با روی کار آمدن دولت سیزدهم، سیاست‌های منطقه‌ای ایران در حوزه دیپلماسی اقتصادی وارد مرحله جدیدی شد؛ از یک طرف روابط با چین بهبود پیدا کرد و ایران به اعضای دائم سازمان همکاری‌های شانگ‌های پیوست و از طرفی پنجره همکاری‌های اقتصادی به سوی قدرت‌های اقتصادی آسیای مرکزی باز شد. در واقع دولت زمین سیاست‌های اقتصادی ایران را به نقاط پیوند چین با آسیای مرکزی منتقل کرد.

مزیت انتقال مرکزیت دیپلماسی اقتصادی، همراهی بیشتر با سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و البته سازمان همکاری‌های شانگ‌های است. دولت همچنین به تعامل بیشتر با قزاقستان و روسیه روی آورد تا بتواند در اتحادیه اقتصادی اورسیا هم مشارکت‌های فعالانه‌ای را رقم بزند. موضوعی که عصبانیت صهیونیست‌ها را در پی داشته است به‌طوری‌که رسانه‌های این رژیم با اشاره به دستاورد‌های دیپلماسی ایران در آسیای مرکزی٬ خواستار مقابله با تهران شده‌اند.

با توجه به این‌که دولت، پنجره دیپلماسی اقتصادی را با هدف شکستن نظام تحریم‌ها باز کرده است، خود به خود در تقابل با پروژه ایران هراسی قرار می‌گیرد. رژیم صهیونیستی که دست‌کم از سال ۲۰۱۳ آسیای مرکزی را مورد توجه خود قرار بود و رهبری این پروژه را در اختیار دارد، تلاش می‌کند دیپلماسی جدید ایران را خنثی کند. وبسایت تحلیلی المانیتور گزارش داد که این رژیم دنبال اتحاد چند ملیتی نرم دیپلماتیک با مشارکت ازبکستان، قزاقستان و البته آذربایجان و ترکیه است. رینا باسیست، تحلیلگر این سایت نوشت که رابطه با ازبکستان به دلیل رقابت با ایران، برای اسرائیل بسیار مهم است. باسیست همچنین یادآور شد که یهودیان صهیونیست یکی از بزرگ‌ترین جوامع محلی کهن خود را در این کشور تشکیل داده‌اند.

همکاری ایران با ازبکستان

آن‌ها به اعتبار همین جامعه سعی در تقویت پیوند‌های خود با ازبکستان دارند، اما ایران هم همکاری‌های خود با ازبکستان را از طریق نمایندگی دیپلماسی در این کشور فعال نگه داشته است. دولت سیزدهم در راستای دیپلماسی بلندمدت، تلاش کرده رابطه نزدیک‌تری با ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان ایجاد کند و رئیس جمهور هم در دیدار سال گذشته با همتای ازبکستانی، از وزیر خارجه خواست با همکاری همتای ازبکستانی، نقشه راه همکاری‌های بلندمدت را ترسیم کند که انتظار می‌رود این همکاری ظرف ۳سال آینده بیشتر شود.

با توجه به این‌که ازبکستان سالی یک میلیون و ۱۰۶هزار تن پنبه تولید می‌کند و یکی از بزرگ‌ترین مزارع دولتی تولید پنبه جهان را در اختیار دارد، از ظرفیت مناسبی برای همکاری در حوزه منسوجات برخوردار است. وبسایت atlasbig گزارش داد که ازبکستان به ازای هر فرد، حدود ۳۴کیلو منسوجات تولید می‌کند که بالاترین سرانه تولید در جهان محسوب می‌شود. هند به عنوان بزرگترین تولیدکننده پنبه در جهان (۶ میلیون و ۱۸۸ هزار تن) تنها ۴.۶۳کیلو منسوجات به ازای هر نفر تولید می‌کند. به همین دلیل، دولت سیزدهم در اولین گام تجاری خود با ازبکستان، توافقی ۵ میلیون دلاری را در حوزه منسوجات با این کشور امضا کرد.

