صالحی مدیرعامل راه آهن در برنامه صف اول به سوالات زیر در حوزه ریلی پاسخ داد.

در خصوص توسعه شبکه ریلی و افزایش سهم ترانزیت این بخش چه اقدامی شده است؟

صالحی: با توجه به موقعیت ترانزیتی کشور در دنیا، تاکنون به خوبی از این مزیت استفاده نکرده ایم. ۲ موضوع را در دستور کار داریم، نخست استفاده از ظرفیت های کنونی و دوم  توسعه خطوط ترانزیتی و تکمیل حلقه های مفقوده.

از ظرفیت های کنونی با دیپلماسی حمل و نقل بهره می بریم، نمونه آن کریدورهای شمال به جنوب و شرقی و غربی کشور است. در مسیر شمال به جنوب ۶ کریدور داریم. مسیر شرق دریای خزر، غرب دریای خزر و مسیر دریای خزر را داریم که مسیر شرق دریای خزر الان متصل است و  از ظرفیت های موجود استفاده می کنیم. تبادل واگن در مرز سرخس-اینچه برون را ۲ برابر کردیم.

سال گذشته ۴ میلیون و ۳۵۰ هزار تن ترانزیت ریلی در بخش صادرات و واردات از مرزهای ریلی داشتیم در حالی که سال های قبل این میزان از ۳ میلیون تن فراتر نرفته بود.

امسال به سمت فعالسازی مسیر دریای خزر حرکت کردیم که حمل و نقل ترکیبی است. 

در مسیر شمال به جنوب خطوط ریلی به بندرعباس منتهی می شوند. یکی از خطوط ریلی اولویت دار چابهار-زاهدان است. پروژه مهم دیگر راه آهن شلمچه-بصره است.

اجرای بخشی از پروژه های ریلی با شرکت زیرساخت و بخشی هم با راه آهن است.

برای تعامل بیشتر با شرکت زیرساخت حمل و نقل ریلی  چه برنامه ای دارید؟

صالحی : ابتدا مسئولیت همه بخش های مرتبط با طراحی، احداث و ساخت در حوزه ریلی با راه آهن بود، شرکت زیرساخت ۲۰ سال پیش تاسیس  و بخشی از این مسئولیت ها  به آن واگذار شده است.

بخشی از طرح ها بین دو نهاد مبادله شده است. خط ریلی شلمچه-بصره ابتدا با شرکت زیرساخت بود الان به راه آهن رسیده است.

سعی داریم در راه آهن همگرایی بیشتری با شرکت زیرساخت ایجاد کنیم. طرح های ریلی باید با توجه به کمبود منابع اولویت بندی شود.

سقف زمانی برای اتمام پروژه ها وجود دارد؟

صالحی: پروژه ها سقف زمانی دارد همچنین پیوست بودجه ای دارد و با توجه به شرایط کشور و تخصیص منابع، اجرای طرح ها تسریع یا کند می شود.

وضعیت راه آهن چابهار-زاهدان به چه صورت است گفته شده ۶۴ درصد پیشرفت فیزیکی دارد  چه زمانی تکمیل می شود؟

صالحی: یکی از حلقه های مفقودی حوزه ریلی همین خط آهن چابهار- زاهدان بوده که ۶۳۰ کیلومتر  است و علاوه بر بهره مندی و پیشرفت سیستان و بلوچستان،  قسمت مهم حمل و نقل بین المللی ما  را تکمیل می کند.

این پروژه با تاکید مقام معظم رهبری از  صندوق توسعه ملی تخصیص داشته اما باید به  همان مقدار دوباره اعتبار تخصیص یابد.

این خط آهن ۴ شهرستان را در بر می گیرد و ۴ قسمت ۱۵۴ کیلومتری دارد. قطعه اول افتتاح شده ، قطار باری در آن حرکت کرده و تست  سرعت انجام شده است.  قطار مسافری تا حدود سه هفته آینده در این مسیر حرکت خواهد کرد.

قطعه یک راه آهن چابهار-زاهدان از خاش تا زاهدان  و از خاش تا تهران حداکثر تا یک ماه آینده تکمیل می شود.

قطعه دوم آن خاش-ایرانشهر است که پیشرفت کمتری دارد. قطعه ۳ و ۴ رشد بیشتری داشته است.

امیدواریم منابع تخصیص پیدا کند که معاون اول  رئیس جمهور قول تکمیل بودجه این پروژه را داده است و اگر بودجه تکمیل باشد تا سال ۱۴۰۲ راه آهن چابهار-زاهدان تکمیل می شود اما اگر منابع تخصیص نیابد بیشتر طول خواهد کشید.

