درست در زمانی که حوالی کشورمان در کشور قطر شاهد رشد بی توقف تکنولوژی در دنیای فوتبال هستیم ، فوتبال ایران مثل همیشه درگیر یک مشکل قدیمی به نام کمک داور ویدیویی ( VAR ) است. فوتبال ایران در حالی با مشکل استفاده از این تکنولوژی دست و پنجه نرم می کند که قطری ها برای جام جهانی ۲۰۲۲ در آبان ماه امسال توپی را طراحی کرده اند که  داور و مسئولان مربوطه برگزاری مسابقات از جزئی ترین جزئیات آن با خبر می شوند.

میرشاد ماجدی، سرپرست فدراسیون فوتبال دیروز در جریان مراسم قرعه کشی بیست و دومین دوره از رقابت های لیگ برتر فوتبال اعلام کرد که به احتمال بالا این سیستم تا نیم فصل دوم فوتبال آماده خواهد شد و به رقابت های لیگ اضافه خواهد شد در حالی که شاید هزار و یک مشکل برای بهره گرفتن از آن وجود دارد.

بحث بر سر تکنولوژی که در کشور نیست

نخست آنکه فدراسیون فوتبال ایران این سیستم را در اختیار ندارد و در دوره‌های مختلف مسئولان فدراسیون قرارداد‌های خرید و اجاره این سیستم یا به مشکل خورده و یا مانند دوره ریاست کوتاه مدت عزیزی خادم برای خرید این سیستم راهی از ریشه اشتباه طی شد. البته در صورتی هم که تمامی این مراحل به درستی طی شود هر ورزشگاه فوتبال ایران نیاز به نصب ۱۰ دوربین، اتاق کمک داور ویدیویی و نمایشگر‌های مخصوص دارد که شاید هزینه ای بالغ بر  ۴۰۰ هزار دلار داشته باشد.

زیرساخت ورزشگاه ها یکسان با تکنولوژی نیست

در جلسه‌ای که کمیته داوران از تعدادی داوران دعوت کرده بود تا در اجرای آزمایشی نرم‌افزار کمک داور ویدیویی شرکت کنند، این نکته مورد اعتراض تعدادی از داوران قرار گرفت که کمبود تجهیزات در ورزشگاه‌های ایران و استفاده از برخی نمونه‌های بی کیفیت باعث آن شده که این سیستم به جای ۵ ثانیه به یک و نیم دقیقه زمان نیاز داشته باشد تا تصویر را بازنمایی کند. داوران معتقدند با این میزان تأخیر در تکرار صحنه‌های مشکوک داوری، عملاً استفاده از برنامه طراحی شده فعلی امکان‌پذیر نیست. نمی‌شود یک دقیقه و نیم برای بازبینی صحنه بازی صبر کرد و سپس درباره‌اش تصمیم گرفت. این پروسه ۳ تا ۴ دقیقه از وقت بازی را تلف می‌کند و مسابقه را از جریان می‌اندازد. نقدی که کاملاً منطقی بوده و کمیته داوران را مجاب کرده که به فکر طراحی برنامه کمک داور ویدیویی از سوی شرکت دیگری بیفتد و این طراحی را به استاندارد‌های جهانی نزدیک‌تر کند. شاید هم مثل ماجرای هدست داوران، در نهایت مجاب شود که با صرف هزینه بیشتر، نمونه خارجی آن را تهیه کند.

خاطره هدست‌ها هنوز برای جامعه داوران تازه است و آن‌ها حاضر نیستند مشابه آن اتفاقات را با کمک داور ویدیویی تجربه کنند. همان زمان هم کمیته داوران به دلیل اختلاف قیمت نمونه ایرانی و خارجی هدست‌ها، تصمیم گرفته بود هدست‌های ایرانی را به قیمت ۷ میلیون تومان بخرد و به خرید نمونه خارجی ۲۰ میلیونی آن تن ندهد. همین شده بود که جهانبازی، داور فوتبال در وصف این هدست‌ها گفت که صدای مکالمات بی‌سیم مأموران اورژانس و پلیس را بلندتر از صدای محمدرضا فغانی که کمکش در آن بازی بود، می‌شنید! بعد از این اجرای آزمایشی و مصائبی که استفاده آزمایشی‌اش برای جهانبازی و کمک‌هایش ایجاد کرده بود، کمیته داوران ترجیح داد یکی از همان نمونه‌های ۲۰ میلیون تومانی را بخرد و در اختیار داورانش قرار دهد.

کمبود متخصص در زمینه بهره برداری از کمک داور ویدیویی

یک مرحله جلوتر هم اگر برویم و به این خیال باشیم که در تمامی ورزشگاه های کشورمان  سیستم کمک داور ویدیویی وجود دارد ، تعداد افراد متخصص در این زمینه از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است.با اعلام خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال کشورمان از میان ایرانیان فقط مهسا قربانی و علیرضا فغانی آموزش دیده هستند که فغانی در خارج از کشور زندگی می کند.حالا به این جمع نام بنیادی‌فر را هم باید اضافه کنیم که تازه در مسیر آموزش این سیستم قرار گرفته است  و هنوز نه مدرکی دریافت کرده و نه به مرحله حضور به عنوان کمک داور ویدیویی در یک مسابقه فوتبال رسیده است .

حضور کمک داور ویدیویی در نیم فصل دوم لیگ برتر ؟

آموزش سیستم کمک داور ویدیویی با اعلام مسئولان بین۶ تا ۹ ماه زمان نیاز دارد تا یک داور آن را کامل یاد بگیرد. با توجه به اینکه در حال حاضر هیچکدام از داوران فوتبال کشورمان کار با این سیستم را بلد نیستند و حضور تجهیزات آن در کشور زمان بر است پس عملا رسیدن کمک داور ویدیویی به نیم فصل دوم فوتبالی موضوعی واضح است. در صورتی هم که داوران مراحل آموزشی را طی کنند، باز هرکدامشان به بیشتر از ۴ دیدار برای تست نهایی در جریان رقابت‌ها نیاز دارند پس با این موضوع لیگ بیست و دوم شاید فضایی برای آزمون و خطا باشد تا استفاده کاربردی از این تکنولوژی باشد. درباره این موضوع اتفاقا بحثی هم میان سرپرست فدراسیون فوتبال و رئیس کمیته داوران شکل گرفت. میرشاد ماجدی قول داد نیم فصل دوم داور ویدیویی در ورزشگاه‌ها راه اندازی شود، اما افشاریان در پاسخ به این صحبت او گفت که ماجدی خودش باید پاسخ اصحاب رسانه را بدهد و بگوید که چطور با این شرایط می‌خواهد این سیستم را اجرایی کند.