مستندسازی و ادبیات نمایشی همواره نقش مهمی در بسط و گسترش فرهنگ جامعه بشری در طول تاریخ بازی کرده است. در این میان دوران دفاع مقدس، بخش مهمی از گذشته این سرزمین را به خود اختصاص داده است. ساخت مستند از دفاع مقدس، به جهت ثبت اتفاقات شاید به اندازه دفاع از کشور در برابر دشمن، ارزشمند باشد. در این گزارش به سراغ مستندهایی رفته‌ایم که نقش اول آن‌ها زنان سرزمینمان هستند.

مستند خیرالنساء
این مستند درباره «خیرالنساء»، بانوی اهل روستای خرو سبزوار است که واحد پشتیبانی جنگ در شهرستان سبزوار را بر عهده داشت.

مستند ننه قربون
مستند، روایتی از بانوان جهادگر اهوازی است که در دفاع مقدس، وسایلی مثل پتو، چکمه، ملحفه و لباس‌های رزمندگان را شست‌وشو می‌دهند.

مستند نمای بسته‌ای از همسایه شقایق‌ها
فیلمی درباره «عصمت فلکیان» بانویی جهادگر یزدی که در دوران دفاع مقدس و بعد از آن برای رزمندگان و سربازان اسلام، دستکش و کلاه می‌بافید.

داستانی «رسید»
خانمی که مقداری طلا برای کمک می‌آورد، هنگامی‌که رسید را به او می‌دهند با لبخند می‌گوید: «من پسرم رو دادم و رسید نگرفتم حالا برای این دو تا تیکه طلا رسید بگیرم؟»

مستند «هوادار»
فیلمی درباره تلاش‌های یک مادر پیر برای شاد کردن فرزند جانباز قطع نخاعی اش با دیدن مسابقه فوتبال

«ننه قربون»، بانی شست‌وشوی لباس‌های رزمندگان

فیلم مستند «ننه قربون» به کارگردانی «یاسر عرب» و تهیه‌کنندگی سلیم غفوری در ۴۵ دقیقه به منظور  نمایش جانفشانی های این بانوان قهرمان ساخته شده است. راویان فیلم، بانوانی هستند که بی هیچ نام و یاد و تشکری، هشت سال شبانه‌روزی لباس‌های رزمندگان را می دوختند و می شستند.

«مادر جبهه‌ها»، اولین زن در آزادی خرمشهر

مستند «مادر جبهه‌ها» روایت زندگی نخستین زنی است که پس از آزادسازی خرمشهر، وارد خاک این شهر شد.

مرحومه زهرا محمودی به روزهای آغازین جنگ و اشتیاق خود برای رفتن به خط مقدم جبهه اشاره می‌کند و این‌که در آن زمان به مجلسی رفت و درخواست خود را برای رفتن به خط مقدم جبهه اعلام کرد. ایشان می‌گوید: بار اول به اهواز رفتم، فرمانده سپاه علت آمدن به جبهه را پرسید و من هم در جواب گفتم که آمده‌ام با رزمنده‌ها صحبت کنم، کمک کنم و به آنها روحیه بدهم.

«بانو»، روایتگر مجاهدت‌های متفاوت یک مادر شهید

مستند سینمایی «بانو» روایتگر زندگی پرفراز و نشیب عصمت احمدیان، مادر شهیدان ابراهیم و اسماعیل فرجوانی است.

عصمت احمدیان، سوژه مستند بانو در این روایت جذاب ما را با خود به سال های ابتدایی جنگ تحمیلی و فعالیت هایی که به همراه مادران اهوازی که در پشت جبهه داشته می برد.

این مادر شهید پس از جنگ به صورت جدی وارد فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی می‌شود، به طوری که او امروز یکی از بانوان تأثیرگذار و الگو در اهواز است.

«پیش‌مرگان»؛ مجاهدت های زنان نهاوندی برای جلوگیری از یک توطئه

مستند «پیش مرگان» روایتی از مجاهدت زنان نهاوندی در دوران دفاع مقدس است، زنانی که در آن روزها با توجه به اقدامات منافقان برای ضربه زدن به رزمندگان در جنگ و مسموم کردن کمک های مردمی، تلاش می کنند تا به جلوگیری از اقدامات خرابکارانه آن ها بپردازند.

مستند «پیش مرگان» به کارگردانی مجتبی حصاری و به تهیه‌کنندگی امیر مهریزادن از تولیدات مدرسه مستند عمار است.

«ننه سکینه»، شیرزن یک معلول

مستند ننه سکینه روایتگر زندگی زندگی بانو سکینه جمشیدی است، که در دوران دفاع مقدس با وجود معلولیت همسرش، فرزندان خود را برای حضور در جبهه اعزام کرد و هر روز قبل از نماز صبح تا پاسی از شب برای رزمندگان حاضر در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل نان می‌پخته است.

این مستند به کارگردانی مریم السادات مؤمن‌زاده در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب تهیه شده است.

«چریک پیر»، زنی دلاور

خاصیت جنگ این است که از مرد و زن چربک می‌سازد ولی در حوزه‌های مختلف، خانم زهرا اسدی از فعالان پشتیبانی جنگ در زمان دفاع مقدس در روستای خانوک کرمان بوده است که جنگ او را به یک چریک پیر تبدیل کرده است.

«خیرالنساء»، پشتیبانی از جبهه

مستند «خیرالنساء» درباره بانوی ۹۲ ساله از روستای صد خرو سبزوار است که منزلش را در زمان جنگ پایگاه مردمی پشتیبانی جبهه قرار داده بود. او مدیر بزرگ‌ترین پایگاه پشتیبانی جنگ در شهرستان سبزوار بوده‌است.

این مستند روایتی از فعالیت‌های خیرالنساء در زمان دفاع مقدس است که به کارگردانی علیرضا باغشنی و تهیه کنندگی حامد بامروت نژاد در مدرسه سینمایی عمار تولید شده است.