دهه آخر ماه صفر همیشه در مشهد قیامتی برپاست، ایامی که با اربعین حسینی آغاز می‌شود و در روز ۲۸ ماه صفر، سالروز رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) تداوم یافته و سرانجام در آخرین روز ماه صفر با سوگواری خیل عاشقان آل الله از سراسر کشور در روز شهادت امام رضا (ع)، به اوج می‌رسد.

زائران مشهدالرضا (ع) از عصر روز شهادت و یا فردای آن عزم بازگشت به شهر‌های خود می‌کنند که می‌توان از این بازگشت به بزرگترین و گسترده‌ترین عملیات سفر تعبیر کرد.

مطابق اعلام استانداری خراسان رضوی پیش بینی می‌شود این استان و شهر مشهد در دهه پایانی ماه صفر امسال، میزبان ۶ تا هشت میلیون زائر باشد که دست‌کم ۶۰۰ هزار نفر از این تعداد را زائران پیاده تشکیل می‌دهند.

در سال ۱۳۹۸ که هنوز کشور درگیر همه گیری کرونا نبود، مشهد در دهه پایانی صفر میزبان پنج میلیون زائر بود.

برای آشنایی بیشتر مخاطبان با وضعیت خدمت رسانی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای در کلانشهر مشهد، سفر عاشقان اباعبدالله از مبدا مشهد را در سفر اربعین حسینی بررسی می‌کنیم.

مقایسه عملیات لجستیک سفر اربعین و بازگشت زائران از مشهد

طبق گزارش میدانی از پایانه مسافربری امام رضا (ع) در تاریخ ۱۷ شهریور، ناهمخوانی ظرفیت اتوبوسی پیش‌بینی شده با میزان درخواستها، موجب سرگردانی مسافران شده و ازدحام جمعیت در این پایانه کم‌سابقه است و زن و مرد، پیر و جوان در جستجوی بلیت برای شهر‌های مرزی از این سو به آن سو در رفت و آمدند.

کمبود اتوبوس و عدم تناسب تقاضای سفر با ظرفیت‌های موجود سبب شده مسافران ساعت‌ها و گاه یک روز را در پایانه سرگردان باشند، بخش زیادی از مسافران نیز که جایی برای اسکان ندارند، با پهن کردن زیرانداز در گوشه و کنار پایانه مسافری، اتراق کرده اند.

یکی از این مسافران اربعین گفت: حدود سه روز است در ترمینال مشهد به دنبال تهیه بلیت برای سفر به ایلام و کرمانشاه هستم، اما کسی پاسخگو نیست.

مسافر دیگری نیز که قصد عزیمت به شیراز را داشت،گفت: ۲ روز است به دنبال تهیه بلیت شیراز هستم، اما صندلی خالی پیدا نکرده ام و برخی نیز پیشنهاد فروش بلیت با چند برابر قیمت واقعی را به من داده اند.

به دنبال این وضعیت و داغ شدن بازار سیاه فروش بلیت با قیمت چند برابری در مشهد، این موضوع به صورت ویژه در دستور کار فرماندار مرکز خراسان رضوی قرار گرفت و وی به عنوان نماینده ویژه استاندار، از شناسایی تخلفات شبکه‌ای وسیع در حوزه حمل و نقل مسافر با ایجاد بازار سیاه در این استان خبر داد.

در نهایت جعفر شهامت، مدیرکل راهداری و حمل و جاده‌ای خراسان رضوی اعلام کرد: با تامین روزانه ۲۵ دستگاه اتوبوس مازاد و همچنین بهره گیری از ناوگان درون شهری برای مقاصد کوتاه و البته اضافه شدن ۲ رام قطار از مشهد به شهر‌های غربی، ازدحام جمعیت در این پایانه مدیریت می‌شود.

مطابق آمار سامانه سماح، حدود ۲۰۰ هزار نفر از خراسان رضوی راهی سفر اربعین شدند که حدود ۶۵ درصد با خودرو شخصی عازم مرز‌های غربی شده و بقیه ناوگان عمومی جاده ای، ریلی و هوایی را برای این سفر برگزیدند، حال آنکه موج بازگشت زائران از مشهد به شهر‌های مختلف به خصوص حدود نیم میلیون زائر پیاده‌ای که به مشهد آمده اند با عملیات اعزام زائران اربعین بسیار متفاوت است.

