در "میز اقتصاد" امروز آقایان محمد جواد عسگری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، جواد مودیان کارشناس کشاورزی و حمید آذرمند مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی در خصوص اهمیت تامین امنیت غذایی به سوالات زیر پاسخ دادند.

چقدر تامین امنیت غذایی مهم است و به آن باید توجه کرد؟

آقای جواد مودیان کارشناس کشاورزی: موضوع امنیت غذایی جز معدود مسائلی است که در همه کشورها حائز اهمیت و بعضا در تراز امنیت ملی تعریف می شود. در کشور ما هم به دلیل تحریم های اقتصادی و جنگ نابرابر اقتصادی موضوع تامین امنیت غذایی و محصولات مورد نیاز برای معیشت مردم‌ تامین و تولید می کنیم که بدین‌منظور مقوله خودکفایی یا واردات از مسیرهای امن مطرح است.

در راستای تامین امنیت غذایی چطور پیش رفتیم؟

آقای مودیان: با توجه به شرایط متفاوت جهانی نسبت به قبل، مقوله امنیت غذایی، خودکفایی و اهمیت تولید داخل در محصولات اساسی قوت گرفته و همواره سیاست های کلی بنیان گذار جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری تاکید کرده که به سمت تولید داخل پیش رویم.

در اجرای تامین امنیت غذایی دولت ها چقدر پیشرفت داشتند؟ امنیت غذایی پایدار چگونه ایجاد می شود؟

آقای مودیان: امنیت غذایی پایدار مبتنی بر عرضه و تقاضاست و در موضوع روغن شاخص خوبی در خودکفایی نداشتیم، اما در خصوص گندم که تامین آرد و نان مردم است در دهه ۸۰ به خودکفایی رسیدیم و مجدد واردکننده شدیم تا اواسط دهه ۹۰ که مجدد خودکفا شدیم، اما باز به دلیل آنکه اهمیت کمتری به خودکفایی داده شد، موضوع خودکفایی به حاشیه رفت.

طرح خوداتکایی دانه های روغنی که در ابتدای دهه ۹۰ پیگیری شد، در سال های ۹۳ و ۹۴ موفقیت هایی داشتیم که مجدد رها شد و از سال ۹۸ با کمبود بارش موضوع تشدید شد.

تامین امنیت غذایی پایدار در چه مرحله ای است؟

آقای محمدجواد عسگری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس: امنیت غذایی یکی از مباحث جدی جوامع بشری است که با امنیت ملی گره خورده و هم اکنون در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نگاه به امنیت غذایی جدی است.

علی رغم اقلیم منحصر به فرد، اما بدلیل بی تدبیری و سو مدیریت نتوانستیم ظرفیت های بالقوه را به بالفعل در بیاوریم و نگاه ما در مجلس شورای اسلامی این است که با نقشه راه حرکت کنیم تا دغدغه ها کمتر شود چرا که اگر در تولید غذا هزار تومان هزینه شود، نیازی نیست که در حوزه درمان ۱۰ هزار تومان هزینه کنیم.

اتفاقاتی که در حوزه بین الملل رخ می دهد، در حوزه امنیت غذایی اثر گذار است‌ گه مصداق آن جنگ روسیه و اوکراین است، لذا باید فضایی را فراهم کنیم تا تولیدکننده با میل و رغبت تولید و مصرف کند.

طبق ماده ۳۱ برنامه ششم خودکفایی ۹۵ درصدی در حوزه تولید محصولات اساسی چقدر محقق شده است؟

آقای عسگری: ۲.۳ میلیون هکتار زمین کلاس a داریم که برای تولید گندم ظرفیت خوبی داریم که متوسط تولید این میزان زمین ۴.۵ میلیون هکتار است، درحالیکه اگر به ۵ تن می رساندیم به نقطه مطلوبی می رسیدیم.

در بحث دانه های روغنی یک مقطعی استارت زده شد، اما نگاه ها در دولت گذشته این نبود که از قابلیت و ظرفیت داخل استفاده کرد، به همین‌خاطر هم اکنون دچار چالش هستیم.

هم اکنون با تامین زیرساخت های لازم همچون حذف بوراکراسی های اداری و تخصیص اعتبارات در برنامه میان مدت و کوتاه مدت در خصوص روغن باید به یک نقطه مطلوب دست پیدا کنیم.

