به گزارش مرکز مقابله با شایعات سایبری سازمان فضای مجازی سراج، انتشار خبرى مبنى بر نزديك بودن توافق در مذاكرات برجامى منجر به اين شد تا شایعه عقب نشينى ايران از مواضع خود شكل بگيرد؛ موضوعى كه در صورت صحت نيز به عنوان يک راهبرد مطرح است.

ششم تيرماه بود كه روزنامه كيهان به نقل از یک رسانه روسى خبرى را منتشر كرد كه در آن رسانه روسى مدعى شده بود از سرگيرى مذاكرات برجام به دليل آمادگى ايران براى پذيرش حفظ نام سپاه پاسداران در ليست گروه هاى تروريستى آمریکاست.

موضوعى كه هرچند با مواضع صريح مسئولان دولتى و نظامى ايران در تناقض بود اما مطرح شدن آن در افكار عمومى ايران از اين منظر كه بالاخره اين ايران بود كه از موضع خود عقب كشيد. به نوعى هزينه تراشى غرب براى كشورمان محسوب مى شود.

اين در حاليست كه بررسى كنش ها و واكنش هاى ماه هاى اخير به خصوص بعد از به بن بست رسيدن مذاكرات حاوی نکات دیگری است که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت.

تحكيم شالوده اقتصادى كشور هدف اصلى اقدامات

شاید بتوان مهم ترين گفتمان دولت سيزدهم را در اتخاذ راهبرد گره نزدن اقتصاد كشور به خارج از مرزها دانست؛ بر همين مبنا اين دولت تاكنون سعى داشته بر اين نكته تأكيد كند كه با وجود تحريم ها با برنامه ريزى نيز می توان در زمينه اقتصادى پيشرفت كرد و كشور را معطل نگذاشت.

به عنوان مثال حسين اميرعبداللهيان وزير امورخارجه در ابتداى تشكيل دولت اعلام كرد: «حدود ۴۰ درصد برنامه سياست خارجى دولت سيزدهم را ديپلماسى اقتصادی تشكيل می دهد و در اين راستا ۲۵ ميليارد دلار صادرات غيرنفتى به كشورهاى همسايه نشان از دييلماسى فعال اقتصادى دولت سيزدهم است كه نقش مهمى در بی اثر كردن تحريم ها دارد.

علاوه بر اين طبق گفته های سعيد خطيب زاده سخنگوى پیشين وزارت امور خارجه: «امروز روابط ما با تركيه، عمان، عراق و برخى كشورهاى حوزه خليج فارس و همچنين حوزه آسياى مركزى و قفقاز از نظر آمار كمى رشدهاى بسيار زيادى داشته و روابط تجارى ما با تركيه نزديك به دو ونيم برابر شده و با عراق و دیگر كشورها نيز همين طور است.»

به اين ها بايد سفرهاى پی در پی مقامات به خصوص سفر هيات هاى منطقه اى به كشور را نيز اضافه كنيم كه البته اين سفرها در پاسخ به حسن نيتى است كه دولت سيزدهم از خود نشان داده است.

 چنانچه رئیس جمهور قزاقستان در سفر به تهران» توسعه روابط و اين سفر و اميدوارى به گشایش ها در آينده در روابط ايران و قزاقستان را مديون تفكر حجت‌الاسلام رئيسى و اتاق فكر اين دولت دانستند.

در همين زمينه دكتر محمدحسين دهقانى. كارشناس مسائل استراتژیک با بيان اينكه دولت در حل مسائل اقتصادى داخلی بدون توجه به بيرون تلاش هاى بسيارى داشته گفت: عمده تلاش هاى نزديک به يك سال دولت سيزدهم متمركز بر اصلاح وضعيت شكننده ارزى بوده است.

وی با بیان اینکه وضعیت ارزی بر تورم و معیشت مردم تاثیر گذاشته افزود: این برنامه ریزی ها بیشتر ناظر به محکم کردن شالوده اقتصادى كشور براى برنامه ريزى هاى دقيق تر بوده كه به عنوان مثال در دو حوزه «عدم استقراض از بانک مركزى» و «پرداخت بدهى هاى دولت قبل» خلاصه مى شود كه ما حصل اين اتفاق عدم كسری بودجه دولت در بودجه سال جديد است.

كسرى بودجه، دال مركزى دولت هاى یازدهم و دوازدهم

بررسى عملكرد اقتصادى دولت هاى يازدهم و دوازدهم حكايت از آن دارد كه پاشنه آشيل دولت جهت اداره كشور استقراض مستمر از بانک مرکزی بوده و که البته این موضوع موجبات افزایش هرچه بیشتر تورم را فراهم کرده است.

طبق گفته های رئیس كل بانك مركزى، دولت قبل در نيمه نخست پارسال به ميزان ۵۴ هزار ميليارد تومان از بانک مركزى به طور مستقيم استقراض كرده بود.

