حجت‌الاسلام حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سخنرانی خود در هفتمین کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی در کاخ استقلال پایتخت قزاقستان، گفت: در عصر حاضر که جهان به صورت دهکده‌ای کوچک درآمده و از یک سو اخبار و اطلاعات در دسترس همگان است و از سوی دیگر، ارتباطات از زمان و مکان فرارفته، زیست مشترک بدون توهین به اندیشه دیگری و بدون تحقیر مخالف، لازمه عقلانیت بشر است.

به گفته شهریاری ، امروز انسان‌ها بدون ملاحظه حساسیت‌های دیگری نمی‌توانند با آرامش و سبک زندگی خود را دنبال کنند، عقلانیت دینی اقتضا دارد که همه بزرگان ادیان به اجماعی نخبگانی برسند و برای ممنوعیت جنگ، ترور، تکفیر و خشونت اقدام کنند.

شهریاری افزود: امروز امنیت یکی از مقدمات اساسی برای دستیابی به سعادت در هر دینی است، بدون صلح و زندگی با آرامش، پیروان هر دینی در دستیابی به نجات و رستگاری با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند، از نگاه اسلامی هم انسان آزاد آفریده شده و حق انتخاب عقیده دارد ، هیچ اجباری در دیانت موجب دینداری نمی‌شود و اعتقاد دینی باید آزادانه باشد تا عنوان دین بر آن صدق کند.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: از سوی دیگر، سودگرایان مستکبر در قرن گذشته و به خصوص سده اخیر، تلاش کرده‌اند که با تمسک به اختلافات مذهبی، جهان را پاره پاره کرده و فضایی برای خود بیابند. در قرن حاضر، جنگ و خشونت بیشتر در جا‌هایی از دنیا شکل گرفته که منابع ارزشمند انرژی، چون نفت و گاز در میان بوده، یا تجارت اسلحه برای عده‌ای سودجو دنبال شده است، این نشان می‌دهد آنان که جنگ را در جهان امروز ترویج می‌کنند کسانی هستند که منافعشان را دنبال می‌کنند. منفعت‌طلبی پروژه مستمر ظالمان در عالم است و در نظر آنان جان انسان‌های بی‌گناه کمترین ارزش را دارد.

این مقام مسوول تاکید کرد: از دیدگاه ارزشی، در جهانی که چنین دشمنانی در صددند تا میراث اسلامی و دارایی مستضعفان در جهان اسلام را به یغما ببرند، بهره‌مندی از عقلانیت همراه با مدارا بهترین روش مواجهه با ادیان و اقوام متنوع و فرق فراوان است. تحمل عقیده مخالف و جلوگیری از خشونت و توهین در مواجهه با یکدیگر، دنیایی سودمندتر و آرام‌تر را برای همه مسلمانان رقم خواهد زد.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان اینکه قرآن کریم مسلمانان را از تفرق و اختلاف برحذر داشته و چنگ زدن به ریسمان الهی را برای دستیابی به امت واحده اسلامی واجب دانسته است، گفت: در کنار آن، در سنت نبوی و در مکتب اهل البیت علیهم السلام، ابراز شهادتین را برای قبول اسلام کافی دانسته و سعادتمند بودن را یک سلوک تکاملی مستمر در مسیر زندگی معرفی کرده است.

ایجاد همدلی، همکاری و همزیستی مشترک در میان مذاهب و ادیان

او تاکید کرد: آن چه مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی را بر آن داشته تا طرح «ویکی وحدت» و طرح‌های مطالعاتی پیرامون دستیابی به طرح‌های مشترک را دنبال کند در دو نکته اساسی نهفته است. از یک سو، ما نقاط مشترک بسیاری با دیگر متدینان داریم. بنابرین ما باید تلاش کنیم که «دیگری» را بهتر بشناسیم و راه‌هایی برای همدلی و همکاری و همزیستی مشترک بیابیم. این یکی از موارد «تقریب» مذاهب و ادیان است.

شهریاری افزود: شناخت عمیق متدینان از یکدیگر راه را بر جهل، تعصب، توهین و خشونت بی‌حاصل خواهد بست؛ چرا که وقتی دینی را آن گونه که هست بشناسیم دیگران نمی‌توانند با پیرایه‌های دروغین بر حسن یا قبح آن بیافزایند و از گل‌آلودگی این جهالت‌ها و تعصب‌ها از طریق تولید جنگ و نزاع، منافع خود را دست یابند. این امر طرح‌های «ضد تقریب» را پیشگیری می‌کند و اگر تعبیر درستی باشد، از «تبعید» مذاهب و ادیان جلوگیری خواهد کرد.

او ادامه داد: دستیابی به «صلح جهانی» و «سبک نوین زندگی» نیازمند همکاری همه جانبه تمامی کشور‌های جهان است. تعصبات دینی، مذهبی و قومی در نهایت ما را از این راهبرد مقدس در جهان دور خواهد ساخت. در نهایت یک تذکر اخلاقی در روش‌شناسی مواجهه با اختلافات مذهبی و قومی سودمند می‌کند. تجویز اجتهاد‌های متعارض و رعایت ادب اختلاف در این اجتهاد‌ها بهترین راهی است که بزرگان دین در مسیر تعالی اخلاقی به ما آموخته‌اند.

او اضافه کرد: دستورات اخلاقی قابل توجهی در تاریخ حکومت‌داری، در سیره نویسی در باره بزرگان دین، در منابع اخلاقی و در کتب آیین شهریاری در باب نحوه مواجهه ما هنگام برخورد با یک غیر هم‌کیش و مخالف وجود دارد. تجویز اجتهاد‌های متعارض در درون یک مذهب و بین مذاهب از جمله این موارد است.

شهریاری اظهار کرد: در منابع یاد شده، آداب جالبی برای اختلاف آمده است. آدابی که رعایت آن شرف انسانی را تثبیت می‌کند و کرامت انسان را مستحکم می‌سازد و بستر تعالی را برای جستجوگران حقیقت هموار می‌سازد. باید از محققان معاصر که در باب «ادب اختلاف» دست به قلم شده‌اند و کتاب‌های سودمندی به رشته تحریر درآورده‌اند تقدیر کرد. بیایید تا به کمک هم جهانی بهتر از گذشته بسازیم.

کنگره هفتم رهبران ادیان جهانی و سنتی، با حضور پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان، احمد الطیب، شیخ الازهر از مصر، ارباش رئیس سازمان دیانت ترکیه و الله شکور پاشازاده، رئیس اداره مسلمانان قفقاز، حجت‌الاسلام محمدمهدی ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ج. ا. ایران و سایر نمایندگان ادیان و مذاهب مختلف برگزار شده است امروز به پایان می‌رسد.