یکی از مشوق هایی که در حوزه کشت قراردادی تغییر در مکانیزم تسهیلات است، با این وجود از الان به بعد قرار است چگونه یارانه داده شود؟

آقای آذرمند مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک‌مرکزی: در افزایش تامین سرمایه در گردش ناشی از افزایش قیمت جهانی و تغییر سازو کار یارانه با یک شوک قیمت مواجه هستیم و از طرفی با موضوع ناهماهنگی در تامین مالی زنجیره کشاورزی و صنایع غذایی و پرداخت تسهیلات موازی روبرو هستیم که با اجرای کشت قراردادی این معضلات رفع می شود. به عنوان مثال برای یک بسته ماکارانی فروشگاه عرضه، تولیدکننده آرد، کارخانه تولید ماکارانی و کشاورز تسهیلات دریافت می کنند که براین اساس بابت تولید یک محصول در ۴ تا ۵ حلقه تامین مالی می کنیم، درحالیکه یک زنجیره ارزش است و پرداخت تسهیلات موازی بار تامین مالی مضاعف به سیستم بانکی وارد می کند.

آمارها نشان می دهد که سال گذشته ۲۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش کشاورزی پرداخت شد که ۷۰ درصد سرمایه در گردش و ۳۰ درصد سهم‌توسعه ای بوده است که این امر بدان معناست که با کاهش سهم توسعه ای، امنیت غذایی تحت تاثیر قرار می گیرد.

در ۲ روز گذشته بانک‌مرکزی آیین نامه جدیدی در خصوص تامین مالی کشاورزی قراردادی رونمایی کرد که براین اساس در ابتدا مجری طرح با کشاورز قراردادی متعقد می کند که در آن قیمت و کیفیت و همچنین شیوه پرداخت، خدمات فنی و آموزشی و مهندسی، تامین بذر و آفت کش قید می شود و مجموعه قراردادها توسط صندوق نوآوری، کسب و کار کشاورزی و ... ضمانت می شود و قراردادها وثیقه دریافت تسهیلات خواهند شد که این موضوع را به بانک ها ابلاغ کردیم.

با اجرای تامین مالی کشت قراردادی دیگر پول از زنجیره خارج نمی شود و به هیچ عنوان زمان بر نیست چرا که برای جلوگیری از پیچیدگی فرآیند کار کشاورز مراجعه نمی کند و همواره پیش بینی می شود که ۲۰ درصد تامین مالی بخش کشاورزی تا پایان سال با این ساز و کار فراهم شود‌.

آقای جواد مودیان: بنابر آخرین بررسی ها بالای ۹۰ درصد تسهیلات بانک‌کشاورزی انحراف تسهیلات شده و به هدف نرسیده است که با اجرای طرح کشاورزی قراردادی مدیریت واحدی در تامین مالی صورت می گیرد.

یکی از موثرترین راه های دستیابی به امنیت غذایی پرداخت به موقع مطالبات است، در مجلس شورای اسلامی برای اینکه این موضوعات پیش نیاید چه سازو کارهایی داریم؟

آقای عسگری: در بحث خرید گندم با قیمت خوبی که مصوب شد، تولیدکننده ترغیب به تحویل محصول شد و دولت مکلف به پرداخت به موقع است که در چند هفته گذشته که وزیر جهاد و رئیس سازمان برنامه و بودجه در مجلس آمدند، اعلام کردیم که چرا پول گندمکاران را پرداخت نکردید، درحالیکه مجلس بستر فراهم کرده است که در نهایت با پیگیری های به عمل امده قسمتی از مطالبات پرداخت شد.

کشاورز پس از برداشت گندم می خواهد کشت دیگری را انجام دهد که برای خرید نهاده باید نقدینگی در اختیارش قرار گیرد.

در خصوص پرداخت به موقع مطالبات سیستم بانکی چه برنامه ای دارد؟

آقای آذرمند: بحث مطالبات تابع قوانین و مقررات است، اما راه حل ارتقای تامین نظام مالی است و شبکه بانکی آمادگی دارد و همواره سیستم تامین مالی به سمت سیستم تامین مالی زنجیره بدنبال رفع مشکلات است چرا که با اجرای تامین مالی زنجیره ای فشار بر سیستم بانکی کم می شود.

آقای مودیان: یکی از مزایای طرح تامین مالی زنجیره این است که در کشاورزی قراردادی در تامین مالی زنجیره باید در جنگ اقتصادی هماهنگ کنیم.