از زمانی که مصوبه جدید کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده و قرار است از سال آینده تأثیر معدل در کنکور ۴۰ درصد قطعی شود، تعدادی از داوطلبان کنکور به ویژه پایه دوازدهمی‌ها نسبت به این مصوبه گلایه دارند و معتقدند که زیرساخت‌های لازم برای برگزاری امتحانات نهایی وجود ندارد.

موضوع تقلب برخی دانش‌آموزان در امتحانات نهایی هم موضوع دیگری است که داوطلبان نسبت به آن اشاره دارند و عنوان می‌کنند که این موضوع موجب می‌شود تا عدالت برقرار نشود؛ برای پاسخ به این پرسش‌ها به گفتگو با محسن زارعی رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش پرداختیم.

زارعی در این گفتگو به مواردی اشاره کرد:

- بیش از ۶۰ درصد و گاهی در بعضی مناطق، ۷۰ درصد اجرای کنکور با آموزش و پرورش است.

- یک مورد تقلب هم زیاد است

- دانش‌آموزان وارد بازی تقلب نشوند

- رتبه‌های یک تا ۱۰ در کنکور امسال هیچکدام در دروس خودشان در امتحان نهایی نمره ۲۰ کسب نکردند

** بیش از ۶۰ درصد اجرای کنکور با آموزش و پرورش است

یکی از گلایه‌های داوطلبان کنکور این است که آموزش و پرورش زیرساخت‌های لازم را برای برگزاری امتحانات نهایی ندارد. پاسخ آموزش و پرورش به این داوطلبان چیست؟

در حال حاضر آموزش و پرورش در بحث برگزاری کنکور با سازمان سنجش همکاری دارد و بیش از ۶۰ درصد و گاهی در بعضی مناطق، ۷۰ درصد اجرای کنکور با آموزش و پرورش است. یعنی غیر از برگزاری امتحانات در آموزش و پرورش با پیشینه چندین ساله، بار اصلی برگزاری آزمون‌های سراسری و موضوع کنکور هم بر عهده آموزش و پرورش است و ثابت کرده است که این توان در آموزش و پرورش به جهت ساختاری وجود دارد. همچنین آموزش و پرورش امکان برگزاری امتحانات تا روستا‌ها را هم دارد.

داوطلبان نسبت به موضوع تقلب در امتحانات نهایی هم گلایه دارند و معتقدند که تقلب موجب می‌شود که امتحانات نهایی عادلانه نباشد.

با سازوکاری که می‌توان گفت بخشی از آن جدید است و بخشی از قبل هم بوده و چند سال است اجرا می‌شود، تلاش شده است که امتحانات عادلانه برگزار شود. طراحان سؤال در فضای قرنطینه، کار طراحی سؤال را انجام می‌دهند. تقریبا طراحی سؤال در قرنطینه در آزمون‌های دیگر مشابهت ندارد یعنی در جا‌های دیگر به این شکل عمل نمی‌شود.

ضمن اینکه از بانک سؤال هم کمک می‌گیریم. طراحان در قرنطینه کامل از زمان شروع تا پایان ساعت آزمون به سر می‌برند. طراحی سؤالات که انجام می‌شود، ارسال الکترونیکی سؤالات به صورت فایل رمز شده است و رمز سؤالات هم پنج دقیقه مانده به شروع آزمون به حوزه اجرا ارسال می‌شود و آنجا هم در فضای قرنطینه دریافت می‌کنند.

در قرنطینه اجرا، بعد از تکثیر سؤالات، در داخل پاکت گذاشته شده و پلمب می‌شود و در اختیار حوزه امتحانی قرار می‌گیرد. در سر جلسه، پاکت سؤالات در حضور دانش‌آموزان باز می‌شود و در اختیارشان قرار می‌گیرد.