به همين دليل هم از ابتدا موضوع كسرى بودجه ۱۴۰۰ به يكى از دغدغه هاى اصلى دولت روحانى در ساماندهى امور اقتصادى كشور تبديل شد اما دولت جديد اين مساله را در سال جارى با بستن بودجه اى با حداقل كسرى در دستور كار قرار داد.

طبق گفته‌های رئيس سازمان برنامه وبودجه برخلاف سال گذشته كه در ۵ ماه ابتداى سال بيش از ۵۰ هزار ميليارد تومان از تنخواه بانک مركزى استفاده شد.

 دولت سيزدهم كشور را در نخستين ماه امسال بدون استقراض از بانك مركزى اداره كرد و همين روند تا پايان سال ادامه خواهد داشت.

علاوه بر اين دولت سعى داشته بدهى هاى دولت قبل را پرداخت كند؛ طبق گفته هاى رئيس جمهور در ارديبهشت سال جارى دولت هر ماه مبلغ زيادى بابت بدهى هاى خود يرداخت می کند و هم اكنون هر ماه بين ۱۰ تا ۱۲ هزار ميليارد تومان و حتى ‎١١‏ هزار ميليارد تومان هزينه هایی را كه از قبل انجام شده پرداخت می‌کند.

درحالی که اين هزينه ها ييش از اين دولت انجام شده بود و دولت فعلى بايد آن را يرداخت كند.

تعيين تكليف برجام صرفاً به عنوان يك سند بالادستى

يس از توقف مذاكرات در اسفندماه سال گذشته كه يكى از دلايل اصلى آن موضوع خروج سپاه از ليست موسوم به ليست تروريستى آمريكا عنوان شد بسيارى بر اين باور بودند كه حركت هاى اصلاحى در كشور ممكن نخواهد بود.

در همين زمينه دكتر دهقانى با بيان اينكه نگاه دولت در خصوص گره نزدن مسائل به خارج از كشور نوعى دیپلماسى فعال را زنده كرده بيان داشت: در ذيل اين مساله موارد متعددى از جمله رفت و آمدهاى همسايگی، قراردادهاى تجارى و مانند اين ها وجود دارد كه مى توان در دیپلماسى فعال به آن اشاره كرد.

قواى نظامى مكمل یکدیگر در تامين امنيت

پس از ماجراهاى بوجود آمده در مذاكرات مبنى بر اختلاف نظر در مورد وجود نام سپاه ياسداران در مذاكرات احياى توافق هسته ای وزير امور خارجه اعلام كرد: «مقامات ارشد سپاه همواره به ما يادآورى می کنند در راستاى منافع ملى كشور هرچه لازم است انجام بدهيد و موضوع سپاه پاسداران را در اولويت خود قرار ندهید و اين از خود گذشتگی سپاه ياسداران است، اما بالاخره سپاه از مجموعه هاى اصلى كشور است و با وجود اجازه مقامات سپاه اما اين موضوع (خروج نام سپاه از ليست تروريستى آمريكا) از موضوعات اصلى ما است.»

اين موضوع به معناى اين است كه ايران هرچند تلاش می‌کند كند به هر راه ممکن براى خروج نام سپاه پاسداران از ليست اقدام كند، اما براى عدم خروج از ليست نيز آمادگی دارد و در اين راه نيز پيام هايى ارسال كرده است.

در همين زمينه دكتر دهقانى با اشاره به استراتژی دست برتر ايران در قواى نظامى خود گفت: حتى در زمانى كه به اذعان طرف های غربى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى در ذيل گروه هاى تروريستى آمريكا قرار داشت» رو نمايى از شهر پهپادى ارتش جمهورى اسلامى ايران پیام آشكارى براى غرب داشت.

وى افزود: به نظر می رسد اين رونمايى سيگنالى بوده براى آمريكايى ها تا به آنان نشان دهد ايران تنها به روى سپاه پاسداران تكيه ندارد و قدرت دفاعى ايران محدود به يک قوا نيست.

جمع آورى دوربين هاى فراپادمانى اقدامى رو به جلو

پس از انتشار گزارش رافائل گروسى مديركل آژانس بين المللى انرژی اتمى و همچنین تلاش سه كشور اروپایی و آمريكا براى تهيه قطعنامه ضدايرانى در شوراى حكام آژانس كه در نهايت به صدور قطعنامه منجر شد، مقامات جمهورى اسلامى ايران به صراحت اعلام كردند كه پاسخ ايران به این اقدامات متناسب خواهد بود كه در نهايت سازمان انرژی اتمى در بيانيه خود اعلام كرد جمهورى اسلامى ايران باتوجه به اقدامات آژانس و شوراى حكام تصميم گرفته فعاليت دوربين هاى فراپادمانى دستگاه اندازه گيرى بر خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس قطع شود كه دستور آن به مسئولان مربوطه داده شده است.

