تنهایی را درد اجتماعی نیز تفسیر می‌کنند. در واقع تنهایی یک مکانیزم روان‌شناختی برای هشدار به افرادی است که منزوی شده‌اند چراکه احساس تنهایی افراد را به جست‌وجوی ارتباطات جدید ترغیب می‌کند. البته خصوصیات شخصیتی افراد در احساس تنهایی آن‌ها تاثیر دارد. اعتماد به‌نفس ضعیف یکی از خصوصیات مؤثر در این مورد است که باید با آن مقابله کرد. همچنین ناتوانی در ادراک درست دیگران و نداشتن همدلی با آن‌ها از عوامل مؤثر در تنهایی است.

بیشتربخوانید

• سونامی دروغ و تحریف رسانه‌ای

تفکر و نگاه افراد در برخورد‌های اجتماعی می‌تواند به صورت واگرا باشد که این نیز ممکن است سبب انزوا شود. از موارد دیگری که می‌تواند زمینه‌ساز تنهایی باشد کمرویی، خجالتی بودن یا نگرانی بابت از دست دادن موقعیت‌های اجتماعی یا ناتوانی در به‌کارگیری مهارت‌های زندگی است. داشتن رفتار‌های بی هدف یا بی‌مقصد که به حرکت‌های انفعالی نیز تعبیر می‌شود، می‌تواند به احساس تنهایی ختم شود. در این میان، زنان به شیوه‌های مختلف از تنهایی رنج می‌برند که اگر این انزوا طولانی باشد، ممکن است پیامد‌های منفی فیزیکی یا احساسی برای‌شان به وجود آورد.

شبکه‌های اجتماعی و احساس تنهایی

البته با وجود همه این مسائل نباید از نقش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در ایجاد احساس تنهایی غافل شد. در رسانه‌های اجتماعی هر شخصی بسته به نیاز، انگیزه، مهارت و توانایی‌اش فرصت تولید، انتشار و تأثیرگذاری بر اطلاعات دارد. رسانه‌های اجتماعی اساسا برای افزایش روابط میان فردی به وجود آمده، حال آن که «بیگانگی» یکی از تأثیرات منفی رسانه‌های اجتماعی بر روابط بین فردی است. رسانه‌های اجتماعی به بیگانگی اجتماعی کمک می‌کنند. بیگانگی اجتماعی سبب شکل‌گیری سطح بالایی از انزوا و فاصله میان مردم می‌شود. از آنجا که مردم بیشترین توجه خود را به زندگی مجازی اختصاص می‌دهند این موضوع باعث کاهش انرژی و بروز افسردگی در آن‌ها می‌شود. به‌عبارت دیگر، ناکامی در روابط یکی دیگر از معایب روابط آنلاین است که به‌طور بالقوه به اثرات مخرب در روابط عاطفی و تنهایی افراد به‌ویژه زنان تاثیر منفی می‌گذارد.

فضای مجازی و میل به تنهایی

به نظر می‌رسد یکی از عوامل ایجاد احساس تنهایی ندانستن شیوه استفاده درست از شبکه‌های اجتماعی است. این در حالی است که تنهایی نیز می‌تواند باعث کشش به سمت استفاده نادرست از این شبکه‌ها شود. با شیوع گسترده کرونا که جان مردم دنیا را به خطر انداخت، تنهایی نیز شکل و شمایل ویژه‌ای پیدا کرد که یکی از دلایل آن استفاده بی‌رویه از شبکه‌های اجتماعی بود. این موضوع نیز دامنگیر زنان شد، کسانی که وقتی در کنار همدیگرند حتی اگر علاقه‌ها و مباحث مشترک برای گفتگو نداشته باشند، حال‌شان بهتر است. همه متفق‌القول هستیم که هیچ وسیله ارتباطی نمی‌تواند جایگزین ارتباطات حضوری شود، اما در دوران کرونا تقریبا بیشتر مردم، محدودیتی به نام «فاصله فیزیکی» را پذیرفتند و با آن کنار آمدند، ولی این موضوع به آن معنی نیست که محرومیت از حضور اجتماعی بر زندگی افراد اثرات منفی نمی‌گذارد. البته در دوران اوج همه‌گیری کرونا به‌جای رعایت فاصله فیزیکی میان افراد، اغلب شاهد فاصله اجتماعی بودیم و با توجه به امکانات مجازی برای برقراری ارتباط، کاملا با کمبود ارتباطات واقعی مواجه شدیم.

خطری برای خلاقیت

استفاده اعتیادزا به حضور در فضای مجازی مانع داشتن خلاقیت برای مقابله با تنهایی می‌شود، اما برای نداشتن احساس تنهایی می‌توان با رعایت موارد پیشگیرانه همچنان به یکدیگر توجه داشت. در موج‌های مختلف کرونا، موضوعاتی همچون قرنطینه و اجبار به دورکاری باعث آشفتگی روانی و تحمل احساس تنهایی شد. حتی برای عده‌ای و به‌خصوص برای بخشی از زنان باعث از دست دادن شغل و پریشانی ذهن و افکارشان شد. گرچه تنهایی، خود باعث اختلالاتی نظیر افسردگی، اضطراب، اندوه و حتی فکرکردن به خودکشی می‌شود، اما استفاده نادرست و افراطی و بی‌هدف از فضای مجازی نیز به نوبه خود به تنهایی دامن می‌زند و این اختلالات را تشدید می‌کند.

کمک‌رسانی فجازی به شرط و شروط‌ها

برای این که بتوانیم تنهایی‌مان را کنترل کنیم، عوامل منفی را تا جای ممکن از بین ببریم و استفاده از شبکه‌های مجازی را به سطح معقول برسانیم، لازم است به چند نکته توجه کنیم. اول این که برای خودمان محدودیت زمانی قائل شویم به این معنا که بعد از گذشت زمانی مشخص به حضور خود در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت پایان بدهیم. همچنین برای غلبه بر احساس تنهایی باید تمرین کنیم تا به‌موقع تاب‌آوری داشته باشیم و به این ترتیب از سلامت روان خود حفاظت کنیم. مراقبه، خودمراقبتی و ذهن‌آگاه نیز می‌تواند در این مسیر به ما کمک کند. همچنین باید بیاموزیم «فومو» را درست درک کنیم و ترس از دست دادن نداشته باشیم. البته به‌کارگیری این روش‌ها اگر کامل و دقیق باشد در طول زمان نتیجه بخش می‌شود و می‌تواند به کاهش یا از بین رفتن احساس تنهایی کمک کند. با وجود این، اما گرچه ارتباطات مجازی هنوز نتوانسته جایگزین ارتباطات واقعی در میان انسان‌ها شود، ولی از طریق همین شبکه‌های اجتماعی، امکانات و پیشرفت‌های فناوری به شرط استفاده درست، بهینه و بجا می‌توان از همه نقاط دنیا با یکدیگرارتباط برقرار کرد و از احوال همدیگر آگاه شد. به این ترتیب افراد به‌خصوص زنان در شرایط بحران و تنهایی لطمه کمتری از انزوای اجباری (مثل وضعیتی که در دوران کرونا پیش آمد) خواهند خورد.

منبع: روزنامه جام جم