** یک مورد تقلب هم زیاد است

چگونه برخی دانش‌آموزان تقلب می‌کنند؟

در بحث انتشار سؤالات در کنکور هم این مسأله وجود دارد؛ یعنی این مسأله هم برای امتحانات و هم برای کنکور است؛ انتشار سؤالات توسط دستگاه‌های الکترونیکی است که شبکه‌هایی، آن‌ها را ترویج می‌کنند و در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند. یعنی داوطلبان را ترغیب می‌کنند که این دستگاه‌ها را دریافت کنند و ممکن است فضای انتشار سؤالات اتفاق بیفتد.

یک مورد تقلب هم زیاد است و یک مورد هم نباید اتفاق بیفتد و ما به شدت با افرادی که به این شبکه‌ها وصل هستند و این اتفاق می‌افتد، برخورد می‌کنیم. در کنکور هم همین تمهیدات را دارند و امسال هم شاهد هستیم برخورد‌های خوبی صورت گرفته است. یعنی اگر پی ببرند افرادی از الگو‌های تقلب استفاده کردند چه در سرجلسه از آن‌ها کشف کرده باشند یا بر اساس خروجی پاسخ دهی، این را متوجه شوند، برخورد می‌شود.

برای جلوگیری از تقلب چه کردید؟

ما هم در آموزش و پرورش سازوکاری را چیدیم. به این شکل که سؤالاتی که در اختیار حوزه‌ها قرار می‌گیرد دارای شماره حوزه است و اگر تخلفی انجام شود قابل ردیابی است. امسال هم در نوبت امتحانات خرداد و شهریور، تخلف‌هایی صورت گرفته است که پیگیری کردیم.

چه برخوردی با کسانی که تقلب کردند، صورت گرفته است؟

با دانش‌آموزی که متأسفانه فریب این شبکه‌ها را خورده است، برخورد صورت گرفته است. اگر ثابت شود که دانش‌آموز، عضو این شبکه‌ها بوده و انتشار سؤالات امتحانی را برای شبکه‌ها انجام داده، تمام دروسش صفر محسوب می‌شود و بعضا از نوبت‌های بعدی امتحانات هم محروم می‌شود.

دانش‌آموزی که وارد این بازی شده و این فریب را می‌خورد، این عاقبت هم برایش رقم می‌خورد؛ مواردی داشتیم و برخورد‌ها هم شده است.

** دانش‌آموزان وارد بازی تقلب نشوند

توصیه شما به داوطلبان و دانش‌آموزان کنکوری چیست؟

توصیه ما این است که دانش‌آموزان وارد این بازی‌ها نشوند. این فریب را نخورند تا این اتفاقات برایشان پیش نیاید که واقعا برخورد سنگین است. دانش‌آموزی بخواهد این کار را انجام دهد، تمام دروسش صفر می‌شود و زحمت یکساله و چند ساله‌اش آسیب می‌بیند. اما اینکه بخواهیم بگوییم هیچوقت چنین اتفاقاتی نمی‌افتد مثل این می‌ماند که پلیس بگوید با جرم برخورد می‌کنم و قول می‌دهم که در کشور هیچ جرمی اتفاق نیفتد.

وظیفه‌مان این است که با جرم برخورد کرده و پیشگیری کنیم؛ پیش‌بینی‌هایی هم شده است. منتها نیاز داریم که دستگاه‌های امنیتی هم به کمک ما بیایند. با توجه به اینکه برخی داوطلبان برای تقلب از دستگاه‌های جدید استفاده می‌کنند، به هر حال سیگنال‌یاب باید کمک کند که این دستگاه‌ها کشف شود؛ در این راستا دستگاه‌های امنیتی به ما کمک کنند تا این دستگاه‌ها در اختیار حوزه‌های امتحانی قرار گیرد و بتوانیم این کار را انجام دهیم.

یعنی حل مشکل در این زمینه نیاز به یک عزم ملی دارد و درخواست داریم همه به کمک ما بیایند. این موضوع هم در بحث کنکور و هم در بحث امتحانات است. این مسأله، مسأله ملی است و به نظرم باید به صورت ملی نگاه کرد و همه دستگاه‌ها کمک کنند تا بتوانیم با این مسأله برخورد درست کنیم.

