نشست نقد و بررسی مجموعه کتاب‌های «آموزش فرهنگ و حقوق شهروندی» به مناسبت روز جهانی کودک، شنبه (شانزدهم مهر ماه ۱۴۰۱) با حضور حسین فتاحی، بابک وثوقی فرد، طاهره شاه محمدی و محمد مهدی سید ناصری در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

در ابتدای این نشست، محمد مهدی سید ناصری با اشاره به ایده شکل‌گیری مجموعه کتاب‌های «آموزش فرهنگ و حقوق شهروندی» بیان کرد: به عنوان فردی که از پنج سال گذشته تدریس در رشته حقوق را در دانشگاه‌ها آغاز کردم دغدغه‌مند بودم زبان سخت حقوق را برای دانشجویان این رشته ساده کنم. تعدادی از دانشجویان مباحث و موضوعات سخت حقوق را به خوبی درک نمی‌کنند. بنابراین برای نوجوانان، کتابی تحت عنوان «آشنایی با سازمان ملل متحد به زبان ساده: ۷۵ پرسش و پاسخ درباره‌ی تاریخچه، اهداف، ارکان سازمان ملل متحد» تالیف کردم.

سید ناصری با بیان اینکه کودکان امروز بزرگسالان فردا هستند، گفت: ما باید برای کودکان سرمایه‌گذاری کنیم تا با حق و حقوق خود در خانواده، اجتماع، مدرسه و... آشنا شوند. در سال ۱۳۹۹ مجموعه دو جلدی «کودکان و حقوق بشر؛ حقوق فردی من و حقوق اجتماعی من» از سوی انتشارات ذکر به قلم طاهره شاه محمدی منتشر شد. بازخورد خوبی از این کتاب دریافت کردیم و خانواده‌ها از آن استقبال کردند. به دنبال آن حقوق و فرهنگ شهروندی را در قلب داستان به کودکان آموزش دادیم. ۲۰ نوامبر روز جهانی کودک است اما هر کشوری با توجه به فرهنگ خود این روز را در تاریخ خاصی نام‌گذاری کرده است و در ایران شانزدهم مهر ماه به عنوان روز جهانی کودک نام‌گذاری شده است.

کودکان باید حقوق خود را بشناسند

طاهره شاه محمدی نیز در این نشست با اشاره به اهداف نوشتن مجموعه کتاب‌های «آموزش فرهنگ و حقوق شهروندی» بیان کرد: ایده اولیه نوشتن این کتاب از مجموعه دو جلدی «کودکان و حقوق بشر؛ حقوق فردی من و حقوق اجتماعی من» نشات گرفت. زمانی که استقبال و احساس نیاز کودکان برای دانستن حقوق خود را دیدیم تصمیم گرفتیم این کتاب را منتشر کنیم. کار کردن با کودکان ضرورت نوشتن این کتاب را در من ایجاد کرد چرا که معتقدم کودکان باید در مسیر اجتماعی شدن و داشتن زندگی با کیفیت‌تر در جامعه حقوق خود را بدانند و یاد بگیرند.

شاه محمدی با تاکید بر اینکه کودکان باید به صورت غیرمستقیم آموزش ببینید، گفت: در این کتاب حق و حقوق کودکان را در قالب قصه در مجموعه‌ای شش جلدی از خانواده به عنوان کوچکترین اجتماعی که کودک در آن به دنیا می‌آید آغاز کردم و به آنها حق و حقوق و وظایفی که به عنوان یک انسان در خانواده دارند آموزش دادیم. این اجتماع را پله به پله گسترش دادیم و به آپارتمان، مدرسه، اجتماع و فضای مجازی رسیدیم. بعد از اجتماع، خانواده، آپارتمان و شهر همه در فضای مجازی هستند. جلد پنجم مجموعه کتاب‌های «آموزش فرهنگ و حقوق شهروندی» به فضای مجازی اختصاص دارد و در آن نکاتی که کودکان باید درباره این فضا بدانند آموزش داده‌ایم. در جلد ششم به حقوق کودک در اجتماع پرداخته‌ایم و کودکان نکات مهم وکلیدی حقوق اجتماعی را در آن یاد می‌گیرند.

این نویسنده در پایان بیان کرد: هدف ما این است که کودکان حقوق خود را بشناسند و بدانند چه وظایف و حقوقی در مقابل هم دارند. امیدواریم در نتیجه این کتاب کودکان بتوانند به هدف‌های مدنظر ما برسند. در دوران شیوع ویروس کرونا کودکان با استفاده از فضای مجازی به صورت آنلاین در کلاس‌ها حاضر می‌شدند و گاهی نسبت به والدین خود سواد دیجیتالی بیشتری دارند. تمام نکات و محتوای مطرح شده در کتاب بر اساس تجربه زیسته و ارتباط با کودکان نوشته شده است.

در حوزه کودکان حقوق دان با خلاء‌های جدی رو به رو هستیم

در ادامه بابک وثوقی فرد، انتشار مجموعه شش جلدی کتاب‌های «آموزش فرهنگ و حقوق شهروندی» را کار ارزنده‌ای برای حوزه کتاب کودک دانست و گفت: خوشبختانه در حوزه حقوق کودک آثار خوبی در بازار نشر منتشر و عرضه شده است. اما در حوزه آشنایی کودکان با دنیای حقوق ادبیات فربه‌ای نداریم و این حوزه جای کار بسیار دارد. در حوزه حقوق کودک شاهد آثار خوبی هستیم اما در زمینه کودکان حقوق دان با خلاءهای جدی رو‌به‌رو هستیم. این مجموعه توانسته وارد این حوزه شود و حرف‌ها و آموزش‌های خوبی برای کودکان به رشته تحریر درآورد. مولف کتاب به ضعف و خلا این حوزه پی برده و این مجموعه شش جلدی را منتشر کرده است.

وثوقی فرد افزود: فرهنگ و حقوق با هم عجین هستند اما هر کدام ادبیات، تعریف و معنای خاص خودشان را دارند و باید در این کتاب از هم تفکیک شوند. در این کتاب صبغه و رنگ مسائل فرهنگی بر مسائل حقوقی غالب است و درباره فرهنگ آپارتمان نشینی، حضور در مدرسه و... بیشتر از مسائل حقوقی صحبت شده است. به عبارتی خواننده کتاب با سردرگمی مواجه است و نمی‌داند کجا با حقوق و کجا با فرهنگ روبه‌رو خواهد بود.