سینا مظفری جوین عضو هیأت علمی گروه ژنتیک و پزشکی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: با شیوع بیماری کرونا، ساخت واکسن‌هایی با ساختار‌های (پلتفرم‌ها) مختلف برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کووید-۱۹ توسعه یافته است که در این میان واکسن‌هایی بر پایه ساختار نانوذره لیپیدی ام. آر. ان.‌ای که با نام واکسن‌های بیونتک، فایزر و مدرنا شناخته می‌شوند، سرعت بالای تولید (تن‌ها ۴۵ روز در مورد مدرنا)، اثربخشی و ایمنی‌زایی بیشتری را نسبت به سایر ساختار‌های واکسن نشان داده‌اند.

او افزود: موفقیت چشمگیر این ساختار برای توسعه سریع واکسن‌های کارآمد علیه بیماری‌های ویروسی و سرطان‌ها و به ویژه راهبردی بودن آن در مواجهه با همه‌گیری بیماری‌های نوظهور محققان بسیاری را در کشور‌های مختلف از جمله آلمان، آمریکا و چین ترغیب به توسعه واکسن‌های ام. آر. ان.‌ای کرده است.

عضو هیأت علمی گروه ژنتیک و پزشکی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: در این راستا دانشمندان این دانشگاه برای ایجاد و توسعه پلتفرم واکسن نانوذره لیپیدی ام. آر. ان.‌ای و همچنین نسل جدید واکسن ام. آر. ان.‌ای چند ظرفیتی علیه سویه اومیکرون کروناویروس از سه سال گذشته فعالیت خود را با حمایت مالی ستاد توسعه فناوری نانو، ستاد توسعه زیست فناوری ریاست جمهوری و شرکت سینا نانواکسیژن آغاز کردند.

مظفری بیان کرد: به دنبال نتایج موفقیت آمیز در مطالعات سلولی، مطالعات حیوانی بر روی موش، موش صحرایی (رت)، خرگوش و میمون رزوس انجام شد و آزمایش‌های متعدد برای بررسی کارایی ایمنی زایی و ایمنی واکسن صورت گرفت.

او تصریح کرد: نتایج نشان دادند که تزریق واکسن نانوذره لیپیدی ام. آر. ان.‌ای که با نام تجاری "آیریبووکس" (Iribovax) توسط سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و درمان شناخته می‌شود، سبب ایجاد تیتر بالایی از آنتی‌بادی‌های خنثی کننده اختصاصی علیه اسپایک ویروس در حیوانات مورد مطالعه می‌شود.

عضو هیأت علمی گروه ژنتیک و پزشکی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: در ادامه، نمونه سرم میمون‌های رزوس واکسینه شده با آیریبووکس، فعالیت خنثی کننده قوی این واکسن را علیه ویروس زنده عفونت زای SARS-CoV-۲ نشان داد که قابل مقایسه با نتایج واکسن مدرناست و طبق بررسی‌های آزمایشگاه ویروس شناسی مستقل قویترین فعالیت خنثی‌کننده ویروس را در میان واکسن‌های استفاده شده در ایران نشان داد.

مظفری اظهار کرد: علاوه براین بر طبق نتایج آزمایش‌های تشخیصی پی. سی. آر و سی تی اسکن ایجاد عفونت در دستگاه تنفسی میمون‌های واکسینه شده مهار شد. همچنین نتایج چالش با ویروس عفونت‌زا نشان دادند که این واکسن، ایمنی سلولی قابل توجهی را ایجاد می‌کند و در نتیجه می‌تواند به عنوان دز یادآور موثر استفاده شود.

او افزود: واکسن آیریبووکس هم اکنون تمامی آزمایش‌های مطالعات پیش بالینی و کنترل کیفی را با موفقیت پشت سر گذاشته و در آستانه ورود به مطالعات بالینی با نظارت سازمان غذا و دارو است.

عضو هیأت علمی گروه ژنتیک و پزشکی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: از مهم‌ترین ویژگی‌های فناوری واکسن ام. آر. ان.‌ای انعطاف‌پذیری بالای آن از لحاظ تولید صنعتی سریع و با ظرفیت بالاست و ساخت انواع جدید آن حدود ۱۰ بار سریعتر از تولید واکسن‌های سنتی از جمله ویروس غیرفعال شده است.

مظفری بیان کرد: این ویژگی ازاین جهت اهمیت دارد که تولید واکسن جدید علیه سویه‌های جدید جهش‌یافته نگران‌کننده کرونا ویروس ۲ را در زمان بسیار کوتاهی و با تغییر جزئی درساختار ام. آر. ان.‌ای ممکن می‌سازد.

او تصریح کرد: علاوه بر این زیرساخت تولید واکسن ام. آر. ان.‌ای به طور قابل توجهی کوچکتر از زیرساخت واکسن‌های سنتی است و استفاده از مواد اولیه سنتتیک احتمال آلودگی‌های بیولوژیک را کاهش می‌دهد.

عضو هیأت علمی گروه ژنتیک و پزشکی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: همچنین این فناوری پیشرفته راهبردی هم اینک در تولید دارو‌های دیگر علیه بیماری‌های عفونی از جمله آنفلوآنزا و چند نوع سرطان تهاجمی از جمله بیماری سرطان پوست وخیم (ملانوما) استفاده می‌شود که دارو‌های آن یا در مرحله گرفتن مجوز و یا در مرحله سه بالینی هستند.