سنت کُتَل با آیین‌های برکت بخشی، باران‌خواه و حاصلخیزی ایرانی که کودکان در آن نقش محوری دارند، ارتباط اساسی دارد.

کُتَل؛ کودکی است که روز عاشورا بر اسب تزیین شده، می‌نشانند و البته انجام آن پیش از تولد کودک نذر کرده تا اگر نوزاد پسر شود در نخستین یا دومین عاشورای پس از تولدش او را کتل کنند.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آران و بیدگل، گفت: آیین کُتَل نوش‌آباد ثبت شده در فهرست میراث ناملموس به شماره ۱۳۳۳ در ۱۳ مهر ۱۳۹۶ در روز عاشورا برگزار می‌شود.
سعید ضابطی افزود: خانواده‌های نوش آبادی به رسم ادب، فرزند کوچک خود را نذر شیرخواره کربلا می‌کنند و روز عاشورا با آدابی خاص به صورت نمادین بر اسبی تزئین شده می‌نشانند.
او تصریح کرد: مقدمات کُتَل به این ترتیب است که اسبی را با پارچه‌های رنگارنگ تزیین کرده و در جلو زین اسب دو میوه مانند پرتقال یا سیب در کاردی فرو کرده و دو کبوتر کنار آن می‌گذارند و کودک را با آرایش خاص بر اسب‌سوار می‌کنند. پدر کودک با تُنگ آب یا شربت به همراه کودک حرکت می‌کند.
به گفته او، هر کتل با مرشدی اشعاری در مصائب امام حسین می‌خواند و همراه با چند جوان با عنوان شاطر پیشاپیش هیئت حرکت داده می‌شود و پدر کودک نیز با تنگی از شربت در کنار کودک در طول مسیر همراه آن‌ها است. در پایان مراسم نیز، صاحب کتل با غذای نذری، از مردم پذیرایی می‌کند

اجرای آیین کتل در روز عاشورا

کتل آیینی است که خانواده‌های نوش‌آبادی، در روز عاشورا به قصد ادب به آستان اهل بیت (ع) نذر می‌کنند تا فرزند خردسال خود را بیمه حضرت علی‌اصغر (ع) کنند.
کتل کردن کودکان در خانواده‌های نوش آبادی پیش از تولد نوزاد و یا برای گرفتن حاجت و سلامتی کودکانشان البته فرزندان پسر و در معدود موارد نذر فرزندان دختر نذر کرده می‌شود.
طفل ۶ ماهه‌ای در این آیین به نماد حضرت علی‌اصغر (ع) بر پایه نذر مادر کودک که نذر کرده سفیدپوش یا سیاه پوش باشد بر اسب تزیین‌شده نشانده می‌شود و هر کتل با مرشدی که اشعاری در مصائب امام حسین (ع) قرائت می‌کند حرکت داده می‌شود.
قالیچه‌ای بر روی اسب انداخته شده و بر قسمت جلوی زین اسب، ۲ کارد به طور ضربدری می‌بندند و برای حفاظت کودک، تیغه آن را با پارچه می‌پوشانند و بر سر آن میوه‌های سیب و پرتقال یا انار قرار می‌دهند بر پیشانی اسب نیز ۲ آیینه می‌بندند و بر قسمت‌هایی از بدن اسب، که پوشیده نیست، پارچه‌های سبز، سفید یا سیاه می‌بندند.
سه نوجوان با لباس مخمل در ۲ طرف اسب کتل و چوبدستی در دست به نام شاطر، حرکت می‌کنند و یک نفر نیز سوار بر اسب، با یک دست کودک را در بغل گرفته و با دست دیگر چتری بر سر او نگه می‌دارد، پدر کودک نیز به همراه کتل، جامی از شربت در دست گرفته و از مردم پذیرایی می‌کند.
پدر و مادر کودکی که کتل شده است در پایان آیین و ظهر عاشورا با دادن نذری و میهمان کردن عزاداران و اقوام به وعده ناهار همه را میهمان و پذیرایی می‌کند.

