رضا سلیمان نوری گفت: این ساعت که اولین و قدیمیترین ساعت آستانه است، ساخت منچستر انگلستان بوده و در زمان ناصرالدین شاه قاجار توسط امینالملک، صدراعظم ایران، وقف آستان مقدس حضرت رضا(ع) شده است.
این خراسانپژوه گفت: تاریخ حک شده بر روی پیاله زنگ ساعت، تاریخ ۱۸۹۳ میلادی را نشان میدهد که مربوط به ۱۱۰ سال قبل میشود. این ساعت ابتدا بر فراز ایوان غربی صحن انقلاب روی برجی فلزی از جنس حلب نصب شد و از آن پس این ایوان به ایوان ساعت نیز شهرت یافت.
او گفت: ساعت دارای چهار صفحه در چهار جهت است و در گذشته صدای زنگ آن به خصوص شبها در تمام شهر طنینانداز میشده است.
کوک ساعت حرم از سال ۱۳۶۳ شمسی برقی شد
نوری گفت: کوک این ساعت دستی بوده که از سال ۱۳۶۳ هجری شمسی برقی شد. ایوان ساعت در سال ۱۳۳۵ شمسی به دلیل سنگینی لنگر ساعت و همچنین گود کردن کف نهر خیابان در زیر سردر ایوان و نفوذ آب به پایهها دچار شکست شده بود، این ساعت از بالای ایوان ساعت برداشته و به برج سردر ایوان جنوبی صحن آزادی منتقل شد.
او گفت: این برج دارای ۶ طبقه است. موتور ساعت در طبقه زیرین در سطح پشت بام ایوان روی چهار پایهای فلزی جای دارد و فاصله موتور ساعت تا کنار صفحه آن واقع در طبقه ششم ۷۱ پله است. از محل موتور تا طبقه ششم چهار میله بلند به وسیله چند چرخدنده عقربههای صفحات را در چهار سو به حرکت در میآورد.
این خراسانپژوه گفت: پس از ترمیم ایوان غربی صحن انقلاب ساعت اهدایی عبدالحسین معاونالتجار یزدی بر فراز آن نصب شد. برج ساعت صحن انقلاب از بالای ایوان دارای چهار طبقه و فاصله ارتفاع محل نصب کارخانه ساعت تا پشت عقربهها ۴۵ پله است. به این ترتیب که طبقه اول محل کارخانه، طبقه دوم محل میلههای رابط و لنگر ساعت، طبقه سوم محل تقسیم عقربهها و پشت صفحات ساعت و طبقه چهارم محل نصب پیاله و چکش زنگ است.
به گفته او، ساعت معاونالتجار که تاریخ ساخت آن ۱۳۳۲ شمسی بوده و از هامبورگ آلمان خریداری و با کشتی به بندر خرمشهر و از آنجا به تهران و سپس به مشهد منتقل شد. در زمان انتقال آن از خرمشهر به مشهد نمایندهای از آستان قدس برای نظارت همراه محموله بود. این ساعت که در سال ۱۳۳۴ با تشریفاتی خاص به صحن انقلاب منتقل و نصب شد، مانند ساعت قبلی دارای چهار صفحه در چهار جهت است، اما شمارههای صفحه آن فارسی و وزن آن کمتر است.