در هیاهوی شهر و خیابان‌های مملو از عابر‌های پیاده‌ که قدم میزنی، در میان آدم‌هایی که تمام شبانه روز به دنبال زندگیشان و انجام کار‌های روزمره و رسیدگی به امور شغلی شان هستند برخی مقصدشان مراکز اهدای خون است. نیت شان بخشش یاقوت سرخ رگ هایشان است؛ آنان خون می‌بخشند تا زمستان بیماران نیازمند را بهاری کنند.

 در تقویم ملی کشورمان ۹ مرداد روز ملی اهداء خون نامگذاری شده، خون نیازی همیشگی و حیاتیِ که امید به زندگی را در افراد نیازمند به این فرآورده حیات بخش ارتقا می‌بخشد و سبب بهبود روند درمانی آنان می‌شود.

اهدای خون تبلور زیبای انسانیت و مهرورزی است که امید به زندگی را در افراد نیازمند به این فرآوده حیات بخش زنده می‌کند و التیام روند درمانشان می‌شود.

اهدای این هدیه سرخ اهدای زندگی است به همنوعی که جانش به قطرات خون اهدا کنندگان بستگی دارد و اهدا کننده بی‌هیچ چشم داشتی فقط به امید نجات جان انسانی دیگر خون خود را اهدا می‌کند تا شادمانی و سلامتی که بزرگترین نعمت الهی است را به نشانه انسانیت و ایثار به بیمار و خانواده‌اش هدیه کند.

زمانی که فردی بیمار می‌شود قلب آدم فشرده می‌شود چرا که هیچ کاری از دست بر نمی‌آید، اما زمانی روزنه امید در دل جاری می‌شود که شاید اهدای خون گره‌ی از مشکلات بیماران باز کند.

این بخشش بزرگ همه روزه باعث نجات جان میلیون‌ها نفر در دنیا می‌شود، با وجود تلاش‌های پزشکی برای تولید خون مصنوعی یا سایر روش‌های جایگزین هنوز خون طبیعی انسان تنها راهکار برای حفظ سلامت انسان‌ها و جلوگیری از مرگ در اثر خونریزی، اعمال جراحی، تروما یا برخی بیماری‌های خونی است.

آمار نشان می‌دهد که نیاز است به صورت پیوسته اهدا خون از سوی مردم نیکوکار ادامه داشته باشد، در غیر این صورت جان بسیاری از بیماران به خطر می‌افتد.

تاریخچه اهدای خون 

تاریخچه اهدای خون به قرن هفدهم و وقتی باز می‌گردد که پزشکان آن زمان دریافتند خون یک عنصر حیاتی در بدن است و از دست رفتن بیش از حد آن عواقبی ناگوار برای سلامتی دارد.

با شناخت ارزش خون برای زندگی، نسل جدیدی از خودگذشتگان شکل گرفت که با اهدای خون به دیگران زندگی می‌بخشیدند و این نسل تا امروز جان چندین میلیون نیازمند به تزریق روزانه خون، بیماران سرطانی که شیمی‌درمانی می‌شوند و افرادی را که در حوادث یا عمل‌های جراحی به خون نیاز پیدا می‌کنند را نجات داده‌اند.

در ایران نیز سازمان انتقال خون در سال ۱۳۵۳ با هدف سامان بخشیدن به وضع آشفته خون رسانی و به منظور ترویج فرهنگ اهدا، تهیه و تامین خون و فرآورده‌های سالم، مطمئن و رایگان برای رفع نیاز بیماران نیازمند به ویژه مبتلایان به تالاسمی، هموفیلی و لوسمی (سرطان خون) تاسیس شد و به همین مناسبت ۹ مرداد در ایران به نام روز ملی اهدای خون نامگذاری شده است.

اهداف این سازمان با سابقه ۴۸ سال خدمت، شامل مشارکت در مراقبت از بیماران، تامین خون سالم و کافی، بسیج اهدا کنندگان داوطلب، همکاری با بیمارستان‌ها در حل مشکلات انتقال خون و گسترش شبکه پایگاه‌های انتقال خون است.

این سازمان، جمع آوری و توزیع خون و فرآورده‌های آن را از طریق مراکز اهدا خون در سراسر کشور بر عهده دارد.