نقاره‌زنی بر بام حسینیه هیات

صبح دهم محرم در روز عاشورای حسینی نیز گروه موزیک نقاره و دهل هیات حسینی به روی بام حسینیه این منطقه رفته و با نواختن نقاره و دهل نغمه ماتم شهادت حضرت امام حسین (ع) را می‌سرایند تا مردم شهر خود را برای برگزاری عزاداری این روز رستخیز آماده کنند.

در این روز پنج هیات حسینی، ابالفضلی، قاسمی و علی‌اکبری (تن‌ها دسته زنجیر زن شهر) هر کدام جداگانه به صورت دسته سینه‌زنی همراه با کتل‌ها و شبیه کشته مرتبط با نام هیات از حسینیه محله خود حرکت می‌کنند و پس از طی کوچه‌ها و خیابان‌های شهر که مملو از جمعیت بازدیدکننده میهمان از اطراف و اکناف است خود را به امامزاده و گلزار شهدای شهر می‌رسانند تا با اجرای آیین سوگواری، سینه‌زنی و کشته‌برداری در زمان مشخص شده بزرگترین سوگ عزای اشرف اولاد آدم را در گوش جهان فریاد کنند.
برداشتن شبیه کشته‌های امام و فرزندانش در روز عاشورا
شبیه پیکر‌های مطهر و مقدس امام و فرزندانش (علیهم السلام) که با عنوان کشته‌برداری در روز عاشورا و عزاداری مرسوم و ویژه شهر نوش آباد معروف است به‌صورت طبیعی در این آیین بازسازی می‌شود بدین ترتیب که افرادی از سادات و افراد در خور شان و مقام این شخصیت در نقش شبیه کشته امام حسین (ع)، یاران و فرزندانش انتخاب می‌شوند.
شبیه کشته‌ای از حضرت امام حسین (ع)، ابوالفضل العباس (ع)، علی اکبر (ع)، قاسم (ع)، ذوالجناح، طفلان زینب، حجله قاسم، گهواره علی اصغر (ع)، علم و بیرق، طوق و گروه سقاخوانان و تعزیه‌خوانان پیشاپیش این هیات‌ها در طول مسیر از حسینیه محله تا امامزاده حمل می‌شود، آنچنان که صحنه بسیار منقلب کننده و متاثر وقایع جانسوز عاشورا را برای عزاداران تداعی می‌کند.
نقش شبیه کشته اباعبدالله الحسین (ع) در تابوت به گونه‌ای می‌خوابد که تمامی پیکر او بادستانی درهم گره کرده و انگشتانی خضاب شده پیداست و پیکری بی سر وگلویی بریده را نمایش می‌دهد به طوری که در ذهن هر بیننده شهید عطشان و مظلوم کربلا را متجسم می‌کند.
نقش شبیه کشته ابالفضل العباس (ع) هم یکی از سادات شهر است که بر روی تختی خوابیده در حالیکه تیر بر چشمانش خورده و دستانش از بدن جدا شده است و به همین ترتیب شبیه دیگر کشته‌ها متناسب با نحوه شهادت و وضعیت خاص خود توسط شخصی از سادات به صورت کاملا طبیعی و منحصر به فرد نشان داده و بازسازی می‌شود.
از آداب کشته‌برداری آنست که در طراحی، اجرای آن هیچ شخصی به جز معتمدان و مشاوران مذهبی هیات‌ها دخالت ندارد.
نوش آباد پیشینه پربار و فعال در برگزاری آیین‌ها و مناسبت‌ها از جمله شهادت ائمه اطهار (ع) مانند آیین سنتی مذهبی کتل، تعزیه خوانی، خیمه سوزی، سقایی، چاوش خوانی، کشته برداری (شبیه شهادت امام حسین و حضرت ابا الفضل (ع))، بازسازی حوادث کربلا تا شام در محرم از زمان ورود قافله حضرت امام حسین (ع) به کربلا تا پایان آیین بازگشت کاروان اسرا در اربعین و شناسایی وقایع زندگی حضرت زهرا (س) در نمونک شبه مدینه‌النبی در ایام فاطمیه دارد.
شهر ۱۲ هزار نفری نوش آباد با پیشینه تاریخی هفت هزار ساله در فاصله سه کیلومتری آران و بیدگل، ۶ کیلومتری کاشان و ۲۱۵ کیلومتری شمال اصفهان واقع است.