میان وعده کودکان چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
استفاده از یک میان وعده با ارزش غذایی مناسب ، موجب رشد جسمی و مغزی کودک می‌شود .
فاطمه شفیعی کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز می‌گوید: به دلیل شکل گیری عادات غذایی در سنین پایین از همین زمان باید مواد غذایی سالم را در اختیار کودک قرار داد و به تامین مواد مغذی موردنیاز او در وعده‌های اصلی و میان وعده‌های غذایی توجه کرد.
استفاده از یک میان وعده با ارزش غذایی مناسب نظیر، شیر، میوه و خرما در برنامه غذایی کودک موجب رشد جسمی و مغزی او می‌شود؛ در حالی که مصرف تنقلات کم ارزش به عنوان میان وعده موجب کاهش دریافت مواد مغذی لازم از جمله پروتئین، ویتامین و املاح شده و زمینه را برای تاخیر رشد کودک فراهم می‌کند.
از سوی دیگر مصرف تنقلات تجاری کم ارزش به دلیل زیادی نمک، چربی و شکر موجب بیماری‌های قلبی- عروقی، چاقی، پرفشاری خون، پوکی استخوان و افزایش کلسترول خون در دوران بزرگسالی می‌شود. به علاوه اینگونه تنقلات دارای افزودنی‌های رنگی، نگهدارنده‌ها و طعم دهنده‌های مصنوعی است که مصرف بی رویه آن موجب پرتحرکی کودکان می‌شود.
جایگاه و اهمیت میان وعده‌های غذایی در برنامه غذایی کودکان چیست؟
میان وعده، غذای مختصری است که بین دو وعده غذا اصلی مصرف می‌شود. از آنجایی که معده کودک کوچک، ولی نیاز او به انرژی بالا است، با خوردن سه وعده اصلی غذا نیاز‌های تغذیه‌ای او تامین نمی‌شود. با این حال به یاد داشته باشیم که میان وعده تنها سهم کوچکی در تامین نیاز‌های غذایی کودک دارد و هیچگاه نمی‌تواند جایگزین وعده غذای اصلی شود؛ بنابراین در انتخاب نوع میان وعده باید دقت شود؛ کودکان باید در هر روز دست کم پنج وعده غذا شامل سه وعده اصلی (صبحانه، ناهار، شام) و دو میان وعده مصرف کنند.
برای انتخاب میان وعده کودکان به چه نکاتی توجه کنیم؟
میان وعده‌ها را از هر چهار گروه اصلی غذایی (گروه شیر و لبنیات، گروه نان و غلات، گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها، گروه میوه‌ها و گروه سبزی ها) انتخاب کنیم تا تنوع و تعادل در رژیم غذایی او ایجاد شده و بخشی از مواد مغذی مورد نیاز از این طریق تامین شود.
دست کم پانزده دقیقه زمان برای خوردن میان وعده در نظر بگیریم.
بین وعده‌های اصلی و میان وعده، دست کم دو ساعت فاصله بگذاریم. در صورتی که فاصله مصرف میان وعده تا وعده غذایی اصلی کم باشد کودک احساس سیری کرده و از مصرف غذا‌های اصلی خودداری می‌کند.
میان وعده‌های نظیر شکلات، آب نبات، شیرینی و چیپس فقط حاوی انرژی بوده و ارزش غذایی دیگری ندارد؛ بنابراین از دادن آن به کودک پرهیز کنیم، زیرا سبب اضافه وزن و چاقی او می‌شود.
میان وعده می‌تواند عادات غذایی درست یا نادرست را در کودک ایجاد کند. با توجه به اینکه کم خونی ناشی از فقر آهن یکی از مشکلات تغذیه‌ای کودکان و یکی از دلایل اصلی آن استفاده از برنامه غذایی نامناسب است، انتخاب میان وعده مناسب مانند انواع خشکبار و مغزها همراه با میوه‌ها موجب افزایش آهن دریافتی کودک می‌شود.
اگر کودک در بین وعده‌های غذای اصلی و میان وعده احساس تشنگی کرد به او آب بدهیم، زیرا در صورت مصرف آب میوه احساس سیری کرده و از مصرف غذای اصلی خودداری می‌کند.
چه میان وعده‌هایی برای کودکان نامناسب است؟
پفک، چیپس، ساندویچ‌های سوسیس و کالباس، نوشابه‌های گازدار، آب میوه‌های صنعتی و شربت‌های خیلی شیرین، یخمک، لواشک، آلوچه و تمبرهندی از تنقلات و میان وعده‌های نامناسب بوده که رشد کودکان را مختل می‌کند.
تنقلات شور علاوه بر کاهش اشتها، ذائقه کودک به طعم شوری عادت داده احتمال ایجاد عارضه در سنین بزرگسالی به ویژه پرفشاری خون را بیشتر می‌کند.
خوردن مواد غذایی شیرین مانند شیرینی، شکلات و آب نبات نیز در کودکان در حد متوسط مجاز است، زیرا مصرف بی رویه این مواد ذائقه کودک را به خوردن مواد شیرین عادت داده و سبب پوسیدگی دندان می‌شود.
مصرف غذا‌های چرب موجب اضافه وزن و چاقی در سنین کودکی و بزرگسالی و بیماری‌های مزمن متعاقب آن می‌شود.
مصرف بی رویه نوشابه، به ویژه همراه با مواد غذا علاوه بر سیری کاذب جذب مواد مغذی مانند کلسیم را کاهش می‌دهد.
کدام میان وعده‌ها برای کودکان مناسب است؟
انواع غلات بو داده مانند برنجک، ذرت بو داده، گندم برشته و موارد مشابه
انواع بیسکوئیت ساده و سبوس دار که بهتر است از نوع بدون کرم، کیک و کلوچه‌های خانگی انتخاب شود.
حبوبات بو داده و برشته مانند عدس برشته شده و نخودچی، انواع مغزها مانند گردو و فندق، چرا که این مواد غذایی می‌تواند بخشی از پروتئین موردنیاز روزانه را تامین کند.
شیر همراه با بیسکوئیت، کیک یا کلوچه، انواع میوه‌های تازه و خشک مانند سیب، پرتقال، خرما، توت، برگه ها، قیسی و انجیر.
انواع ساندویچ تهیه شده با سبزی‌های مختلف مانند نان و پنیر و سبزی، نان و پنیر و گوجه فرنگی، نان و پنیر و خیار، نان و تخم مرغ و گوجه فرنگی و موارد مشابه، آب میوه‌های طبیعی.
سالاد شامل انواع سبزی‌های همراه با ماست و دوغ.
