آیین رونمایی از کتاب «گوی بیان»، سه‌شنبه (بیست‌وچهارم آبان‌ماه۱۴۰۱) با حضور مهدی کاموس، جواد کامور بخشایش، محسن شاه‎رضایی و محمدقاسم فروغی جهرمی، نویسنده کتاب با اجرای سید رضا میربابا، در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

این کتاب مباحث تئوریک درباره ادبیات دفاع مقدس را مطرح می‌کند

در ابتدای این نشست، مهدی کاموس با اشاره به این که در حوزه آثار دفاع مقدس کتابی از جنس «گوی بیان» نداشتیم، عنوان کرد: این اثر شامل ۱۴ جستار شفاهی درباره تمام حوزه‌های ادبیات دفاع مقدس است. در برنامه‌های این چنینی ضمن تبریک به عوامل گردآورنده کتاب، باید یک نمای کلی از کتاب را برای آشنایی و علاقه‌مند شدن به آن مطرح کنیم.

وی افزود: کتاب «گوی بیان» از ۶ نشست تخصصی و گفتگو با ۱۴ کارشناس تشکیل شده است. این اثر دو مسئله مهم را مطرح کرده است: یکی ادبیات فاخر دفاع مقدس و دیگری ارتقاء ادبیات دفاع. در واقع این دو مسئله محور اصلی کتاب «گوی بیان» را تشکیل می‌دهند که می‌توان گفت مباحث نو و جدیدی در حوزه ادبیات دفاع مقدس به‌شمار می‌آیند.

این نویسنده گفت: نکات مهمی که بعد از گذشت چند دهه از دفاع مقدس وجود دارد، ازجمله مباحث مطرح‌شده در این کتاب است؛ مباحثی مثل اینکه آثار دفاع مقدس ما چقدر باید جدی و چقدر عامه‌پسند باشد؟، آیا می‌شود آثار حوزه دفاع مقدس را ارتقاء داد؟، همچنین طرح بحث مقاومت بین‌المللی که خود یک اصطلاح است و باید دانست چه ویژگی‌هایی دارد و چه آثار تولید شده‌ای در این‌خصوص داریم و با دفاع مقدس چه پیوندی می‌تواند داشته باشد؟

کاموس با بیان این‌که کتاب «گوی بیان» دانش ذهنی کارشناسان را در کنار هم جمع می‌کند و ساختاربندی خاصی بر کتاب حاکم است، تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های کتاب این است که با برجسته کردن برخی نکته‌ها می‌تواند خواندن کتاب را برای مخاطبان و به‌طور ویژه مدیران راحت‌تر کند.

وی ادامه داد: کتاب در بحث جدید خود سابقه‌ای دارد و بدون توجه به سابقه کتاب نمی‌توان در مورد آن داوری کرد. جشنواره‌ها، نظام هدایت سیاست‌گذاری فرهنگی هستند و مهم خروجی جشنواره‌های برگزار شده است. اما باید به شاخص‌های انتخاب کتاب توجه داشته باشیم. تقریبا ۲۰ دوره جشنواره کتاب دفاع مقدس برگزار شده، اما کمتر درباره برخی شاخص‌ها مثل بررسی ساختار محتوایی کتاب یا تأثیر شهرت نویسنده در استقبال مخاطب از کتاب، بحث شده است.

این نویسنده در پایان گفت: کتاب «گوی بیان» مباحث تئوریک در باب ادبیات دفاع مقدس را مطرح می‌کند؛ اینکه چه مسائلی در حوزه ادبیات دفاع مقدس داریم که باید به آن توجه شود و نیازمند چه تعداد آثار در حوزه ادبیات دفاع مقدس هستیم تا به اقناع در این حوزه برسیم که بتوانیم به سمت آینده‌نگاری در حوزه ادبیات دفاع مقدس حرکت کنیم.

تعاملی در تعالی‌بخشی ادبیات دفاع مقدس

در ادامه این نشست، جواد کامور بخشایش بیان کرد: کتاب «گوی بیان» تعاملی در تعالی‌بخشی ادبیات دفاع مقدس به‌حساب می‌آید. بعد از فراز و فرود‌های زیادی که در این حوزه پشت‌سر گذاشتیم، نیازمند تولید دانش در مباحث نظری ادبیات دفاع مقدس بودیم.

وی ادامه داد: هرساله رویداد‌ها و جشنواره‌هایی برای تعالی‌بخشی به آثار حوزه دفاع مقدس برگزار می‌شود. هدف جشنواره کتاب سال دفاع مقدس این است که در مباحث نظری ادبیات دفاع مقدس تعالی ایجاد شود.

این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس، با بیان اینکه جشنواره کتاب سال دفاع مقدس ازجمله رویداد‌های فرهنگی جریان‌ساز و جریان‌شناسی است که هرساله برگزار می‌شود، گفت: بر خلاف خیلی از جشنواره‌ها که در اختتامیه کارشان تمام می‌شود، جشنواره کتاب سال دفاع مقدس به‌عنوان یک جریان‌ساز و جریان‌شناس فعالیت خودش را در تمام طول سال به‌صورت مستمر ادامه می‌دهد.

