براساس داده‌های سازمان نقشه برداری بیش از ۲۷ تا ۳۰ درصد وسعت ۴۰۰ کیلومترمربعی خلیج گرگان در سال‌های اخیر خشک شده است؛ کارشناسان پیش بینی می‌کردند قطع ارتباط بین خلیج گرگان و دریای خزر در سال ۱۴۰۲ اتفاق بیفتد.

این اتفاق در دی ۱۴۰۰ رخ داد؛ از اسفند سال ۱۴۰۰ و بعد از بازدید رئیس جمهور دستور داده شد تا احیای خلیج گرگان در دستور کار ضروری قرار بگیرد و فعالیت‌های مربوط به احیا انجام شود. از فروردین ۱۴۰۱ مقدمات آن فراهم شد و یک اعتبار ۵۰۰ میلیارد تومانی برای لایروبی کانال آشوراده تخصیص یافت.

اسماعیلی گفت: سه کانال اصلی خلیج گرگان چپاقلی، آشوراده و خزینی نام دارند که با توجه به گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی که منجر به کاهش آب در دریای خزر و پسروی دریا و کاهش سطح آب در خلیج گرگان و کانال‌های مرتبط شده کم آب شده اند و اتصال به دریای خزر و انتقال یک جریان پیوسته و قابل تامل برای تالاب میانکاله را از دست داده اند.

او گفت: در حال حاضر کانال چپاقلی نسبتاً سالم مانده اما پیش‌بینی می‌شود با توجه به تغییرات اقلیمی و پسروی بیشتر دریا و کاهش سطح آب، این کانال هم در طی دهه‌های آینده کارایی خود را از دست بدهد و ارتباط بین دریای خزر، خلیج گرگان و تالاب میانکاله به نوعی محدود شده و این خلیج به سمت خشک شدن پیش برود.

این کارشناس محیط زیست گفت: برخی لایروبی این کانال‌ها را یکی از راهکار‌ها می‌دانند اما عده‌ای دیگر بر احداث کانال جدید برای دسترسی بین خلیج گرگان و دریای خزر تاکید دارند، گروه دیگری تمرکزشان بر تامین حقابه‌ این خلیج از بخش خشکی است؛ هر یک از این راهکار‌ها با موانعی روبه‌رو است و موافقان و مخالفانی دارد. آنچه مشخص است این است که دریای خزر به دلیل محصور بودن و کاهش جریانات ورودی، در مسیر پسروی آب قرار دارد و عملاً لایروبی به تنهایی تأثیری ندارد.

به گفته اسماعیلی، کمک به تامین حقابه این تالاب از بخش خشکی و کاهش برداشت‌ها از منابع حیات بخش آن، یکی از راهکار‌های دیگری است که آسیب رسانی کمتری دارد که اجرای آن به مراتب نسبت به سایر راهکارها با ممانعت‌های اجتماعی و محلی همراه است؛ نباید از این نکته غافل شد که اقدامات عمرانی مانند تاسیس کانال جدید به اکوسیستم این منطقه آسیب می‌زند؛ ما نیازمند مطالعات کامل و جامع درباره‌ هر یک از این راهکار‌ها و آثار سوء ناشی از اجرای آن‌ها هستیم.

سابقه به وجود آمدن خلیج گرگان از نظر زمین شناسی به حدود ۲ هزار و ۶۰۰ سال قبل بر می‌گردد، این خلیج سهم بسزایی در تولید خاویار کشور دارد.