شرایط اهدای خون

مهم‌ترین شرط، سن و تشخیص هویت است. اهدا خون باید داوطلبانه باشد و بدون کوچک‌ترین چشم داشتی صورت گیرد. اهداکنندگان خون مستمر، با اهمیت اهدای خون سالم آشنا می‌شوند. این افراد معتقدند، برای اهدای خون سالم باید مراقب سلامت خودشان باشند.

سن اهدا کنندگان باید بین ۱۸ تا ۶۵ سال باشد. آقایان سالی چهار بار و خانم‌ها سالی سه بار می‌توانند خون اهدا کنند. البته فاصله اهدا نباید از دو ماه کمتر باشد. در این زمینه وزن، فشار خون و هموگلوبین اهداکننده اندازه‌گیری می‌شود و سپس پزشک مشاور، وضعیت فرد را ارزیابی می‌کند. اگر فرد واجد شرایط باشد، به واحد اهدا خون معرفی می‌شود.

اگر فرد فقط چربی خون بالا داشته باشد و بیماری زمینه‌ای دیگری نداشته باشد می‌تواند خون اهدا کند، اما اهدا، نیازی به ناشتا بودن ندارد و همچنین توصیه می‌شود، فرد اهدا کننده خون مایعات هم به اندازه کافی مصرف کند.

مهم‌ترین شاخص سلامت خون، نبود چه بیماری‌هایی است؟

مهم‌ترین شاخص سلامت خون، وجود بیماری‌هایی با منشأ خون است. به عنوان مثال، بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت ویروسی. البته کشور ما در طول یک دهه گذشته توانسته، این شاخص را به حداقل برساند.

افرادی که برای اهدای خون مراجعه می‌کنند حتی اگر جزو اهداکنندگان مستمر (افرادی که حداقل بیش از دو بار در سال خون اهدا می‌کنند، اهداکنندگان مستمر محسوب می‌شوند) هر بار برای اهدای خون تمام آزمایش‌ها بر روی خون فرد توسط به روز‌ترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات انجام می‌شود.

کردستان پیشتاز در عرصه خون دهی

مدیر کل انتقال خون استان کردستان گفت: مردم این استان همیشه یار و یاور افراد بیمار بوده اند و سخاوتمندی خود را برای نجات هم نوعانشان نشان داده اند، بر اساس آخرین آمار از سازمان انتقال خون کشور در چهار ماهه اول امسال کردستان رتبه اول اهدای خون کشور را کسب کرده و هم چنین در زمینه اهدای خون بانوان نیز سرآمد کل کشور هستیم.

محمد سعید کریمیان گفت: در کردستان ۲۳  مرکز درمانی مصرف کننده خون وجود دارد که خوشبختانه با توجه به اهدای خونی مناسبی که شاهد هستیم نیاز ۱۰۰ درصدی بیماران نیازمند به خون  استان تامین می‌شود.

او گفت: علاوه بر آن خون‌های مازاد بر نیاز در محموله‌های جداگانه و در زمان‌های مختلف برای دیگر استان‌های کشور که نیاز فوری به خون دارند ارسال می‌شود.

به گفته مدیر کل انتقال خون کردستان در همین چند روز گذشته تعدادی از استان‌های کشور نیاز فوری به فراورده‌های خونی داشتند که از استان کردستان نیز چندین محموله فرآوده خونی برای کمک به بیمارن نیازمند ارسال شد و لازم به ذکر است که کردستان از نظر شاخص سطح سلامت خون جزو سالم‌ترین خون‌های کشور می‌باشد.

کریمیان با تشریح آمار چهار ماهه اول امسال گفت: از ابتدای سال جاری قریب به ۱۳ هزار و ۶۰۰ نفر به به مراکز اهدای خون مراجعه کرده اند که از این تعداد ۱۲ هزار نفر موفق به اهدای خون شدند.

او گفت: از تعداد کل اهدا کنندگان ۱۱ هزار نفر آقا و بیش از هزار نفر از آنان بانوان بوده اند. هم چنین میان این افراد نزدیک به ۳ هزار نفر مجرد و بقیه متاهل بودند.

مدیر کل انتقال خون کردستان گفت: گفت: از اهدا کنندگان سال جاری قریب به ۵ هزار و ۶۰۰ نفر جزو اهداکنندگان مستمر هستند و ۲ هزار و ۵۰۰ نفر نیز از آنان برای اولین بار موفق به اهدای خون شده اند.