مشهد برای بازگشت مسافران نیازمند هزار دستگاه اتوبوس است

استاندار خراسان رضوی در توصیف چالش بازگشت زائران به شهرهایشان گفت: برای بازگشت زائران دهه آخر ماه صفر از مشهد، نیازمند تامین روزانه بیش از هزار دستگاه اتوبوس مازاد برای مقاصد برون استانی هستیم.

یعقوبعلی نظری،  در کارگروه حمل و نقل قرارگاه خدمت رسانی به زائران دهه آخر صفر، افزود: ظرفیت اصلی برای بازگشت این زائران مربوط به زائران پیاده در روز‌های پایانی ماه صفر است.

او تصریح کرد: ناوگان مورد نیاز شامل اتوبوس‌های مازاد، علاوه بر سرویس‌های جاده‌ای بین استانی کنونی است که پیگیری برای تامین این ناوگان به منظور انتقال زائران دهه پایانی صفر آغاز شده است.

فرماندار مشهد نیز گفت: امسال موج بازگشت زائران دهه پایانی صفر و ازدحام آن‌ها برای خروج از این کلانشهر را با تغییر ساختار فروش بلیت و ایجاد فهرست انتظار در پایانه مسافربری مشهد مدیریت می‌کنیم.

تمهیداتی برای جلوگیری از ازدحام در پایانه امام رضا (ع) مشهد

محسن داوری که پیش از این بار‌ها نسبت به راه افتادن موج عظیم بازگشت زائران در دهه پایانی صفر امسال هشدار داده بود، اظهار داشت: پیش فروش بلیت اتوبوس از این هفته آغاز شده و برای بازگشت نیز فهرست انتظاری برای مسافران در پایانه مسافربری امام رضا (ع) مشهد به صورت سامانه‌ای ترتیب می‌دهیم.

وی ادامه داد: هر فردی که در سامانه فهرست انتظار ثبت نام کند، به محض بازشدن و تامین ناوگان، با پیامک به وی اطلاع داده می‌شود تا به پایانه بیاید و با توجه به تامین ناوگان سعی می‌شود تا قبل از ۳۰ صفر برای متقاضیان بلیت صادر شود.

فرماندار مشهد گفت: سامانه‌های انتظار را به هیات‌های مذهبی اطلاع خواهیم داد تا با قرار دادن نام مسافران خود در فهرست انتظار، زمینه بازگشت به موقع کاروان خود را فراهم کنند.

داوری همچنین برای جلوگیری از تکرار ازدحام مسافران مانند سنوات قبل، بیان کرد: مسافرانی که سیستمی بلیت نمی‌خرند، هنگام مراجعه به پایانه مسافربری مشهد و قبل از ورود به پایانه، در لیست انتظار ثبت نام می‌شوند و سپس یا به اقامتگاه‌های خود در داخل شهر مراجعه می‌کنند و یا به قسمت‌هایی که پیرامون پایانه امام رضا (ع) در نظر گرفته شده، برای استراحت هدایت می‌شوند که به محض تامین ناوگان برای بازگشت فراخوانده می‌شوند.

وی اضافه کرد: ما به دنبال این هستیم که همه شرکت‌های حمل و نقل کشور را مکلف کنیم که هر چه قدر زائر به مشهد آورده ند به همان میزان نیز مسافر برگردانند.

فرماندار مشهد گفت: همچنین در حال رایزنی هستیم تا حدود هزار دستگاه اتوبوس از بخش دولتی و شرکت‌های بزرگ در داخل و خارج از استان را جذب و خارج از ناوگان حمل و نقل عمومی برای بازگشت زائران دهه پایانی صفر در مسیر‌های درون و برون استانی ساماندهی کنیم.

داوری، نرخ بلیت در نظر گرفته شده برای ناوگان اتوبوسی یاد شده را مطابق نرخ‌های مصوب عنوان و بیان کرد: در حال پیگیری برای تامین مشوق‌هایی برای رانندگان و صاحبان ناوگان فعال در عملیات جا به جایی مسافران دهه آخر ماه صفر هستیم.

