اخیرا نتایج آخرین مطالعه وزارت بهداشت در زمینه آلودگی هوا تحت عنوان «کمی‌سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM ۲.۵» منتشر شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، مشهد در سال ۱۴۰۰ بیشترین تعداد روز‌ها را از نظر وجود ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون دارا بوده و شاخص کیفیت هوا ذرات معلق PM ۲.۵ کمتر از ۱۰ روز در محدوده خوب گزارش شده است.

فرخ‌لقا امینی کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، گفت: این ذرات، ذرات معلق در هوا یا گرد و غبار‌های بسیار ریز موجود در هواست که یکی از شاخص‌های سنجش آلاینده‌های هوا در بسیاری از مناطق به ویژه کلان‌شهر‌ها به‌شمار می‌رود. مشهد یکی از کلانشهر‌هایی است که مسئول غالب شاخص سنجش آلاینده آن همین ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون یا PM است.

او افزود: PM ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است.   این ذرات یکی از شاخصه‌های سنجش آلودگی هوا و یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا نیز به‌شمار می‌رود. در سطح شهر مشهد این ذرات معلق بیشترین تاثیر را در آلودگی هوا دارد.

کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با اشاره به تاثیر منابع طبیعی و انسان‌ساخت در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون ادامه داد: منابع طبیعی که در آلودگی هوا نقش دارد، شامل گرد و غباری است که به دلیل کمبود بارش‌ها و خشکسالی‌ها ایجاد و در هوا منتشر می‌شود. آلودگی‌های سطح شهر که مربوط به انسان‌ساخت است هم از منابع متحرک و هم منابع ثابت تشکیل می‌شود. این عوامل نقش موثری در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون دارد.

امینی بیان کرد: منابع ثابت در سطح شهر مانند منابع خانگی، کارخانه‌های صنعتی و تولیدی، واحد‌های تجاری، خدماتی و... است. منابع متحرک نیز شامل خودروها، موتورسیکلت‌ها، وسایل حمل و نقل عمومی و... در تولید آلایندگی هوا و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نقش دارند.

بیشتر کارخانه‌های تولیدی و صنعتی در مشهد گازوئیل و سوخت مازوت می‌سوزاند

او تصریح کرد: بیشتر کارخانه‌های تولیدی و صنعتی در مشهد گازوئیل و سوخت مازوت می‌سوزاند و در آلودگی هوا و تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون همچنان نقش پیشتازی دارد. در زمینه استفاده منابع ثابت در مشهد از سوخت‌های غیراستاندارد و مازوت تاکنون جلسات متعددی برگزار شده و جایگزینی سوخت استاندارد برای منابع ثابت جزو مطالبات استانی است.

کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی تاکید کرد: بر اساس گزارش‌های رسیده در بحث منابع متحرک، در حال حاضر سوخت سالم و استاندارد یورو در استان استفاده می‌شود، اما از نظر مصرف منابع ثابت هنوز هم توزیع و جایگزینی سوخت استاندارد برای منابع ثابت همچنان جزو مطالبات استانی است.

امینی در توضیح منابع طبیعی تاثیرگذار در تولید آلودگی هوا اظهار کرد: کانون‌های گرد و غبار اطراف خراسان شامل یکسری منابع گرد و غبار خارجی و منابع داخلی است. با وزش باد این کانون‌ها فعال می‌شود و گرد و غبار را سمت مشهد منتقل می‌کند. کمبود بارش‌ها و خشکسالی‌های پی در پی سبب شده خاک سبک و با وزش باد به راحتی جابه‌جا شود.

۱۸۹۱ مرگ منتسب به ذرات معلق ۲.۵ PM در مشهد

براساس این پژوهش در مشهد شمار همه مرگ‌های منتسب به ذرات معلق ۲.۵ PM در بزرگسالان بیشتر از ۳۰ سال در سال۱۴۰۰ به شکل میانگین ۱۸۹۱ نفر بوده است. در همین بازه زمانی شمار مرگ به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی بیشتر از ۳۰ سال ۸۴ نفر، آمار مرگ و میر به علت سرطان ریه بیشتر از ۳۰ سال ۳۹ نفر، شمار مرگ به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی در بزرگسالان بیشتر از ۲۵ سال ۴۰۶ نفر و تعداد افراد بزرگسال بالای ۲۵ سال که به علت سکته مغزی فوت کرده‌اند، ۱۸۹ نفر گزارش شده است.

همچنین مجموع هزینه اقتصادی مرگ‌های ناشی از مواجهه با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال ۱۴۰۰ در شهر مشهد به طور میانگین ۱۰۲۲ میلیون دلار معادل با ۲۸ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

کاهش روز‌های سالم در مشهد

او با اشاره به اینکه شاخص صفر تا ۵۰ برای تعیین روز‌های پاک و شاخص بالاتر از ۱۵۰ برای اعلام روز‌های ناسالم در نظر گرفته شده، افزود: از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه جاری در مقایسه با سال گذشته در همین بازه زمانی تعداد روز‌های هوای پاک افزایش داشته، اما متاسفانه روز‌های سالم نسبت به پارسال کاهش یافته است.

فعالیت هر منبعی از استاندارد خارج شده باشد توسط محیط زیست اخطار می‌گیرد

کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با تاکید بر اینکه محیط زیست کار نظارتی دارد و نظارت‌ها به صورت مستمر پیگیری می‌شود، ادامه داد: برخی از مواردی که در آلودگی هوا نقش دارد، مرتبط با منابع طبیعی مانند گرد و غبارهاست که محیط زیست تلاش دارد با نظارت و پیگیری این عوامل را کاهش دهد. برخی از عوامل هم انسان‌ساخت است. در سطح شهر مشهد پیگیری‌ها و پایش‌ها به صورت مستمر در رابطه با این عوامل مانند معاینه فنی خودروها، توزیع سوخت استاندارد برای منابع متحرک، فعالیت واحد‌های تجاری، تولیدی، صنعتی و... که در آلودگی هوا تاثیر مستقیم دارد، انجام می‌شود.

کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی تصریح کرد: مبنی بر پیگیری‌هایی که در قانون تعریف شده باشد، فعالیت هر منبعی که از استاندارد خارج شده باشد توسط محیط زیست اخطار می‌گیرد و پس از تشکیل بررسی و پیگیری خواهد شد.