وقتی در مورد نرخ رشد جمعیت یک کشور صحبت می‌کنیم منظورمان تغییرات سالانه‌ای است که از میزان تولد‌ها و مرگ و میر و مهاجرت‌ها در شمار جمعیت یک کشور ایجاد میشود. آمار زاد و ولد و مرگ و میر و تاثیر مستقیم این دو مولفه بر کاهش رشد جمعیت است.
استان سمنان یکی از استان های در معرض آسیب نرخ رشد جمعیت است . کاهش مداوم نرخ رشد جمعیت در سال‌های اخیر، یکی از دغدغه‌های مهم کارشناسان و صاحب نظران این حوزه بوده است.
هم اکنون کاهش رشد جمعیت از مشکلات اساسی و جدی برای آینده کشور است که باید جهت جبران آن اقدامات لازم انجام گیرد.
جمعیت سالمندان بالای ۶۰ سال، در سال ۶۵ حدود ۵/۲ درصد بوده است. از مجموع این شاخص‌ها نتیجه می‌گیریم تأمین امکانات برای فرزندآوری ساده‌تر زوجین و در نتیجه تغییر از سطح جانشینی یعنی عدد 2.1 به بالاتر از آن یعنی دو الی سه فرزند نیازمند امتیازات ویژه‌ای است.
به‌‌طور کلی تغییر جمعیتی از سه متغیر باروری، مقوله مهاجرت و مرگ‌ومیر تأثیر می پذیرد؛ وضع ما در دو متغیر اول، نامناسب است و برای اقدام اکنون نیز دیر است و نباید بیش از این فرصت را از دست داد.
تضمین اشتغال و تحصیل زنان پس از زایمان و ایجاد بسترهای مناسب جهت فرهنگ‌سازی برای سهیم کردن پدران در تربیت و نگهداری کودکان، میتواند نقش موثری در از میان برداشتن برخی از مهمترین موانع فرزندآوری در شرایط کنونی جامعه داشته باشد.
توجه به مسئله پیری و سقوط جمعیتی آنچنان مهم است که اگر هم اکنون به فکر جبران آن نباشیم، در صورت به وقوع پیوستن آن، دیگر امیدی به حل این مسئله نمیتوان داشت. یکی از راهکارهایی که در جهت حل این مشکل برآن تاکید شده، سیاست های تشویقی فرزندآوری است.
سیاست‌های تشویقی برای فرزندآوری، از جمله برنامه‌هایی است که کشورهای درگیر با کاهش رشد جمعیت، آن را در اولویت برنامه های خود قرار داده و اجرایی کرده‌اند؛ البته باید در نظر داشت که فرزند آوری پدیده ایست چند بعدی که نمی توان آن را صرفا از جنبه فردی و انتخاب شخصی در نظر گرفت، زیرا بسیاری از عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بر آن تاثیرگذار است.
استاندار سمنان گفت: فرزندآوری به مثابه یک اولویت فرهنگی مهم دنبال می‌شودو با وجود رشد سه صدی می بایست این فراند به صورت جدی پیگری شود.
هاشمی می گوید:در اولین گام باید دانست که ایجاد شرایط و امکانات مناسب جهت بالا بردن انگیزه ازدواج برای جوانان و تشویق به فرزندآوری از اقداماتی است که باید مدنظر قرار گیرد، زیرا طول دوره باروری در زوجین تحت تاثیر کاهش یا افزایش سن ازدواج متغیر است و به این ترتیب بر موضوع فرزندآوری تاثیر مستقیم می گذارد.
در واقع تضمین اشتغال و تحصیل زنان پس از زایمان و ایجاد بسترهای مناسب جهت فرهنگ‌سازی برای سهیم کردن پدران در تربیت و نگهداری کودکان، میتواند نقش موثری در از میان برداشتن برخی از مهمترین موانع فرزندآوری در شرایط کنونی جامعه داشته باشد.باید در نظر داشت که نباید دلایل عدم تمایل به فرزند آوری را برای همه گروه ها به یک میزان در نظر گرفت،
به گفته سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار سمنان، افزایش نرخ باروری و مقوله افزایش جمعیت در استان سمنان باید با اقناع جامعه و اجرای عملیاتی دنبال شود.
ریواده می گوید:ضرورت دارد بخشی از اعتبارات برای افزایش جمعیت استان سمنان در نظر گرفته شود و در زمینه فرهنگ‌سازی سبک زندگی ایرانی و اسلامی تلاش شود.