اهدای خون در چهار ماهه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته است.

کمبود جایگاه‌های ثابت اهدای خون

کریمیان می‌گوید: در استان فقط در دو شهرستان سنندج و سقز پایگاه ثابت اهدای خون وجود دارد، تا قبل از شیوع بیماری کرونا تعدادی جایگاه سیار به دیگر شهرستان‌ها اعزام می‌شد اما از زمان شیوع این ویروس به دلیل رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی این امکان وجود نداشت و اهداکنندگان  باید برای اهدای خون به دو شهری که مراکز ثابت دارند سفر کنند.

او می‌گوید: با توجه به استقبال زیادی که مردم استان از اهدای خون  دارند این سازمان در صدد است که در تمام شهرستان‌ها پایگاه ثابت راه اندازی کند که خوشبختانه با همکاری و مساعدت دیگر مسئولین اقداماتی در خصوص جذب نیرو و تجهیزات برای این پایگاه‌ها انجام شده در چندین ماه آینده پایگاه اهدای خون شهرستان مریوان راه اندازی خواهد شد.

او می‌گوید: یکی دیگر از دغدغه‌های این سازمان ترغیب بیشتر بانوان به اهدای خون است، بر اساس آمار بیش از ۹۰ درصد اهدای خون توسط آقایان صورت گرفته و بانوان نیز به عنوان بخش از جامعه باید حس نوع دوستی خود را ایفا کنند حال آن که طبق تحقیقات علمی مشخص شده که معمولا خون خانم‌ها به دلیل رعایت بسیاری از نکات از جمله عدم حمل وسایل سنگین از خون آقایان سالم‌تر است.

حال و هوای نذر خون در ماه محرم

نذر خون در ایام محرم از آن دسته سنت‌های نیکویی است که ضمن گرامی‌داشت ارزش قیام امام حسین (ع) و پیام انسان دوستانه آن در عصر کنونی چشم امید بیماران نیازمند خون است.

چندسالی است که  در محرم مردم با نذر خون در روز‌های تاسوعا و عاشورا به کار نیک و خدا پسندانه خود رنگ و بوی عاشورایی می‌دهند.

افرادی که به تاسی از سنت مولایشان ثارالله تا آخرین قطره خون خود در مسیر کمک به انسان‌ها گام برمی‌دارند و هرساله و حتی  با وجود ویروس کرونا با حضور در مراکز اهدای خون گره‌ای از غم و اندوه بیماران و خانواده هایشان می‌گشایند.

مردم استان کردستان نیز به ویژه در شهر‌های قروه و سریش آباد و بیجار به تاسی از سالار شهیدان که خون خود را در راه اسلام فدا کردند چند قطره از خون خود را به نیازمندان اهدا می‌کنند.

باتوجه به این که در بسیاری از شهرستان‌ها پایگاه ثابت اهدای خون وجود ندارد همه ساله سازمان انتقال خون  در ایام تاسوعا و عاشورا با اعزام اکیپ‌هایی به این شهر‌ها همراه و همدم مردم در این روز‌ها می‌شود.

اهدای خون به واسطه روز‌های تاسوعا و عاشورا اوج می‌گیرد و حتی تجهیزات و نیرو‌های سازمان انتقال خون پاسخگوی ازدحام جمعیت  نیست.

ارادت مردم این دیار به امام حسین (ع) و اهل بیت آنچان بالا است که آمار اهدای خون در ماه‌های محرم و به خصوص در روز‌های تاسوعا و عاشورا رشد چشمگیری داشته حتی در این دو سه سالی که کرونا مانع اعزام نیرو‌ها و تجهیزات به سایر شهر‌ها می‌شد هم چنان مردم در اهدای خون پیشتاز بوده اند و طبق آمار هر در این ایام  شاهد افزایش ۲۰ درصدی اهدای خون در استان هستیم.

 با توجه به نوعدوستی مردم و طرح نذر خون که چندسالی است در ایام محرم  و صفر برگزار می‌شود، جوانان و اهدا کنندگان خون و عزادار حسینی از اهدای خون استقبال می‌کنند، اما باید دانست که نیاز به خون و فرآورده‌های آن همیشگی است و مختص به زمان خاصی نیست و در تمام ایام زندگی باید به فکر نیازمندان به خون باشیم.