این دغدغه داوطلبان دیگر درباره تقلب، دغدغه بجایی است؛ یعنی وقتی خودم را جای دانش‌آموزی می‌گذارم که درس خوانده است و می‌خواهد نتیجه زحماتش را ببیند. اگر در این حالت بشنود کسی از راه خلاف و از این نوع کار‌ها می‌خواهد به نتیجه برسد، قطعا ناامید کننده است و اثر مخرب برای دانش‌آموزان دارد و وظیفه ما هست که هم در بحث پیشگیری و هم برخورد با این افراد قاطع باشیم و برخورد کنیم.

ما در حد توانمان هم ساز و کارش را فراهم کردیم تا این تمهیدات دیده شود و به محض کشف هم برخورد‌ها صورت می‌گیرد، ولی اینکه بخواهیم قول دهیم هیچوقت این اتفاق نمی‌افتد مشابه این می‌ماند که پلیس به مردم قول دهد که هیچکس از این به بعد خلافی را انجام نمی‌دهد.

**رتبه‌های یک تا ۱۰ در کنکور امسال هیچکدام در دروس خودشان نمره ۲۰ کسب نکرده بودند

در امتحانات شهریور هم تقلب را شاهد بودیم، درست است؟

تقریبا در همه دروسی که انتشار سؤالات حین آزمون صورت گرفت جز یک مورد که حوزه‌اش مشخص نبود، بقیه دانش‌آموزان را رصد کردیم و برخورد‌هایی که عرض کردم، صورت گرفت.

نظر آموزش و پرورش درباره مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی چیست و به نظر شما چقدر این مصوبه می‌تواند استرس، اضطراب و مشکلات کنکوری که داوطلبان با آن مواجه هستند را کاهش دهد؟

سنجش، محور آموزش است یعنی هم تعیین کننده شیوه‌های تدریس است هم تعیین کننده راهبرد‌های یادگیری و مطالعه دانش‌آموزان است و وقتی نگاه دانش‌آموز، نگاه معلم، نگاه مدرسه به ارزشیابی پایانی تغییر کند، خودش را متناسب با آن تجهیز می‌کند.

تا وقتی که نظام ارزشیابی دانش‌آموزان برای تصمیم‌گیری آینده‌شان بر اساس کنکور، مهارت تست زنی و چهارگزینه‌ای رقم می‌خورد، به تبع دانش‌آموز خود را برای آن فضا آماده می‌کرد و به تبع مدرسه و خانواده هم دغدغه‌اش این موضوع خواهد بود و سازو کار دانش‌آموزان مخصوصا پایه دوازدهم برای آمادگی کلاس کنکور و مهارت تست زنی خواهد بود.

در حال حاضر رتبه‌های یک تا ۱۰ در کنکور امسال، هیچکدام در دروس خودشان در امتحانات نهایی، نمره ۲۰ کسب نکرده بودند و در بعضی از دروس که در کنکورشان تأثیر نداشت، نمره در حد دانش‌آموز متوسط کسب کرده بودند. در حالی که این افراد قطعا توان این را داشتند و اگر وقت می‌گذاشتند و نگاه جدی به این موضوع داشتند حتما موفقیت را کسب می‌کردند منتها، چون نگاه شان به کنکور و مهارت‌های تست زنی بود، متمرکز بر این حوزه بودند. یعنی برنامه درسی خودشان و اصل محتوا را رها کردند.

پس وقتی مسأله کنکور و چهار گزینه‌ای است، تمرکزشان بر نکته و جزئی نگری است و بر کلیت محتوا و درک این کلیت خیلی تمرکز نمی‌کنند و اشکال اساسی آموزش و پرورش به کنکور، همین موضوع است.

