میز اقتصاد امروز موضوع لغو تعرفه صادراتی سه محصول کشاورزی و تاثیر آن در تنظیم بازار را مورد بررسی قرار داد و محسن شیراوند معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و علیرضا عباسی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در این برنامه به سوالاتی پاسخ دادند.
سوال: تاثیر عوارض صادراتی بر بازار این سه محصول چه بوده و چرا قبل از پایان مهلت بخشنامه این عوارض برداشته شده است؟
شیراوند: با توجه به افزایش قیمتی که در این سه محصول در بازار شاهد بودیم به واسطه اختیارات قانونی که در اختیار وزارت جهاد کشاورزی وجود دارد نسبت به وضع عوارض برای تعدیل بازار مصرف کننده اقدام شد. در همان زمان بر این موضوع تاکید شد این عوارض موقتی است و در زمانی که قیمت بازار به قیمت متعادل خود رسید، این عوارض برداشته می‌شود. تاکید می‌کنم عوارض یکی از ابزارهای تنظیم بازاری است که کاملا موقت است.
سوال: در واقع به عوارض برای تنظیم بازار نیاز نبوده و برای همین برداشته شده است؟
شیراوند: بعد از دو هفته قیمت گوجه فرنگی با یک کاهش حدودا ۹ درصدی همراه بود. این عوامل و اینکه به فصل برداشت گوجه در جنوب کشور رسیده بودیم، در گام اول به عوارض ۶ هزار تومان خرداد ماه تغییر دادیم. در نهایت در نهم آذر با توجه به اینکه به پیک برداشت گوجه فرنگی وارد می‌شویم و برای اینکه بتوانیم این مازاد را مدیریت کنیم و برای کشاورز ما صرفه اقتصادی داشته باشد، عوارض برداشته شد.
سوال: عوارض گوجه فرنگی به حالت اول برگشته، پیاز و سیب زمینی چه؟
شیراوند: گوجه به حالت اول برنگشته و یک پله عقب رفته است. نیم درصد ارزش پایه صادراتی مالیات را لحاظ کرده ایم. در خصوص سیب زمینی و پیاز بررسی‌ها نهایی شده و در حال نهایی کردن جزییات کار هستیم. با توجه به اینکه پیک برداشت پیاز هم شروع می‌شود بازار این محصول هم با در نظر گرفتن اینکه قیمت باید برای کشاورز صرفه اقتصادی داشته باشد، برای صادرات قیمت کشور‌های منطقه در نظر گرفته شود در حال رصد است.
سوال: قیمت این سه محصول قبل و بعد از اعمال تعرفه صادراتی چه تغییری داشتند؟
اعرابی: سیب زمینی قبل از این تاریخ ۱۴۹۰۰ بود که الان به ۱۳۵۰۰ کاهش پیدا کرده است. گوجه فرنگی ۱۱۱۰۰ بوده که به ۱۰۵۰۰ کاهش پیدا کرده است. پیاز زرد از ۱۰۹۰۰ به ۱۲۸۰۰ رسیده و قرمز و سفید هم از ۱۰۹۰۰ به ۱۳۲۰۰ رسیده است. با توجه به پیک برداشت گوجه فرنگی کاهش قیمت در این محصول بیشتر بوده است. شیب افزایش قیمت پیاز نزولی بوده و از ۳۰ درصد به ۹ درصد رسیده است.
سوال: برداشتن عوارض مشکلی برای بازار ایجاد نمی‌کند؟
شیراوند: در خصوص پیاز و سیب زمینی هنوز تصمیم نگرفته ایم. هنوز در حال رصد زنجیره هستیم که در صورت تحقق سه معیار، اقدامات لازم انجام خواهد شد.
