این کمیسیون گزارش داد در حادثه قطار مسافری، وزارت راه و شهرسازی و شرکت راه آهن به عنوان محافظان خطوط ریلی، مقررات و اقدامات ایمنی را به درستی انجام نداده‌اند.

بامداد ۱۸ خرداد ماه امسال قطار مسافری مشهد- یزد در فاصله حدوداً ۹۶ کیلومتری از طبس به سمت یزد با بیل مکانیکی پیمانکار تعمیر و نگهداری خط ریلی برخورد کرد.

گزارش رسمی کمیسیون عمران نشان می‌دهد در این حادثه که ۱۴ جان باخته و ۸۶ مجروح داشت، ۳ واگن قطار به صورت کامل واژگون شدند و ۴ واگن هم از خط ریلی بیرون رفتند.

در این گزارش اعلام شده سرعت قطار مشهد- یزد ۲ دقیقه پیش از حادثه بیش از ۱۴۴.۵ کیلومتر بر ساعت بوده که در ورود به محدوده کاهش سرعت ۱۵ کیلومتر بر ساعت، این سرعت در محل واژگونی قطار به ۱۳۸.۵ کیلومتر بر ساعت رسیده است.

کمیسیون عمران مجلس در توضیح عوامل انسانی حادثه گفته قطار در قوس و روی خط در حال تعمیر، ترمز اضطراری گرفته و به علت تکمیل نشدن عملیات عمرانی در محدوده سانحه، خط ریلی هنوز نهایی نشده بود.

«کمک لوکوموتیوران پایه ۳» بدون مجوز قانونی قطار را هدایت می‌کرد

طبق گزارشی که امروز ارائه شده، قطار مسافری مشهد به یزد را از ایستگاه طبس یک «کمک لوکوموتیوران پایه ۳» به جای لوکوموتیوران اصلی هدایت می‌کرده در حالیکه «بر اساس دستورالعمل‌ها، کمک لوکوموتیوران پایه ۳ اساساً اجازه و توانایی هدایت قطار را نداشته و صرفاً برای نظارت و فراگیری اقدامات لوکوموتیوران، باید در کابین قطار حضور داشته باشد.»

با این حال کمیسیون عمران در گزارشش اعلام کرده «رئیس قطار متوجه نشده و در این اتفاق مسئول است؛ اگر سرعت قطار در حد سرعت تعریف شده ۱۵ کیلومتر بر ساعت قرار داشت، قطار به راحتی می‌توانست ایمن از مسیر عبور یا توقف کند اما، این مسئله با توجه به بی‌مهارتی و بی‌تجربگی کمک لوکوموتیوران پایه ۳ اتفاق نیفتاده است.»

مشخص نیست چه کسی کنترل و تأیید وضعیت خط راه‌آهن را انجام داده است

در گزارش امروز «وجود قسمتی از بیل مکانیکی در محدوده عبور قطار، کامل جمع آوری نشدن ماشین‌آلات کنار خط راه‌آهن از سوی پیمانکار و بی‌توجهی مسئول ایستگاه موقت در محل حادثه» از عوامل واژگونی قطار مسافری دانسته شده؛ در حالیکه قطار هم ترمز اضطراری گرفته بوده، بوم بیل مکانیکی به اندازه کافی از محدوده خارج نشده و لوکوموتیو با سرعت ۱۰۸ کیلومتر بر ساعت به آن برخورد می‌کند. 

کمیسیون عمران گفته «عوامل اجرایی پیمانکار تعمیر و نگهداری خط در ناحیه شرق که در حال تعویض تراورس‌ها در محدوده حادثه بوده‌اند، به علت خرابی بیل مکانیکی، کار را ساعت ۴:۲۵ متوقف و برای همکاری با ترافیک محلی، ایستگاه موقت را جمع آوری می‌کنند؛ این در حالی اتفاق افتاد که بوم بیل مکانیکی بر روی خط ریلی قرار داشته و چرخ زنجیر آن در حال تعمیر بوده است.»