برای ترغیب به فرزندآوری و موفقیت طرح افزایش جمعیت در عرصه سیاست گذاری، باید زمینه های تامین آسایش و رفاه اقتصادی، علی الخصوص امنیت شغلی و اقتصادی، اجتماعی خانواده ها فراهم آیدو پیش از اجرای برنامه های افزایش جمعیت باید روند ازدواج را برای جوانان آسان و فراهم کرد.
یکی از شهروندان سمنانی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: ایجاد رشد و ثبات اقتصادی نه تنها زمینه تمایل به فرزندآوری را در بین زوج های جوان بیشتر مینماید، بلکه نگرانی و دغدغه خانواده ها را برای آینده فرزندانشان در زمینه اشتغال و رفاه اقتصادی نیز کمتر کرده که این امر خود زمینه ساز بستر مناسب جهت افزایش و رشد جمعیت است.
کشاورز دیگر شهروند سمنانی می‌گوید:در این زمینه باید اولین و مهمترین دلیل این موارد را در مسائل و مشکلات اقتصادی و مالی جوان ها و خانواده ها جستجو نمود. گاهی فقر اقتصادی و مشکلات ناشی از آن، چنان جوانان و خانواده های ایرانی را درگیر کرده که جوانان را در برابر سدی از مشکلات مالی در راه ازدواج قرار داده و باعث بالا رفتن سن ازدواج و در نتیجه کاهش طول دوره باروری میگردد. خانواده ها و زوج های جوان نیز به دلایل مشابه، به تک فرزندی یا به تاخیر در فرزندآوری روی می آورند که همه این عوامل در کاهش جمعیت موثر است.
فشارهای مختلف اقتصادی، نبود درآمد کافی، عدم ثبات و اطمینان از آینده شغلی برای بسیاری از جوانان، مشکلات مسکن و بالا بودن اجاره بهای آن، بالا بودن هزینه زندگی وهمچنین هزینه های بهداشتی و درمانی حتی در زمینه مراقبت های دوران بارداری و زایمان و بعد از آن که به مردم تحمیل میگردد، از جمله مهمترین موانع اقتصادی است که باعث میشود که بسیاری از جوانان ازدواج خود را به تاخیر انداخته و از طرف دیگر نیز زوج های جوان خود را در تامین هزینه های فرزندان دوم یا سوم ناتوان ببینند و فکر فرزندآوری بیشتر و تمایل به آن در بین آنان از بین رفته و یا به شدت کاهش می یابد.
بنابراین جهت فرهنگ سازی و نهادینه کردن سیاست های جمعیتی کنونی مبنی بر افزایش موالید، باید هم از لحاظ ایجاد زمینه های مساعد اقتصادی کوشش نمود و هم جهت ایجاد شرایط فرهنگ سازی و تغییر ذهنیت زوج های جوانی که در سنین باروری هستند بر مبنای سیاست های جمعیتی نوین نسبت به فرزندآوری برنامه ریزی نمود. لذا سوالی که در این مرحله مطرح میشود این است که چه راهکارهایی را در زمینه به نتیجه رسیدن سیاست افزایش جمعیت باید به کار بست تا ما را به مقصود برساند؟
از آنجایی که جمعیت به عنوان شاخصی برای توسعه و قدرت ملی هر کشوری در نظر گرفته میشود، میتوان از مهمترین پیامدها و آسیب های کاهش فرزندآوری و رشد جمعیت به کاهش جمعیت فعال و مولد، کمبود نیروی کار، مشکلات متعدد در روند تولید و افزایش چالش های اقتصادی و در نهایت حرکت به سمت سالمندی و غیر فعال بودن جامعه اشاره نمود که همه این عوامل به نوبه خود بر کاهش سرمایه انسانی وتوان نظامی و قدرت یک جامعه تاثیر گذار است.
با توجه به مساله بحران جمعیت در ایران و اتخاذ سیاست های افزایش فرزندآوری جهت از میان برداشتن موانع و تامین اهداف جمعیتی باید در نظر داشت که این سیاست‌گذاری ها و پیشنهادات، تنها در صورتی موثر خواهد بود که در یک بسته جامع و با در نظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشور و با پشتوانه نظری و عملی همراه باشد. در غیر این صورت عامل موثری درتشویق زوجین به داشتن فرزند بیشتر نخواهد بود.
'گزارش از سیده نسترن حسن آبادی"
