به زنده شدن عده‌ای از مردگان و بازگشت‌شان به دنیا در دوران ظهور امام زمان ارواحنا فداه رجعت گویند. این واقعه از اعتقادات شیعه است که همزمان با ظهور حضرت مهدی ارواحنا فداه رخ می‌دهد.

مفهوم‌شناسی رجعت
رجعت به معنای بازگشت و زنده شدن عده‌ای از مردگان و بازگشت آنان به دنیا در دوران ظهور حضرت مهدی ارواحنا فداه است. برخی از شیعیان، رجعت را به معنای زنده ‌شدن ائمه و پاکان ندانسته‌؛ بلکه آن را به معنای بازگشت قدرت به مکتب اهل بیت می‌دانند که باعث حاکمیت اندیشه‌های منسوب به امامت و شیعه بر جهان خواهد شد. (رسائل المرتضی، ج۱، ص۱۲۵/مجمع‌البیان، ج۷، ص۲۳۴)

رجعت در قرآن
برای رجعت از آیات فراوانی ذکر شده است. یکی از روشن‌ترین آنها، آیه ۸۳ سوره نمل است: «و روزی که ما از هر امتی، گروهی را از کسانی که آیات ما را تکذیب می‌کردند محشور می‌کنیم و آن‌ها را نگه می‌داریم تا به یکدیگر بپیوندند.» در این آیه از زنده‌ شدن گروهی از انسان‌ها سخن می‌گوید در حالی که آیاتی که درباره روز قیامت هستند، همواره از زنده شدن «همگی» سخن می‌گویند.

رجعت در روایات
بیش از هفتاد راوی احادیث رجعت را نقل کرده‌اند. محدث جزایری ادعا کرده که ۶۲۰ حدیث پیرامون رجعت دیده و شیخ حر عاملی نزدیک به۶۰۰ حدیث در کتابش ذکر و ادعای تواتر نموده است. علامه مجلسی نیز ادعای تواتر کرده و می‌نویسد: اگر روایات رجعت متواتر نباشد پس در هیچ چیزی ادعای تواتر امکان ندارد. (حرعاملی، الایقاظ، ص۴۵/ بیان الفرقان، ج۵، ص۱۲/ مجلسی، بحارالانوار،ج۵۳، ص۱۲۳)

پیشینه رجعت
غیر از رجعت آخرالزمان در قرآن به مواردی از رجعت در اقوام گذشته نیز اشاره شده است: مانند: داستان عزیر(بقره،259)، گروهی از بنی‌اسراییل(بقره،56). در کتاب مقدس نیز به نمونه‌هایی از رجعت افراد اشاره شده مانند: زنده شدن کودکی به دست الیشع، زنده شدن پسری به دست ایلیا. طبق این نقل‌ها، رجعت امری ممکن است. (عهد عتیق، کتاب دوم پادشاهان، بند ۳۲-۳۸، بند۱۷و۲۴)

یکی از بحث‌ها درباره رجعت آن است که کسانی که رجعت می‌کنند با همان بدن سابق رجعت می‌کنند یا با یک بدن جدید و این بدن جدید مادی است یا غیرمادی. که در این رابطه اختلاف است.

چه کسانی رجعت می‌کنند؟
در احادیث از رجعت انبیاء، امام حسین، امیرالمومنین و اهل بیت علیهم‌السلام، جمعی از اصحاب خاص، شهدا به هنگام ظهور امام زمان ارواحنا فداه سخن گفته‌اند. از احادیث برمی‌آید که رجعت اختصاص به مسلمانان ندارد. مانند: بازگشت دانیال، یوشع، عیسی و خضر اشاره شده است. برخی مؤمنان ادیان گذشته مانند اصحاب کهف نیز رجعت خواهند کرد. (دانشنامه امام مهدی،ج۸، ص۴۷/الکشف و البیان عن تفسیرالقرآن،ج۶، ص۱۵۷)

زنان در بین رجعت کنندگان
فقط در یک حدیث، اشاره به تعداد ۱۳ زن شده که به هنگام ظهور، زنده خواهند شد و یاری‌گر حضرت خواهند بود برخی از آنان عبارتند از: «قنواء دختر رشید، ام ایمن، حبابه والبیه، سمیه مادر عماریاسر، زبیده، ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیه، صیانه ماشطه، ام خالد جهنمیه.(اثبات الهداة، ج۳، ص۵۷۵)

رجعت با کدام بدن؟
یکی از بحث‌ها درباره رجعت آن است که کسانی که رجعت می‌کنند با همان بدن سابق رجعت می‌کنند یا با یک بدن جدید و این بدن جدید مادی است یا غیرمادی. که در این رابطه اختلاف است. شهید مطهری و فیض کاشانی معتقدند رجعت بازگشت شبح و یک جسم خاص رقیقی است که با این جسم‌ها فرق دارد. محمدعلی شاه آبادی و امام خمینی معتقدند: رجعت با بدن مثالی است و مانند معاد با این بدن خاکی عنصری دنیوی نخواهد بود. (شهید مطهری، مجموعه آثار، ج۴، ص۵۶۲/ شاه‌آبادی، رشحات البحار،ص۱۰۲/تقریرات فلسفه، ج‌۳، ص۱۹۸/تقریرات فلسفه،ج‌۳، ص۱۹۵)

زمان رجعت
تقریباً تمام کسانی که در موضوع رجعت سخن گفته‌اند، آن را هم زمان با ظهور امام زمان ارواحنا فداه دانسته‌اند. البته برای آن دو مرحله ذکر کرده‌اند؛ مرحله اول: رجعت در آستانه ظهورکه اندکی پیش از ظهور امام است و عده‌ای رجعت می‌کنند که تعداد یاران امام را کامل می‌کنند. مرحله دوم: رجعت پس از دوره حکومت امام. این دوره سال‌ها پس از ظهور است که با پایان یافتن عمر حضرت مهدی ارواحنا فداه، رجعت عمومی اتفاق می‌افتد.(دانشنامه امام مهدی، ج۸، ص۷۹)
نتیجه این که رجعت از اعتقادات شیعه است و در آخرالزمان حتما اتفاق می‌افتد اما به اعتقاد بسیاری از علما ضروری دین نیست و اگر کسی به رجعت اعتقاد نداشته باشد به ایمانش خللی وارد نمی‌شود.

منبع: تبیان