این مصوبه نه اینکه تمام موضوع را حل می‌کند، اما کمک می‌کند که دانش‌آموزان به فضای مدرسه و محتوا‌هایی که برایشان تدارک دیده شده است، برگردند و مطابق کلاس درس که بر اساس برنامه درسی طراحی شده است، پیش بروند و همچنین معلم بر اساس ساعات تدریس که برایش تعریف شده است، تدریس انجام دهد و این برای آموزش و پرورش یک مطلوبیت ایجاد می‌کند. منتها عرض کردم این مصوبه به تنهایی به صورت کامل دغدغه‌های آموزش و پرورش را حل نمی‌کند؛ لذا امیدواریم آن چیزی که برای دانش‌آموز تدارک شده است تا در دوره آموزش عمومی این دانش و مهارت‌ها را کسب کند و به این نگرش‌ها برسد، اتفاق بیفتد و دانش‌آموز نگاهش صرفا به بحث کنکور نباشد.

نگاه آموزش و پرورش به مسأله این است و به همین جهت پشتیبان این مصوبه است و با قاطعیت از این مسأله دفاع می‌کند و دنبال آن هست که پیاده سازی کند و امیدواریم با همه توان بتوانیم به نحو احسن این مصوبه را اجرا کنیم.

** سهم استان سیستان و بلوچستان از کنکور به نسبت معدل، یک سوم است

برای اینکه نگرانی دانش‌آموزان برای تأثیر قطعی معدل در کنکور کمتر شود، چه توصیه‌ای دارید؟

ما در آموزش و پرورش به دنبال رفع دغدغه و نگرانی دانش‌آموزان و خانواده‌ها هستیم و این مصوبه دنبال این است که استرس و اضطراب اضافی را از دانش‌آموزان کم کند. خود آزمون و ارزشیابی به هرحال یک بخش اضطراب در حد پایین نیاز دارد که دانش آموز داشته باشد تا به آن موضوع اهمیت دهد و به آن بپردازد.

منتها استرس و اضطراب اضافی که بار روانی برای دانش‌آموز داشته باشد و نگران باشد که فرصتی را از دست می‌دهد، خوب نیست. اگر داوطلب در آن یک روز کنکور به هر حال نتواند عملکرد درستی داشته باشد، به آینده‌اش خدشه وارد می‌شود، اما سوابق تحصیلی در طول سال تحصیلی هست و از درس خود دانش‌آموز گرفته می‌شود؛ درسی که معلم می‌دهد و در هر نقطه‌ای از کشور، کتاب همان است. معلم همان درس را تدریس می‌کند و ارزشیابی ما بر اساس نگرشی که دبیران در سراسر کشور نسبت به آن موضوع در قالب بانک سوال به طراحان منتقل می‌کنند، انجام می‌شود؛ لذا این کمک را می‌کند تمام دانش‌آموزان در مناطق محروم و مناطق دیگر، دیده شوند و این طراحی سوال برای همه اتفاق می‌افتد و این نگرانی را از دانش‌آموزان کم می‌کند. از سوی دیگر یک بخشی از مسأله کنکور توسط تولید سابقه تحصیلی حل می‌شود و این ۴۰ درصد به کمکشان می‌آید.

پس داوطلبان با این نگاه به این مسأله نگاه کنند که تأثیر معدل کمکی به دانش‌آموزان است و سعی‌مان این است که هم در طراحی سؤال و هم در اجرای آزمون‌ها این دقت را داشته باشیم که رعایت عدالت شود و دانش‌آموزان مناطق محروم هم دیده شوند و بتوانند آن‌ها هم این سهم را دریافت کنند. کما اینکه در حال حاضر هم در آمار‌هایی که داریم سهم دانش‌آموزان مناطق محروم از کنکور خیلی پایین‌تر است.

مثلا سهم استان سیستان و بلوچستان از کنکور به نسبت معدل، یک سوم است. یعنی اگر سهمشان را نسبت به معدل در کنکور دهیم، سه برابر می‌شود. این نشان می‌دهد که این امیدواری را به دانش‌آموزان بدهیم که با تلاش خودشان می‌توانند در تولید سابقه تلاش بیشتری کنند و به نمره‌ای برسند که کمک کارشان باشد نه اینکه نگران باشند که خدای ناکرده مشکلی برایشان ایجاد کند.

منبع: فارس