انتخاب قزاقستان برای همکاری

کشور دیگری که دولت سیزدهم روی همکاری ایران با آن به صورت جدی حساب باز کرده، قزاقستان است. به همین دلیل، امضای ۹ سند همکاری ۲۰ساله با این کشور در راس برنامه‌های دولت قرار گرفت؛ از جمله در حوزه‌های ترانزیت، کشاورزی، انرژی و….

ابراهیم رئیسی در نشست مطبوعاتی با همتای قزاقستانی خود وعده داد حجم تجارت دو کشور به ۳ میلیارد دلار برسد. قزاقستان هم برای صادرات یک میلیارد دلار گندم به ایران اعلام آمادگی کرده است. به این ترتیب، دولت با هدف تامین نیاز‌های داخل گام‌های بلندتری را به سمت آسیای مرکزی برداشته است؛ بنابراین استراتژی ایران، گسترش عمق استراتژیک خود از طریق کریدور‌های تجاری است. به گفته وزیر راه و شهرسازی مرداد ماه امسال برای شرکت در کنفرانس کشور‌های در حال توسعه به ترکمنستان سفر کرده بود، بسیاری از کریدور‌های آسیای مرکزی از ایران رد می‌شوند.

بیشتر بخوانید

• آیا سبزپوشان سپاه تا بیخ گوش آمریکا پیش می‌روند؟

رستم قاسمی به کریدور‌های شمال-جنوب، کریدور آلماتی-بندرعباس، کریدور آلماتی-استانبول، کریدور چین-قزاقستان-ترکمنستان-ایران، کریدور موافقت‌نامه عشق‌آباد، کریدور اسلام‌آباد-تهران-استانبول و کریدور‌های در حال تاسیس نظیر کریدور خلیج فارس-دریای سیاه، کریدور ازبکستان-ترکمنستان-چابهار و کریدور تاجیکستان-ازبکستان-ترکمنستان-ایران-ترکیه اشاره کرده بود.

تغییر ریل ایران

این ظرفیت استراتژیک ایران، فقط با تغییر ریل دیپلماسی، به اهداف خود می‌رسید. بر همین اساس ایران به سمت ظرفیت‌های فعال کننده ارتباط زمینی و دریایی حرکت کرد. در این مسیر از ظرفیت تاجیکستان غافل نشده است. ایران تا سال ۲۰۱۵ شریک اول تاجیک‌ها محسوب می‌شد. با سفر رسمی اعضای دولت این کشور به ایران، زمینه برای گشودن روابط اقتصادی به قوت گذشته فراهم شده است. ۱۷سند همکاری در این سفر امضا شد؛ گرچه عمده این سند‌ها در قالب تفاهم نامه امضا شده‌اند، اما با توجه به ظرفیت‌های کریدوری و سرمایه‌گذاری‌ها بر روی منافع مشترک به امضا درآمده‌اند. در کل، با توجه به این‌که آسیای مرکزی در حوزه اقماری غرب قرار نمی‌گیرد و حامی ایدئولوژیک آن در جنگ نرم با ایران محسوب نمی‌شود، می‌توان از این همکاری منافع گسترده‌ای برای یکدیگر ایجاد کرد.

کشور‌هایی که ایران وارد همکاری با آن‌ها شده، ظرف سال‌های پیش‌رو می‌توانند حجم اعظمی از اقتصاد خود را توسعه دهند. برای مثال بر اساس پیش‌بینی بانک جهانی، قزاقستان تا سال آینده به رشد اقتصادی ۴.۸درصد دست می‌یابد؛ در‌حالی که در سال جاری میلادی رشد ۳.۷درصدی را تجربه کرده بود. از همه مهم‌تر این کشور ثبات بالقوه‌ای دارد.

منبع: فارس