فرید زکریا که از صاحب نظران در حوزه روابط بین الملل و تهیه کننده ویژه برنامه سیاسی سی ان ان محسوب می شود در گفتگو با ولی نصر، مشاور سابق دولت آمریکا گفت:« سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به منطقه خاورمیانه پایان یافت. آیا این سفر با هدف تقویت محور عربستان سعودی-اسرائیل-امارات عربی متحده بود که به آمریکا گرایش دارد و ضد ایران است؟ آیا چنین شیوه ای نتیجه ای به همراه دارد؟»

ولی نصر، استاد دانشکده مطالعات پیشرفته بین المللی در دانشگاه جانز هاپکینز که از مشاوران سابق وزارت امورخارجه آمریکا و پسر پروفسور نصر، بنیانگذار کرسی شیعه شناسی در دانشگاه هاروارد است در پاسخ گفت:«این شیوه به همان صورت که ایالات متحده و اسرائیل دوست دارند نشان بدهند، نتیجه ندارد. نوعی گسل شکننده با سرعت بین اعراب و ایران در منطقه خاورمیانه شکل گرفته است. سفر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به ایران نشان می دهد که قدرتهای بزرگ دیگری در منطقه وجود دارد و ایالات متحده تنها بازیگر در منطقه نیست بطوریکه روسیه روابط بسیار عمیقی در حوزه نفت و انرژی با امارات عربی متحده و عربستان سعودی دارد.

وی در ادامه افزود: نکته دیگر اینکه مقامات شماری از کشورهای عربی که رئیس جمهور بایدن با آنها دیدار کرده است و درمقابل ایران خط کشیده اند یعنی کشورهای اردن و مصر با ایران مسئله ندارند. کشورهای دیگری همانند قطر و عمان بسیار در تلاش هستند تا برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) به نتیجه برسد. حتی رئیس جمهور (بایدن) نیز دوست ندارد بگوید که برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) مرده است. این تصویر، بسیار پیچیده تر است زیرا امارات عربی متحده و عربستان سعودی نیز در حال گفتگو با ایران هستند. امارات عربی متحده در حال بررسی بازگشایی سفارتش در تهران است. عربستان سعودی در حال گفتگو با ایران است. پس اوضاع شبیه دوره جنگ سرد نیست حال آنکه رئیس جمهور آمریکا و مقامات اسرائیل در تلاش هستند چنین تصویری (از منطقه) نشان دهند و در نشست خبری مشترک خود اینگونه وانمود کردند. البته این سخن نیز درست است که مسائل جدی بین ایران و کشورهای عربی منطقه وجود دارد که هنوز هم در منطقه مطرح است.

تنش زدایی میان ایران و کشورهای منطقه

فرید زکریا در ادامه پرسید: من از منابع دیگر در منطقه خاورمیانه شنیده ام که داستان جدید منطقه عبارتست از اینکه مقامات عربستان سعودی عمدتاً از طریق مقامات عراقی با مقامات ایرانی صحبت می کنند. مقامات امارات عربی متحده نیز در حال گفتگو با مقامات ایران هستند و می کوشند تا بستر تعامل جدیدی بین ایران و عربستان سعودی و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس شکل بگیرد و تنش ها کاهش یابد.

ولی نصر در پاسخ گفت:«مسئله دقیقا به همین صورت است. رئیس جمهور (بایدن) در سخنرانی خود در عربستان سعودی کوشید اعتبار برقراری آتش بس در یمن را به خودش نسبت بدهد اما این آتش بس تاحدود زیادی مدیون گفتگوهای جاری مقامات ایران و عربستان سعودی است. کاملا روشن است که کشورهای عربی می خواهند از آنها در مقابل ایران محافظت شود اما در عین حال نمی خواهند سیاستهای تهاجمی درخصوص ایران داشته باشند شبیه سیاستهایی که اسرائیل علیه ایران دنبال می کند و ممکن است متضمن خطر بروز جنگ باشد.

نصر تصریح کرد: کشورهای عربی به این جمع بندی رسیده اند که ایالات متحده با ایران درگیر جنگ نخواهد شد همانطور که ایالات متحده بر اوکراین و روسیه تمرکز ندارد. این کشورها به این نتیجه رسیده اند که یکی از راههای مدیریت ایران، کاهش تنشها با ایران است. این سخن به معنای آن نیست که صلح برقرار شده است. اما به هرحال به معنای آن است که مقامات عربستان سعودی و امارات عربی متحده بی تردید علاقه مند هستند موضعی با تنش کمتر درقبال ایران داشته باشند. این رویکرد با رویکرد اسرائیل بسیار تفاوت دارد زیرا اسرائیل موضعی بسیار تندی را علیه ایران دنبال می کند. نخست وزیر اسرائیل گفته است باید گزینه نظامی به صورت جدی علیه ایران روی میز باشد. فکر نمی کنم امارات عربی متحده و عربستان سعودی برای این کار همراهی کنند.

 همکاری نظامی-اطلاعاتی ایران و روسیه برای توازن قدرت در منطقه پیامدهای مهم دارد

فرید زکریا گفت:« مقامات آمریکایی می گویند ایران می خواهد صدها پهپاد در اختیار روسیه قرار دهد. آیا این اقدام به معنای آن است که روسیه به نوعی ائتلاف ضمنی با ایران تشکیل داده است؟ آیا روسیه در این میدان (جنگ اوکراین) به روسیه کمک می کند؟»

استاد دانشکده مطالعات پیشرفته بین المللی در دانشگاه جانز هاپکینز در پاسخ گفت: ایران و روسیه روابط بسیار قوی نظامی و اطلاعاتی با هم داشته اند که سابقه آن به (دوران جنگ) سوریه بازمی گردد. اما این بار، برای نخستین بار خبرهایی می شنویم درخصوص فروش حجم گسترده ای از تجهیزات نظامی ساخت به روسیه. این گام، گامی جدید است و بر این نکته تاکید می کند که روابط بین این دو کشور قوی است و این مناسبات، بیشتر در حوزه اطلاعاتی و نظامی است. این روابط برای توازن قدرت در منطقه پیامدهای مهمی دارد.»

تحریم ها نتوانست مانع از تولید پهپادهای ایران شود

فرید زکریا در ادامه پرسید:«یک نکته توجه مرا بسیار به خودش جلب کرده است. این خبر (فروش پهپادها) نشان می دهد که باوجود همه تحریمها، ایران هنوز هم قادر است که تجهیزاتی بسیار پیشرفته مثل پهپادهای باکیفیت بالا بسازد. نظر شما در این باره چیست؟»

ولی نصر در پاسخ گفت:«دقیقا همینطور است با آنکه ما اطلاعات چندانی درباره این پهپادها نداریم و اینکه کیفیت آنها چقدر خوب است. به هرحال، نکته قابل تامل این است که ایالات متحده ترویج دهنده این واقعیت در خاورمیانه است (این خبر را پخش می کند). شاید آمریکا امیدوار است که با کنار هم قرار دادن ایران و روسیه درخصوص جنگ اوکراین، نارضایتی بیشتری در اروپا درخصوص ایران بوجود بیاورد. اما اینکه ایران تسلیحاتی دارد که روسیه به آن علاقه مند است، نشان دهنده آن است که ایالات متحده باید توانمندی فناوری ایران را بیازماید.»