مریم مجد کارشناس سلامت روان گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز اظهار کرد: اگر خانوادهای دارای یک فرد مصرف کننده مواد مخدر باشد، فرزندان و همسر فرد افرادی هستند که به طور مستقیم از بیماری او متأثر می شوند، بنابراین علاوه بر افراد مصرف کننده مواد، طیف گسترده تری از افراد جامعه نیز درگیر این مساله هستند.
او تصریح کرد: وجود فرد مصرف کننده مواد مخدر در یک خانواده سبب می شود دیگر اعضای آن خانواده نیز به طور بالقوه یا بالفعل درگیر مشکلات روحی، روانی، احساسی و اقتصادی شوند و قسمت بزرگی از نیروی خانواده صرف حل مشکل این فرد می شود؛ اما به علت نبود آگاهی خانواده‌ها و ناشناخته بودن بیماری اعتیاد، در بیشتر موارد این نیرو‌ها به هدر رفته و فرد مصرف کننده مواد پس از مدتی دوباره لغزش کرده و مصرف خود را شروع می کند.
مجد ادامه داد: این در حالی است که تَرک های متمادی و مصرفهای مجدد، اعتماد به نفس، امنیت، آرامش، محبت و دیگر شاخص‌های لازم برای وجود یک خانواده سالم را تحت تأثیر قرار می دهد و خانواده ها باید بدانند که برای حل این مشکل چه کنند و در مواجهه با فرد مصرف کننده مواد چه گفتار و رفتاری داشته باشند.
او اضافه کرد: در آموزش خانواده‌ها برای پیشگیری از مصرف مواد مخدر، لازم است به موارد زیر توجه کنیم.
· نداشتن برخورد‌های رایج نامطلوب با فرد مصرف کننده مواد
· درک خانواده از تغییرات خُلقی و عاطفی فرد مصرف کننده مواد
· تلاش نکردن برای متقاعد کردن اجباری به عدم مصرف مواد
· مسئولیت خواهی واقع بینانه از فرد بیمار در خانواده
· مراقبت از فرد مصرف کننده مواد در زمینه‌های مختلف
· حل مشکل به صورت جمعی و ایجاد فضای بیان احساسات میان اعضای خانواده
· تغییر نگرش نسبت به طرز برخورد با فرد مصرف کننده مواد
· تغییر نگرش نسبت به مواد، بیماری اعتیاد و روشهای درمانی آن
· تغییر این نگرش که: «اعتیاد یک بیماری خانوادگی است».
· تلاش برای رفع اَنگ و اینکه اعتیاد بیماری قابل درمان، اما مزمن است؛ افراد خانواده باید بپذیرند که فرد مصرف کننده مواد در منزل دارند و از قضاوت همسایه، فامیل و آشنایان و مواجهه با آن‌ها نترسند و خانواده خود را با خانواده دیگران مقایسه نکنند.
· ایجاد دسترسی به خدمات درمانی و مراکز ترک اعتیاد
· دسترسی به سیستمهای حمایتی مانند سیستمهای حمایتی_عاطفی، اجرایی، مالی و بهداشتی
· درمان: برای رسیدن به بهبود، لازم است اعضای خانواده ابتدا شرایط و موقعیت خود را بپذیرند و پس از پذیرش رفتار‌های نابهنجار وابسته به مصرف مواد، متوجه می‌شوند که زندگی آشفته موجود، ناشی از تلاش برای تحت کنترل در آوردن یک شرایط غیرقابل کنترل است.
· اعضای خانواده باید بتوانند تصور نادرست خود را در مورد توانایی اداره چنین زندگی آشفتهای رها کنند؛ به تدریج رفتار‌های اجباری را شناخته و به پرورش و گسترش استقلال و اعتماد به نفس بین خود بپردازند و احساس توانمندی و ارزشمند بودن را در خود تقویت کنند.
چگونگی مراقبت از خود
او بیان کرد: این حقیقت را بپذیریم که افراد مصرف کننده مواد از یک بیماری رنج می برند که نمی توانند آن را به تنهایی درمان کنند. پس:
· از سرزنش، اوقات تلخی و بحث کردن خودداری کنیم.
· خود را از بحران ها دور نگه داریم.
· چنانچه بحرانی در خانواده ایجاد شد، سعی کنیم یا سکوت کنیم یا از جمله‌های همدلانه مانند «شاید حق با تو باشد» استفاده کنیم.
· برای نیاز‌های خانواده ارزش قایل شویم.
· ناامیدی و لغزشها را رها کرده و پیش برویم؛ طی کردن این مسیر همیشه آسان نیست، اما می تواند مملو از موهبتهایی در زندگی شما و هر کس که دوستش دارید، باشد.
· یکی از بهترین راه های پیشگیری برای خانوادههای دارای فرد مصرف کننده مواد، برنامه های آموزشی مهارتهای زندگی و فرزندپروری است.
مسئولیت اعضای خانواده در برابر کودکان
· شناخت نقاط قوت و ضعف شخصی و پیدا کردن خود واقعی شان
· شکوفا کردن ارزشهای درونی و بها دادن به آن‌ها
· بالا بردن سطح تواناییها در راستای کم رنگ کردن ضعفها
· شناخت از خود، رهایی از احساس قربانی بودن و پیدایش حق انتخاب
· ایجاد این بینش در فرزندان که «مشکل مصرف مواد در والدین، مشکل اصلی ما نیست»
· یافتن استعداد‌های درونی و بها دادن به آن‌ها
· بالا بردن اعتماد به نفس از طریق بیان احساسات در لحظههای درد، رنج و شادی
· تغییر اساسی در فکر، احساسات و عواطف در رابطه با خود و دیگران
کارشناس سلامت روان گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز گفت: خانواده‌ها می‌توانند برای دریافت خدمات روان شناختی رایگان، از ساعت ۸ تا ۱۴ تمام روز‌های هفته غیر از تعطیلات رسمی به مراکز خدمات جامع سلامت استان فارس مراجعه کنند.
