برای یادآوری تلفات ناشی از زباله‌های فضایی می‌توان از سقوط یک مخزن سوخت در کشور اندونزی و آسیب دیدن خانه‌ای در ساحل عاج توسط باقی مانده قسمت ابتدایی یکی از موشک‌های پرتاب نام برد. بر اساس یک مطالعه جدید، زباله‌های فضایی که در آینده تا سطح زمین سقوط می‌کنند، می‌تواند تلفات بسیار جدی را ایجاد کنند و احتمال وقوع آن بیشتر از چیزی است فکر می‌کنید.

به گزارش اسپیس، این تحقیق که توسط مایکل بایرز، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا رهبری می‌شود، خطر سقوط یک قطعه زباله فضایی به سمت زمین و در یک دهه آینده را اندازه‌گیری می‌کند. بایرز و تیمش احتمال سقوط یک قطعه از فضاپیما در اندازه‌های بزرگ که بتواند از اتمسفر زمین جان سالم به در ببرد و آسیب‌های جدی ایجاد کند را یک به ۱۰ اندازه گیری کرده اند.

آرون بولی، اخترشناس و یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: با توجه به پرتاب‌های مکرری که این روز‌ها به سمت فضا انجام می‌شود احتمال این برخورد‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند. با این حال، سقوط زباله‌های فضایی خطری نیست که مردم به فکر آن باشند، رخ ندادن یک حادثه بزرگ باعث شده است که مردم چندان نگران این موضوع نباشند و آن را دست کم بگیرند. شرکت‌ها و دولت‌های ملی که موشک‌ها را پرتاب می‌کنند هنوز راه‌های کارآمدتر و واضح‌تری برای رسیدگی به مسائلی مانند مسئولیت خسارت در صورت وقوع حادثه‌ای توسط زباله‌های فضایی پیدا نکرده‌اند.

تعداد زیاد ماهواره‌ها و مدار‌هایی که آن‌ها اشغال کرده اند به این معنی است که احتمال برخورد زباله‌های فضایی با ماهواره‌ها بیشتر می‌شود. این مسئله در یک دهه آینده به یک مشکل جدی تبدیل خواهد شد.

حتی صد‌ها کیلومتر بالا از زمین نیز مقدار کمی کشش اتمسفر وجود دارد و زباله‌های فضایی در گردش مداریشان، مقداری از سرعت خود را از دست می‌دهند. در نهایت آنقدر از سرعت آن‌ها کاسته می‌شود که شروع به سقوط به سمت زمین می‌کند. حتی اگر یک قطعه در مدار بماند، می‌تواند با چیز دیگری در فضا برخورد کند و به قطعات کوچک‌تری تقسیم شود که خود این مسئله، خطری برای ماهواره‌ها و ایستگاه‌ های فضایی محسوب می‌شود.

محاسبه خطر زباله‌های فضایی

برای محاسبه خطرات رسیدن زباله‌های فضایی به سطح زمین، این تیم از دو روش استفاده کردند. در یکی از روش ها، محققان مدار‌های نقطه حضیض (نزدیک‌ترین نقطه به زمین) را تا فاصله ۶۰۰ کیلومتری تجزیه و تحلیل کردند و حدود ۶۵۱ زباله‌های فضایی که طی فرایند پرتاب رها شده اند را شناسایی کردند. هر یک از این زباله‌ها دارای شیب مداری مشخصی هستند؛ یعنی مقداری که مدار نسبت به خط استوا کج می‌شود. محققان از این اطلاعات استفاده کردند تا احتمال برخورد یکی از این ۶۵۱ بدنه راکتی را محاسبه کنند.

در روش دوم تعداد ورود مجدد بدنه موشک کنترل نشده در ۳۰ سال گذشته در نظر گرفته شد و این تعداد را در دهه آینده پیش بینی کرد.

با ترکیب این دو روش، گروه محققان مدلی را ایجاد کردند که احتمال آسیب دیدگی فردی توسط یک قطعه زباله فضایی را پیش‌بینی می‌کند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که در طی ۱۰ سال آینده، احتمال ۱۰ درصد وجود دارد که فردی بر اثر سقوط زباله فضایی آسیب ببیند.

مسئولیت پذیری آژانس‌های فضایی

علاوه بر احتمال اصابت یک موشک به زمین و ایجاد تلفات جدی، موضوع مسئولیت پذیری دولت ها نیز وجود دارد و این موضوع برای آژانس‌های فضایی خصوصی و دولت‌ها اهمیت بیشتری خواهد داشت.

معاهده فضای ماورای جو (OST) که در سال ۱۹۶۷ امضا شد و هنوز هم زیربنای قانون فضایی است، بیان می‌کند دولت هر کشوری که موشکی را پرتاب کند، مسئول خسارات ناشی از موشک مذکور است، حتی اگر پرتاب کننده یک شرکت خصوصی باشد.

زمانی که OST و توافق‌نامه‌های فضایی بعدی امضا شد، تنها تعداد کمی از کشور‌ها بودند که می‌توانستند به فضا پرتاب داشته باشند. به همین دلیل این قانون دیگر در زمان حال صدق نمی‌کند. یک ماهواره ممکن است برای کشور دیگری باشد و روی موشک ساخته شده توسط کشوری دیگر و از سکوی پرتاب کشور سوم به فضا پرتاب شود. در حالی که مسئولیت با کشوری است که پرتاب در داخل آن انجام شده و زمانی که مشکلی پیش بیاید، این کشور خسارت را می‌پردازد.

آمریکا در حال حاضر هر سال بیشترین محموله را به فضا پرتاب می‌کند و زباله‌های برخی از آن‌ها در خانه شهروندان این کشور و سایر فرود می‌آید که البته تاکنون این حوادث، آسیبی نداشته اند.

مقابله با خطرات زباله‌های فضایی

بعید است که خطرات زباله‌های فضایی، تعداد فزاینده پرتاب‌ها را در آینده کاهش دهد، بنابراین اقداماتی که برای کاهش خطر زباله‌های فضایی انجام می‌شود، بیشتر بر نحوه سقوط زباله‌ها به زمین تمرکز می‌کنند. سازندگان همچنین در حال بررسی طراحی‌های جدید در بدنه‌های موشک‌ها و ماهواره‌ها هستند. از جمله تحقیق در این مورد که چه موادی با ورود مجدد به زمین می‌سوزند و کدام‌ مورد از آنها نمی‌سوزند.

بیشتر بخوانید

• حقایقی درباره ایستگاه فضایی بین المللی