مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور با اشاره به ظرفیت گسترده کتابخانه های عمومی در کشور گفت: کتابخانه های عمومی کشور بزرگترین شبکه فرهنگی پس از مساجد و مدارس هستند. البته باید توجه داشته باشیم که ما اساسا رقیب مساجد نیستیم، اما کتابخانه های عمومی خصوصیاتی دارند که آنها را از مدارس و مساجد متمایز می کند از آن جمله میتوان به ارائه خدمت به عموم مردم جامعه از هر سن، جنس، قشر، دین، مذهب و... اشاره کرد.
وی افزود: امروز بیش از ۲۷۰۰ کتابخانه عمومی در کشور وجود دارد که به صورت مستقیم زیر نظر نهاد کتابخانههای عمومی کشور اداره می شود؛ از این تعداد حدود ۸۰۰ کتابخانه به کتابخانه روستایی و بیش از ۳۰ کتابخانه به کتابخانه های سیار اختصاص دارد. همچنین هزار کتابخانه مشارکتی و سالن مطالعه نیز وجود دارد که با مجوز نهاد فعالیت میکنند. بطور کلی و بر اساس قانون، به جز ۷ کتابخانه مستثنی شده(کتابخانه ملی، کتابخانههای آستان قدس رضوی (ع)، حضرت معصومه سلامالله علیها، حضرت عبدالعظیم (ع)، احمد بن موسی (ع)، کتابخانه آیتالله العظمی مرعشی نجفی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی) هر کتابخانه ای که قصد فعالیت عمومی داشته باشد باید از نهاد کتابخانههای عمومی کشور مجوز فعالیت دریافت کند.
لزوم تمرکز بر کارکردهای فرهنگی و اجتماعی کتابخانه های عمومی
رمضانی با اشاره به تعاریف و سنتی از کتابخانه های عمومی و لزوم گسترش ارائه خدمات فرهنگی و اجتماعی در کتابخانههای عمومی کشور گفت: امروز کتابخانه های عمومی در دنیا به معنای واقعی مرکز فرهنگی و اجتماعی منطقه خود هستند. با این نگاه کتابخانه های ما به خصوص کتابخانه های روستایی خدمات بینظیری به جامعه مخاطب خود ارائه میدهند؛ به عنوان مثال کاری که در کتابخانه های عمومی منطقه بشاگرد مانند روستای ملکن انجام می شود بسیار ارزشمند است و بسیاری از کتابخانه های روستایی دیگر که از نزدیک فعالیت های آنها را به عنوان تنها مرکز فرهنگی و اجتماعی آن روستا مشاهده کرده ام.
دبیرکل نهاد ادامه داد: همچنین در ادامه این رویکرد ما ۶ کتابخانه عمومی را در نقاط مختلف کشور تجهیز و راه اندازی کردهایم که به عنوان مثال در کتابخانه مرکزی سنندج بیش از ۶۰ خدمت در حال ارائه است. ما تنها مرکز فرهنگی هستیم که در این کتابخانه ها بخش ناشنوایان داریم. ناشنوایان به مراتب مظلوم تر از نابینایان هستند؛ چراکه سن آموزش در میان این عزیزان بالا است و منابع بسیار کمی در این حوزه وجود دارد و هیچ سازمان و ارگانی در این حوزه فعالیت موثر انجام نمیدهد. همچنین ما در حال برنامهریزی برای سالمندان هستیم؛ چراکه بر اساس بررسیها تا سال ۱۴۲۰ بیش از یک چهارم جمعیت یعنی حدود ۲۰ میلیون نفر را سالمندان تشکیل میدهند.
ضرورت همکاری و هم افزایی آموزش و پرورش با کتابخانه ها
مهدی رمضانی با اشاره به اهمیت فعالیت کتابخانه ها در حوزه کودک و نوجوان گفت: اگر میخواهیم در حوزه کتاب و کتابخوانی به توسعه دست پیدا کنیم هیچ گریزی جز تمرکز بر حوزه کودک و نوجوان نداریم ؛ بر این اساس ما همه کتابخانه های عمومی که زیر نظر نهاد اداره می شوند را به بخش کودک مجهز کرده ایم و فضای مناسب و قابل توجهی از فضای هر کتابخانه را به بخش کودک اختصاص دادهایم.
وی با بیان اینکه بازار کتابخوانی در کشور به خصوص در حوزه کودک و نوجوان وضعیت بدی ندارد، گفت: کتب های حوزه کودک و نوجوان همواره از پر امانت ترین ردههای کتاب در کتابخانه ها هستند. از طرف دیگر آمار و ارقام نشان میدهد که بچه ها زمانی که زیر نظر والدین هستند، بیشتر کتابخوان هستند تا زمانی که به مدرسه میروند. معتقدم که باید برای کتابخوان کردن مردم و برای تعمیق و گسترش مطالعه کارهای موثری کرد. بر این اساس همکاری و هم افزایی با مدارس میتواند راهگشا باشد.
ایجاد آگاهی از مهارت های کتابخوانی در دانش آموزان
دبیرکل نهاد درباره چالشهای پیش روی همکاری نهاد و آموزش و پرورش گفت: اگرچه رابطه مسئولان و روسای شهرستان و مدیران کل استانی ما با مدارس و ادارات کل آموزش و پرورش استانها بسیار خوب و سازنده بوده است، اما زمانی که موضوع همکاری و هم افزایی در سطوح کلان مدیریتی و سیاستگذاری مطرح میشود، به نتیجه نمیرسیم؛ چراکه اساس نگاه آموزش و پرورش به ورود دستگاههای فرهنگی، نگاه بسیار بسته ای است که اگر این نگاه تغییر نکند به نتیجه نخواهیم رسید.
وی پیگیری ایجاد رابطه سازنده با آموزش و پرورش را از سیاست های جدی نهاد در دوره جدید مدیریتی دانست و گفت: این موضوع مطالبه بدنه فرهنگی جامعه ما است و ما نیز این موضوع را در ارتباط با با وزیر محترم آموزش و پرورش و معاونین ایشان در شورای فرهنگ عمومی به صورت مفصل پیگیری و پیشنهادات مختلفی در این زمینه ارائه خواهیم کرده. حتی راحت ترین و ساده ترین کار قرار دادن زنگ مطالعه یا زنگ کتابخوانی در مدارس است که طی آن میتوان بچه ها را با روش های انتخاب کتاب خوب، شیوه های مطالعه و دور خوانی، مهارتهای مطالعه و موضوعاتی که حول بحث کتاب خوانی وجود دارد آشنا کرد.