هفته گذشته محمد اسلامى، رئيس سازمان انرژی اتمى نيز با حضور در نيروگاه اتمى بوشهر، ضمن اشاره به جانمايى آب شيرين كن ۷۰ هزار مترمكعب در راكتورهاى در حال ساخت در بوشهر خبر از آغاز عمليات بتن ريزى ديواره ساختمان واحد دوم نيروگاه اتمى بوشهر داد.

دكتر دهقانى در اين زمينه گفت: به نظر مى رسد حضور رئيس سازمان انرژى اتمى در بوشهر نشانگر جديت ايران در ادامه فعاليت هاى هسته اى خود فارغ از روند كند يا تند مذاكرات است؛ اين يعنى دولت بدون توجه به آنكه برجام احيا شود يا نشود به گسترش فعاليت هاى صلح آميز هسته اى خود می پردازد.

فروش نفت بدون توجه به برجام

دولت در زمينه فروش نفت با برنامه ريزى به اين موضوع توجه داشته كه حتى اگر برجام به ثمر نرسد فروش نفت ايران به صورت پايدار ادامه يابد؛ بنابراين در دولت جديد على رغم لورفتن شبكه فروش نفت ايران در دوره برجام عملاً ميزان صادرات نفت ايران به صورت قابل توجهى افزايش يافت و دولت توانست ميزان فروش نفت را تا سطح پیش از برجام افزايش دهد.

 اتخاذ ديپلماسى همسايگى گامى روبه جلو

دولت از ابتداى حضور خود سعى داشته تا شعار خود مبنى بر گره نزدن مسائل كشور به اتفاقات خارج كشور را جامه عمل بپوشاند و در اين راستا سعى كرده تا در زمينه مسائل داخلى، ديپلماسى فعال و مذاكرات هسته اى، اقدامات و عملكردش به گونه ای باشد كه به شعارش پایبند باشد.

در ابتدا دولت سياست منطقه اى خود را بر مبناى ديپلماسى فعال و گسترش روابط با همسايگان تنظيم كرد و در زمينه مذاکرات هسته اى نيز ضمن پیگيرى توافق به گونه اى عمل كرد كه در صورت به ثمر نرسيدن توافق بتواند اداره كشور را به خوبى انجام دهد.

هرچند در شرايط فعلى افزايش قيمت كالاها و فشار روانى ناشى از آن فضاى متفاوتى را رقم زده است.

دولت در مسائل مرتبط با برجام به حصول توافق نظر داشته و درعين حال مقتدرانه و با عنايت به سياست عدم توجه به خارج در مسائل مرتبط با عدم حصول توافق كه گويا مربوط به اصرار ايران بر خروج سپاه از ليست تروريستى آمريكا بوده عمل كرده است.

همه عوامل كاهش نرخ ارز و سكه

در زمينه مسائل داخلى نيز دولت با تمركز بر عدم استقراض از بانك مركزى و پرداخت بدهى هاى دولت سابق توانسته به عهد خود مبنى بر عدم استقراض از بانک مركزى پايبند باشد و درحالى كه دولت قبل در سال ۱۴۰۰ تنها در ماه فروردين بيش از ۲۳ هزار ميليارد تومان از تنخواه بانک مركزى استفاده كرده بود دولت سيزدهم تاكنون از تنخواه استفاده نكرده است.

به اين ها تدبير دولت جهت كاهش نرخ ارز از كانال ۳۳ هزار تومان به ۲۹ هزار تومان و همچنین كاهش دو ميليون تومانى قيمت سكه از ‎۱۶ ميليون تومان به كانال ۱۴ ميليون تومان را نيز بايد افزود؛ البته مي بايست عوامل مختلفى را در كاهش قيمت ها مانند وصول بدهى گازى دولت عراق به مبلغ ‎۱.۶ ميليارد دلار، مذاكرات مجدد براى تعيين تكليف برجام و موارد دیگر دخيل دانست كه بدون ترديد در اين ميان، احتمالا وزن اخبار مربوط به مذاكرات اثر بيشترى دارد.

 گمانه زنى رسانه روسى چيزى را عوض نمى كند

بررسى اين مسائل مى تواند نويد دهنده روزهاى خوبى حتى در صورت عدم احيا برجام باشد و هرچند برخی معتقدند بهبود شرايط بايد در زندگى مردم قابل لمس باشد اما بايد گفت دولت شالوده و اساس كار را آماده كرده

و اين اقدامات كلان براى تأثير گذارى در زندگى مردم نياز به زمان دارد و در كوتاه مدت نمى توان آن را لمس كرد.

به گزارش مرکز مقابله با شایعات سایبری سازمان فضای مجازی سراج، بنابراین صرف نظر از اين كه خبر رسانه روسى درباره توافق احتمالى ايران با كشورهاى عضو در ماجراى برجام درست باشد يا خير، مسيرى كه دولت سيزدهم در پيش گرفته نشان مى دهد حتى با وجود عدم توافق نيز كشور رو به جلو حركت خواهد كرد.