این گزارش اضافه کرده «مشخص نیست چه کسی کنترل و تأیید وضعیت خط راه‌آهن، ماشین‌آلات روی خط و خروج آن‌ها از محدوده ریلی را انجام داده و به نظر می‌رسد پیمانکار رأساً این کنترل را صورت داده است.»

به علاوه گفته شده ناظری در محل مستقر نبوده و نظارت بر قرارداد به صورت امانی، بر عهده یک کارشناس از اداره کل راه‌آهن ناحیه شرق بوده است؛ کمیسیون عمران مجلس هم اعلام کرده «این شرایط با نظام فنی و اجرایی کشور مغایرت دارد و مسئول ترافیک ایستگاه موقت در محل هم هیچ اقدام خاصی در این باره انجام نداده است.»

بر اساس گزارش خوانده شده در نشست علنی امروز مجلس، «قطار ساعت ۵:۰۵ و پس از توقف نماز صبح در ایستگاه عباس آباد، به سمت یزد حرکت می‌کند و در ایستگاه عباس آباد به عنوان یک ایستگاه محلی باید برگه احتیاط یادآوری کاهش سرعت ۱۵ کیلومتر بر ساعت به علت ناپایداری خط، به لوکوموتیوران داده می‌شد و یا با بی‌سیم اطلاع‌رسانی انجام می‌کردند.» اما کمیسیون عمران گفته «مکالمه یا برگه احتیاط ثبت شده‌ای در این رابطه وجود ندارد.»

آمبولانس هوایی ۳ ساعت بعد به محل حادثه رسید

کمیسیون عمران گفته پس از حادثه خروج قطار مسافری از ریل، اولین آمبولانس هوایی حدود ۳ ساعت بعد در محل حاضر می‌شود و این کمیسیون، این اتفاق را «نامناسب» ارزیابی کرده. کمیسیون عمران مجلس همچنین خواستار تدوین و اجرای سریع طرح HSE برای ایمنی تمامی کارگاه‌های اجرایی و شیوه امداد‌رسانی در نقاط صعب‌العبور شده است.

در گزارش امروز، این کمیسیون تخصصی اعلام کرده مجموعه راه‌آهن برای بررسی مصوبات و دستورالعمل‌های ریلی و سوانح دچار می‌تواند دچار تعارض منافع جدی باشد، چراکه «سانحه در مجموعه راه‌آهن اتفاق میفتد، بررسی سانحه در همان مجموعه انجام می‌شود و اعضای کمیسیون عالی سوانح را مدیرعامل راه‌آهن با تأیید وزیر راه و شهرسازی منصوب می‌کند.»

کمیسیون عمران گفته به نظر می‌رسد ضرورت انتصاب مدیران تخصصی و ارتباط نزدیک مدیران در سطوح مختلف، در ماه‌های اخیر دچار خدشه شده و در میان مجموعه راه‌آهن بی‌انگیزگی  ایجاد کرده است.

این کمیسیون خواستار «انتصابات تخصصی» مورد نیاز در مجموعه راه‌آهن کشور شده و آن را ضروری اعلام کرده است.

به علاوه در این گزارش، کمیسیون عمران خواسته تا امسال اعتبار «بهسازی، نوسازی و نگهداری خطوط راه آهن» ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان و اعتبار «بهسازی، نوسازی و علائم و ارتباطات» ۷۰۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کند.

در ادامه این کمیسیون گفته از ۱۴۰۲ به مدت ۵ سال، اعتبار «طرح ایمن‌سازی و حذف نقاط بحرانی شبکه خطوط حمل و نقل ریلی کشور» هر سال ۳ هزار میلیارد تومان اضافه شود تا بخش‌های بحرانی و الزام‌آور نگهداشت خطوط شبکه ریلی کشور را ساماندهی کند.