سوال: هر زمان که تعرفه ها برداشته می‌شود ، دوباره افزایش قیمت در بازار داخلی هم همراه آن می آید، اگر عوارض برداشته شود قیمت گوجه فرنگی دوباره بالا نمی رود؟
شیراوند: یکی از مهمترین عواملی که رصد می‌کنیم برای بحث عوارض، قیمت مصرف کننده در بازار است. یکی از عواملی که برای پیاز هم به نتیجه نرسیده ایم همین موضوع است. اگر رفتار بازار متعادل باشد قطعا در این حوزه اقدام می‌شود. در مورد گوجه فرنگی دیگر نگران افزایش قیمت نیستیم و نگران مازاد تولیدی هستیم که با آن مواجهیم. همچنان با افزایش سطح کشت هم مواجه بودیم.
سوال: تفاوت قیمت صادرات با بازار داخل، صادرات را جذاب می‌کند که افزایش قیمت داخلی را رقم می‌زند، اینطور نیست؟
شیراوند: در گوجه زراعی عموما یک برنامه هدف صادراتی ندارد. در گوجه گلخانه ای اینگونه است و از ابتدا با هدف صادرات تولید می‌شود. در حوزه زراعی به صورت عموم این موضوع را شاهد نیستیم به همین خاطر بازار هدف آن بازارهای درجه دو و سوم است. قیمت گوجه در این کشور ها بین ۱۰ تا ۱۲ هزارتومان است. مصرف ماهانه ما ۱۷۰ هزار تن است و این در حالی است که در آذر ماه طی دو هفته آینده ۲۵۰ هزار تن برداشت خواهیم داشت در دی ۳۶۰ هزار تن، در بهمن ۳۶۲ هزار تن و در اسفند ۲۶۰ هزار تن خواهد بود. نسبت به مصرف، مازاد تولید بسیار زیادی داریم و برنامه ریزی می‌کنیم که این مازاد تولید را بتوانیم از طریق صادرات و ارسال به صنایع تبدیلی مدیریت کنیم.
سوال: سقفی برای میزان صادرات هم وجود دارد؟
شیراوند: خیر. تا زمانی که زنجیره به هم نخورد محدودیتی برای صادرات قائل نخواهیم شد.
سوال: طی دو هفته ای که صادرات محدودیت داشت چه تغییری برای این محصول به وجود آمد؟
نیاورانی: در این دو هفته کاهشی حدودا بین ۶۰ تا ۷۰ درصد در صادرات داشتیم و درحال حاضر با توجه به افزایش تولید امیدواریم مشکل صادرات حل شود. در اعمال این تعرفه ها نباید عجله کنیم چراکه صادرات محصول را متوقف می کند و این موضوع در کار کشاورز تاثیر می‌گذارد و ممکن است در سال آینده کاهش تولید داشته باشیم.
سوال: صادرکنندگان و کشاورزان معتقدند که اعمال تعرفه زودتر اعلام شود که در قانون بودجه هم هست. در این رابطه نظر شما چیست؟
شیرواند: منظور قانون گذار از عوارض و تعرفه صادرات در قانون بودجه، عوارض بلند مدت است. تبصره ای وجود دارد که می‌گوید در موارذ اضطرار این اختیار محول شده است و در ابتدا هم اعلام کردم که بر اساس اختیارات قانونی این اقدام صورت گرفته است.
سوال: پیگیری مجلس در راستای اعلام تعرفه های صادراتی به چه ترتیب است؟
عباسی: یکی از موضوعات ماده ۲۳ احکام قانون ۵ ساله است که در آنجا اعلام شده وضع عوارض برای محصولاتی که به آنها یارانه داده نشده ممنوع است. در بودجه ۱۴۰۱ به خاطر تلاطم هایی که وجود داشت و محدودیت هایی را برای بازار ایجاد کرد.
سوال: تغییر عوارض این سه محصول پایه قانونی ندارد؟
عباسی: در تبصره آمده که اگر زمانی دولت مجبور به اعمال تعرفه صادراتی شود ، مصوبه هیئت وزیران لازم است.
شیراوند: به موجب مصوبه دولت، دولت اختیار وضع عوارض را به ستاد تنظیم بازار داده است. این ستاد هم صرفا در خصوص محصولات صیفی‌جات و سبزیجات این اختیار را دارد.