هر تن ترانزیت کالا چه درآمدی برای کشور ایجاد می کند؟

صالحی: میزان درآمد زایی ترانزیت ریلی بسته به مسیر و نوع و حجم کالا متفاوت است اما به طور مثال اگر باری در سرخس تحویل گرفته شود و  در مسیر شمال به جنوب حرکت کند یعنی ۱۶۰۰ کیلومتر تا بندرعباس، ترانزیت هر یک تن بار ۵۰ دلار درآمد دارد.

بسته به نوع بار و حجم بار قیمت های متفاوتی دارد و اگر حجم بالاتر برود تخفیفاتی هم مشمول آن می شود.

در کل ترانزیت ریلی ۱۰ میلیون تن بار،  ۵۰۰میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور دارد که نقد است.

وضعیت راه آهن شلمچه-بصره به کجا رسید؟

صالحی: تکمیل این راه آهن  هم از نظر معنوی اهمیت دارد  و سفر به کربلا را راحت تر و ارزان می کند هم از نظر انتقال بار برای عراق و ایران منفعت دارد.

تفاهمی ۱۰ ماه پیش به امضای وزرای راه دو کشور رسید. بخشی از مسیر مین دارد .یک کیلومتر با همکاری سپاه و استانداری مین روبی شد و زیرسازی انجام شده و اکنون به مرز عراق چسبیده ایم.

جلسات مختلف با طرف عراقی داشتیم اما آنها تفاهم را نتوانستند عمل کنند. قرار است ۱۶ کیلومتر زمین را در اختیار ما قرار دهند برای مین روبی که این کار هنوز انجام نشده است. ما آماده انجام کار هستیم و به طرف عراقی هم این موضوع را منتقل کرده ایم.

برای اینکه این ۳۲ کیلومتر خط آهن برقرار شود، باید ۱۶ کیلومتر اول مین روبی شود، سپس مسیری داخل بصره به رود اروند رود می رسد و بعد باید پلی روی رود زده شود و به سمت بصره برود.

 نخست وزیر عراق قول پیگیری کار را داده و امیدواریم با استقرار دولت جدید عراق این اتفاق بیفتد و کار پیش برود. مشکلی در مرز کشور نداریم و منتظر اقدام طرف عراقی هستیم.

شرکت راه آهن اقدامی برای جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی کرده است؟

صالحی: راه آهن پیگیر این موضوع است که شرکت های عمومی غیر دولتی و شرکت های خصوصی در حوزه های زیرساختی سرمایه گذاری کنند. سرمایه گذاری در خطوط اصلی ریلی  دیربازده است و برای بخش خصوصی  توجیه اقتصادی ندارد اما سرمایه گذاری در بخشی از خطوط فرعی  ریلی انجام می شود و مثلا در حوزه معدنی تفاهماتی انجام شده است.

چطور اجرای پروژه های ریلی  سرعت می گیرد؟

صالحی: نسبت به سایر بخش های حمل و نقل در اسناد بالادستی اولویت با حوزه ریلی است. در خود حوزه  ریلی هم ۴۰ تا پروژه داریم و باز باید  اولویت بندی شود. هر سال باید  تمرکز منابع را روی ۴ تا ۵ پروژه بگذاریم و به بهره برداری برسد و سال بعد بقیه طرح ها را اجرایی کنیم.

چه میزان کمبود لوکوموتیو  داریم و  عمر ناوگان چقدر است؟

صالحی: سال گذشته که راه آهن را تحویل گرفتم ۲ هزار میلیارد تومان بدهی  و ۳ هزار میلیارد تومان عدم تعمیرات داشت. بخشی از بدهی های گذشته را صاف کردیم. شرکت راه آهن برای اولین بار سودده شد.

در حوزه لوکوموتیو باید دو اقدام  تعمیر و نگه داری ناوگان موجود و ساخت  لوکوموتیوهای نسل جدید را در دستور کار داشته باشیم.

عمر لوکوموتیوهای باری در کشور بیش از ۳۵ سال است که هزینه های بالای نگه داری و نوسازی دارد.

به موازات  نوسازی و بهسازی و تعمیر و نگه داری باید در مسیر تامین  لوکوموتیو های جدید برقی و قطارهای سریع السیر هم پیش برویم.

با کمبود منابعی که می گویید، چطور این کار انجام می شود؟

صالحی: در بند الف ماده ۵۷ برنامه ششم آمده که یک درصد سهم نفت باید به حوزه ریلی اختصاص یابد اما تاکنون حتی یک ریال تخصیص داده نشده است .اگر این منابع طی سالیان متمادی پرداخت شود امکان سرمایه گذاری بیشتر در حوزه ریلی فراهم خواهد شد.