قیمت گندم طی دو ماه گذشته به بالاترین حد خود رسیده است، زیرا تولیدکنندگان بزرگی مانند روسیه، قزاقستان و هند صادرات را برای محافظت از بازار‌های داخلی لغو کردند.

پایگاه اینترنتی شبکه تلویزیونی آر تی نوشت: این وضع، باعث ترس از ناامنی غذایی و گرسنگی در سراسر جهان شده است.

به گفته کارشناسانی که با روزنامه ایزوستیای روسیه صحبت کردند، قیمت گندم از ابتدای امسال بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است. این کارشناسان می‌گویند این افزایش ناشی از جنگ بین روسیه و اوکراین است که تقریباً یک سوم صادرات گندم جهان را تامین می‌کنند.

در فصل ۲۰۲۱-۲۰۲۲ که ژوئیه سال گذشته آغاز شد، تامین کنندگان روسی، ۱۶ درصد از صادرات جهانی گندم و تولیدکنندگان اوکراینی، ۱۰ درصد از صادرات جهانی گندم را به خود اختصاص دادند. اما این دو کشور به سبب جنگ، صادرات گندم را ممنوع کردند. روسیه ماه فوریه صادرات تمام غلات (گندم، چاودار، جو و ذرت) به خارج از اتحادیه اقتصادی اوراسیا را تا ۳۰ ژوئن محدود کرد. در همین حال، اوکراین تنها بندر باقی مانده خود در اودسا را بسته است.

تحریم‌های ضد روسیه، شرکت‌های بین‌المللی را مجبور به قطع روابط تجاری طولانی مدت و ترک روسیه کرد. این وضع، باعث اختلال در عرضه شد. در یک مورد، اتحادیه اروپا اخیراً همکاری با بندر تجاری دریایی نووروسیسک در دریای سیاه را که بیش از نیمی از غلات صادراتی از طریق آن حمل می‌شود، ممنوع کرده است.

علاوه بر این، در پی تصمیم مسکو مبنی بر ممنوعیت صادرات، قزاقستان نیز با اعمال محدودیت‌های خود از این اقدام پیروی کرد. هند نیز اوایل این ماه، صادرات گندم را لغو و اعلام کرد «امنیت غذایی هند، کشور‌های همسایه و سایر کشور‌های آسیب‌پذیر در خطر است.»

پس از انتشار اخبار از دهلی نو، قیمت تحویل آتی گندم در شیکاگو با ۶ درصد افزایش به ۱۲.۴۷ دلار در هر بوشل رسید که بالاترین قیمت در دو ماه گذشته است. قیمت گندم در اروپا به بالاترین حد تاریخی و حدود ۴۶۱ دلار در هر تن رسید.

بحران غلات در سراسر جهان احساس می‌شود. اما این بحران، شدیدتر از همه در آفریقاست که ۹۰ درصد نیاز‌های خود را به واردات از منطقه دریای سیاه متکی است. آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد ماه گذشته هشدار داد یک پنجم بشریت به دلیل وضعیت فعلی در بازار گندم در خطر فقر و گرسنگی قرار دارند.

کشور‌های غربی، روسیه را به راه انداختن «جنگ گندم» متهم کرده اند و مسکو را مقصر بحران کنونی می‌دانند، اما کارشناسان می‌گویند روسیه تنها مسئول بدتر شدن بحران نیست یا اگر هم هست، این اقدامی داوطلبانه نیست. روسیه صادرات را ممنوع نکرده است، اما این اقدام را برای محافظت از بازار داخلی، عوارض و سهمیه‌های موقتی وضع کرده است. در مورد اوکراین باید گفت غلات آن تحت پوشش کمک اتحادیه اروپا به طور فعال از انبار خارج می‌شود.

جوزپ بورل دیپلمات ارشد اتحادیه اخیراً اعلام کرد: «باید به اوکراین کمک کرد تا به تولید و صادرات غلات و گندم ادامه دهد و از آنجایی که انبار‌های اوکراین اکنون پر است، باید آن‌ها را خالی کرد تا فضا برای محصول جدید باز شود.»

ایزوستیا به نقل از کارشناسان اشاره می‌کند روسیه و اوکراین تنها صادرکنندگان مهم گندم در جهان نیستند. سایر تولیدکنندگان می‌توانند بازار جهانی را از بحران نجات دهند. به عنوان مثال آمریکا و کانادا به ترتیب ۲۶ و ۲۵ میلیون تن گندم یا حدود ۲۵ درصد از صادرات جهانی را صادر می‌کنند. دیگر تولیدکنندگان عمده غربی عبارتند از: فرانسه (۱۹ میلیون تن) و آلمان (۹.۲ میلیون تن). با این حال، به گفته تحلیلگران، بعید است این کشور‌ها غلات خود را با نیازمندان تقسیم کنند و امنیت غذایی خود را در اولویت قرار می‌دهند.

نیکولای واویلوف، متخصص تحقیقات راهبردی گفت: «کشور‌های تولیدکننده مشکلات خاص خود را خواهند داشت که در درجه اول مربوط به قیمت انرژی، هزینه‌های تولید و تورم است، بنابراین به احتمال زیاد، کشور‌های تولید کننده برای مراقبت از آن دسته از کشور‌هایی که مجبور به گرسنگی کشیدن هستند بسیار مشغول خواهند بود.»

داریل اکیمووا یکی دیگر از کارشناسان و رئیس بخش تحلیل شرکت تحقیقاتی NTech می‌گوید این کشور‌ها می‌خواهند مواد خام خود را حفظ کنند تا از اقتصاد خود در برابر افزایش تورم محافظت کنند.

کشور‌های تولید کننده برای حفظ خود در داخل کشور در برابر گرسنگی و نیز به منظور کاهش تورم، سعی در حفظ مواد خام دارند. ایزوستیا به نقل از آکیمووا گزارش داد، از آنجایی که در صورت بی ثباتی ارز، و در واقع هر بی ثباتی، همیشه داشتن مواد خام سود بیشتری نسبت به پول نقد دارد. ارزش مواد خام به سرعت ارز کاهش نمی‌یابد.

کارشناسان تا حد زیادی نمی‌توانند پیش بینی کنند که وضع بازار گندم چگونه پیش خواهد رفت. از یک سو، به گفته ویکتور تونف، تحلیلگر ارشد Ingosstrakh Investments، مشکلات مربوط به تامین گسترده کالای تولید شده مانند گندم به احتمال زیاد با برداشت جدید و همچنین بازگرداندن منابع از اوکراین و روسیه زمانی که جنگ رفع شود پایان می‌یابد.

از سوی دیگر، مشخص نیست که چقدر طول می‌کشد تا جنگ پایان یابد. برخی کارشناسان مدعی هستند کشور‌های غربی در مقطعی مجبور خواهند شد از روسیه بخواهند در ازای برداشته شدن تحریم ها، منابع خود را به اشتراک بگذارد.