با رونمایی از شناور شهید سلیمانی، از هم اکنون نیز می توان سال ۱۴۰۱ را یک نقطه عطف بسیار مهم در تاریخ نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به حساب آورد، اما به نظر می رسد با وعده مهم فرماندهان سپاه پاسداران مبنی بر تحویل و عملیاتی شدن سالانه یک شناور سنگین و مدرن به نیروی دریایی سپاه، باید امسال را سرآغاز طرح نوین و تحول مهم در یگانهای رزمی دریایی کشورمان بویژه در سپاه پاسداران دانست که امنیت و آرامش خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان را تا سالها و دهه های آینده، تامین خواهد کرد؛ انشاء الله.

منبع: مشرق