کامور بخشایش افزود: محمدقاسم فروغی جهرمی مبدع و نوآور است. کتاب دیگر نویسنده با عنوان «زندگینامه داستانی دفاع مقدس» نیز از این منظر ارزشمند به حساب می‌آید که ژانر داستانی کردن خاطرات دفاع مقدس یکی از اختراعات محمدقاسم فروغی جهرمی در حوزه ادبیات دفاع مقدس است، کتاب «زندگینامه داستانی دفاع مقدس» هم جز مقوله‌هایی بود که نظرات ضد و نقیضی را به همراه داشت و لازم بود که یکسری شاخص‌ها و مرز‌هایی را مشخص کند. تعیین شاخص کار بسیار سختی است.

وی ادامه داد: شاخص و معیار ترکیب ژانر داستان و زندگی‌نامه با فروغی در حوزه ادبیات دفاع مقدس به‌دست آمد. ترکیب داستان و زندگینامه کار بسیار سختی بود و این از برکات دفاع مقدس است. ژانر زندگینامه داستانی یک گونه جدید است. ساخت شاخص‌ها و معیار‌ها در هر حوزه‌ای از جهت اینکه مخاطب بدون شناخت شاخص و معیار‌های داوران با ژانری ارتباط برقرار نمی‌کند، بسیار مهم است.

این نویسنده بیان کرد: محمدقاسم فروغی جهرمی در کتاب «گوی بیان» با ارائه موضوعات نو، فضای جدیدی برای مباحث علمی مطرح می‌کند. این گام اول است که توسط محمدقاسم فروغی جهرمی برداشته شده و لازم است صاحبنظران و کارشناسان نظرات بیان شده را نقد کنند تا از این طریق به ارتقاء دانش و آثار دفاع مقدس کمک کنند که البته آثار و نتایج آن در سال بعد یا سال‌های بعدی دیده می‌شود؛ همانطور که در سال گذشته شعار جشنواره کتاب دفاع مقدس حفظ هویت ملی بود و می‌توانیم اثرش را در آثار امسال حوزه دفاع مقدس ببینیم که نویسندگان در آثار امسال خود به هویت ملی و هویت دینی توجه داشتند و این امر جای تقدیر دارد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: اینکه نظام ارزیابی ما بر چه مبنایی فعالیت کند تا کتاب خوب را انتخاب کنیم، بسیار مهم است. برای داوری بهتر باید ارزش‌ها و ارزیابی‌ها را به‌صورت روشن بیان و دیدگاه اساتید و اهل فن را بررسی کنیم. هر جشنواره از بخش‌های متعددی تشکیل شده که علاوه بر ارزیابی آثار مباحث نظری را مطرح می‌کند که در جهت‌دهی اهالی قلم و نویسندگان اثرگذار است.

جواد کامور بخشایش در پایان با اشاره به اینکه کتاب «گوی بیان» در جهت تعالی ادبیات دفاع مقدس گام برداشته، گفت: همچنین مباحث نظری را مطرح می‌کند که برای تولید آثار دفاع مقدس بسیار مهم است. شناخت ضرورت‌ها و باید‌ها و نباید‌های حوزه دفاع مقدس برای اهالی قلم و کسانی که اهل نوشتن هستند برای تالیف آثار بعدی ضروری است. علاوه بر جشنواره کتاب سال، جشنواره‌های دیگری هم در سال برگزار شده که هرکدام جریان‌ساز هم بودند و فعالیت‌های خود را در حوزه مباحث نظری تداوم بخشیدند. ما در حوزه مباحث نظری در ادبیات دفاع مقدس در مضیقه هستیم. «گوی بیان» یک کتاب جریان‌ساز بوده و علاوه بر این در نزدیک شدن مباحث نظری و دانش در ذهن داوران اثرگذار است و این نزدیک شدن سبب می‌شود در تولید آثار‌های فاخر بهتر عمل کنیم.

«گوی بیان» راهگشا خواهد بود

در بخش پایانی این نشست، محسن شاه‌رضایی استاد دانشگاه و از پیشکسوتان حوزه کتاب دفاع مقدس، بیان کرد: ۱۹ دوره جشنواره کتاب سال دفاع مقدس برگزار شده و در هیچکدام از دوره‌های قبلی، نشست علمی با داوران و کارشناسان برگزار نشده و این اولین بار است که چنین اتقاقی رخ می‌دهد که امیدوارم ادامه‌دار باشد. انتشار آثاری مثل «گوی بیان»، حرکت مبارکی است. فکر می‌کنم اسم کتاب با الهام از بیت «عشق و شباب و رندی مجموعه مراد است، چون جمع شد معانی گویِ بیان توان زد» حافظ انتخاب شده است. یعنی برای به انجام رساندن هرکاری باید لوازم آن هم مهیا باشد. در واقع اسم کتاب خود از صنعت ایهام بهره برده است که مثل یک منشور می‌توان از زایه‌های گوناگون به آن نگاه کرد. این کتاب اثری خوب بوده و جزو اولین‌ها به حساب می‌آید و راهگشا خواهد بود.

سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» از۲۱ آبان‌ماه آغاز شده و تا ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۱ ادامه دارد.