«عمران خان» نخست وزیر سابق پاکستان که حدود یک ماه پیش در تحولاتی سریع که به گفته خود او از سوی آمریکا برنامه ریزی شده بود برکنار شد اوایل هفته گذشته از حامیان خود خواست روز چهارشبه برای تظاهرات به همراه او به اسلام آباد بیایند.

در جریان این تظاهرات خان به دولت شهباز شریف، که به آن دولت وارداتی می‌گوید و تاکید دارد که این دولت با توطئه‌ی آمریکا روی کار آمده است، مهلت شش روزه‌ای داد تا برای برگزاری زودهنگام انتخابات مجامع استانی و پارلمان این کشور را منحل کند. در همین راستا به شریف هشدار داد اگر نتواند به این هدف دست یابد، او با تمام ملت به اسلام آباد، پایتخت باز خواهد گشت. با وجود صد‌ها هزار تن از حامیان خان در خیابان‌های اسلام آباد دولت پاکستان نیرو‌های امنیتی را فراخوانده و در برخی از مناطق با آن‌ها درگیر شد.

خان خواستار برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه در کشور شد و تاکید کرد اگر ملت حکومت فعلی (شهباز شریف) را به قدرت برگرداند، آن را می‌پذیرد. اما با این حال، هیچ کشوری از خارج اجازه نخواهد داشت آن‌ها را به مردم پاکستان تحمیل کند. خان تایید کرد تظاهرات جاری به تحصن تبدیل خواهد شد و تا زمان پذیرش خواسته هایش ادامه خواهد داشت.

با این‌حال، دولت تازه شکل‌گرفته شهباز شریف در نظر ندارد به این زودی انتخابات را برگزار کند و قرار است که انتخابات در پایان سال میلادی برگزار شود، اما نخست‌وزیر پیشین پاکستان می‌گوید انتخابات باید زودهنگام و در ماه ژوئن برگزار شود.

خان چگونه برکنار شد؟

در سوم آوریل ۲۰۲۲، عمران خان درخواستی را مبنی بر انحلال پارلمان این کشور پیش از برگزاری جلسه عدم رای اعتماد به رئیس جمهور ارائه کرد و او نیز این درخواست را پذیرفت.

چند روز بعد از این اتفاق رسانه‌های خبری اعلام کردند که پارلمان زیر نظر ارتش پاکستان به کار خود ادامه داده و عمران خان، حکم دادگاه عالی این کشور مبنی بر برگزاری جلسه پارلمان برای عدم رأی اعتماد به او را پذیرفته است. در جلسه پارلمان خان با ۱۷۴ رأی مخالف برکنار شد.

اما خبر‌ها حاکی از آن بود که این رای گیری در شرایطی برگزار شده که اکثر نمایندگان حزب حاکم (حزب تحریک انصاف، حامی عمران خان) در اعتراض به آن در جلسه پارلمان حضور نداشتند.

اتهام اصلی علیه عمران خان سوء مدیریت به ویژه در پنجاب است. پنجاب دومین استان بزرگ پاکستان از نظر مساحت و پرجمعیت‌ترین استان این کشور نیز است. اما بعد از برکناری خان دلایلی دیگری نیز مطرح شد که دور از ذهن بنظر نمی‎رسید.

عمران خان چند ماه پیش با دعوت دولت روسیه به این کشور سفر کرد. این سفر تنها یک روز پس از حمله روسیه به اوکراین انجام گرفت و جامعه بین المللی نیز پاکستان را تحت فشار قرار داد تا به مستقیما این حمله را محکوم کند، اما دولت عمران خان، واکنش متوازن را به عنوان سیاست خودش در قبال این اتفاق انتخاب کرد.

فشار‌ها به پاکستان به قدری زیاد بود که او در سخنانی به سفرای کشور‌های غربی در این کشور گفت: «شما در مورد ما چه فکری می‌کنید؟ آیا ما برده شما هستیم و هر چه که شما بگویید ما انجام می‌دهیم؟»

پس از این سفر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد عمران خان از سوی آمریکا تحت فشار قرار گرفت تا سفر خود به روسیه را لغو کند، اما این کار را نکرد. آمریکا در امور داخلی پاکستان مداخله می‌کند و عمران خان به دلیل سفر به روسیه مجازات و ناگهان درخواست عدم اعتماد علیه او مطرح شد. در همین حین بود که صحبت از نامه‌ای تهدیدآمیز از طرف آمریکا برای عمران خان به میان آمد و صحبت‌های این مقام روس را تایید کرد.

عمران خان و روابط نسبتا خوب با ترامپ و روابط سرد با بایدن

عمران خان معتقد بود که رابطه او با دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا نسبتا خوب است، اما مطمئناً روابط در دوران ریاست جمهوری جو بایدن به سردی متمایل شده. خان از دولت بایدن به خاطر خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان انتقاد داشت. نخست وزیر پاکستان خودش را به عنوان فردی معرفی می‌کند که مدت هاست با حضور هواپیما‌های بدون سرنشین آمریکا در افغانستان مخالف است.

در سطح بالای سیاست خارجی پاکستان در دوره عمران خان کلمه «وحشتناک» کلمه‌ای بود که خان در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۲۱ از آن استفاده کرد. علاوه بر این نخست وزیر پیشین پاکستان پس از بروز بحران در کشورش گفت که نامه‌ای را از آمریکا دریافت کرده که واشنگتن به این دلیل که او نپذیرفته آمریکا در خاکش پایگاه نظامی داشته باشد، او را برکنار خواهد کرد. البته کاخ سفید تلاش برای برکناری عمران خان را تکذیب کرد. اما او این موضوع را در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام و آمریکا را به دخالت غیرمستقیم در سیاست داخلی پاکستان متهم کرد.

دشمنی با آمریکا هم به ضرر  و هم به نفع عمران خان

عمران خان در طول دوران حکومتش تلاش کرد با فاصله گرفتن از آمریکا، رابطه خود را با چین و روسیه را به حد متعادل‌تری برساند، اما این مسئله برای ژنرال‌های ارتش پاکستان که متحد سنتی آمریکا به شمار می‌روند، پذیرفتنی نبود. آمریکا نیز که در تلاش برای تثبیت قدرت خود در آسیای میانه است با استفاده از ارتش پاکستان به عمر دولت خان پایان داد.

اما از سویی دیگر مردم پاکستان روحیه‌ی آمریکا ستیزی دارند مخصوصا پس از برکناری خان بدین صورت و مشخص شدن توطئه‌های خارجی برای آن از سوی آمریکا این احساسات رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفته و این نقطه‌ی قوتی برای خان به حساب می‌آید و او با تکیه بر همین احساسات ضد آمریکایی برای بازگشت به قدرت حساب باز کرده است.

حال باید دید دولت شریف برگزاری انتخابات زودهنگام را قبول می‌کند یا به مخالفت با عمران خان و حامیان او برمی‌خیزد. درحال حاضر خان در پاکستان پایگاه اجتماعی خوبی دارد و حامیان او اعم از زن و مرد برای بازگرداند او به قدرت درحال تلاش هستند و شریف برای مخالفت با خواسته‌های خان ریسک بالایی را به جان دولت خود می‌خرد.

تهیه و تنظیم: مینا عظیمی