سایر استان‌ها به خراسان رضوی اتوبوس ارسال کنند

مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی گفت: با توجه به کاهش ناوگان و افزایش مسافران در دهه آخر صفر امسال، ناوگان حمل و نقل عمومی جاده‌ای بومی مشهد توان بازگرداندن زائران رضوی دهه آخر صفر را ندارد لذا باید سایر استان‌ها به کمک ناوگان مشهد بیایند.

جعفر شهامت افزود: در دوران کرونا تعدادی از ناوگان مسافری جاده‌ای استان به دلیل کاهش مسافر و فرسودگی از بخش حمل و نقل عمومی خارج شده است.

او تصریح کرد: با توجه به رشد سفر‌های اربعین و با توجه به اینکه امسال روز شهادت حضرت رضا (ع) سه شنبه و در میانه هفته خواهد بود پیش بینی می‌شود حضور زائران در دهه پایانی ماه امسال افزایش چشمگیری داشته باشد.

مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی تأکید کرد: در دهه پایانی صفر، سفر‌های جاده‌ای از استان‌های مختلف و با اتوبوس به مشهد ۲ تا پنج برابر زمان معمول افزایش می‌یابد، با توجه به شرایط یاد شده همه استان‌هایی که زائر به مشهد می‌آورند باید همکاری کنند تا برای بازگشت، همین تعداد اتوبوس به مشهد بفرستند.

وزیر کشور: هفت استان به کمک خراسان رضوی خواهند آمد

وزیر کشور نیز که دیروز به مشهد سفر کرده بود، گفت: تاکنون با مسئولان دست‌کم هفت استان صحبت شده است تا برای تامین نیاز‌های انتقال احتمالی جمعیت میلیونی زائران حرم مطهر امام رضا (ع) در دهه آخر صفر به کمک مسوولان خراسان رضوی بیایند.

احمد وحیدی در حاشیه قرارگاه مرکزی خدمت رسانی به زائران رضوی در دهه آخر صفر در مشهد بیان کرد: از ظرفیت استان‌های مختلف برای ارائه خدمات بهداشتی، درمانی، حمل و نقل، تغذیه و تسهیلات اسکان زائران رضوی در دهه آخر صفر در مشهد استفاده خواهد شد.

او تصریح کرد: تمهیدات خوبی اندیشیده و نیازمندی‌ها ارزیابی و بخش زیادی از آن‌ها تامین شده است و کمبود‌ها باید در روز‌های آینده تامین شود و با کمک و پیگیری همه دستگاه‌ها که مشتاقانه در حال خدمت هستند، امیدواریم مشکل مهمی نداشته نباشیم.

وزیر کشور تأکید کرد: زائران مشهد الرضا در دهه آخر صفر باید تا حد ممکن محل اسکان خود را تدارک ببینند، چون پیش بینی می‌شود حضور مردم در دهه آخر صفر گسترده باشد هر چند امیدواریم با کمک همه دستگاه‌ها کمبود جدی در این بخش نداشته باشیم.

استانداری خراسان رضوی امسال اقدام به راه اندازی قرارگاهی واحد برای خدمت رسانی به زائران دهه پایانی صفر نموده است و همه دستگاه‌ها باید در قالب این قرارگاه با رویکردی جهادی فعالیت کنند، پیش از این ستاد خدمات سفر این مسئولیت را برعهده داشت و باید دید که آیا این تغییر در حد عنوان مانده یا می‌تواند موجب تغییر در رویکرد‌ها شده و در نهایت اصلاح روند‌های ناصواب را موجب شود.

اعداد و آمار و قرائن، حکایت از افزایش شمار زائران ورودی به مشهد طی روز‌های آتی دارد، اما می‌توان با بسیج امکانات آنگونه که وزیر کشور بشارت آن را داده است بر این مشکل فائق آمد، البته لازمه آن بسیج همه امکانات در عرصه عمل برای تحقق این امر است.

منبع: ایرنا