پرواز از دیرباز آرزوی بشر بوده، آرزویی که با اختراع هواپیما محقق و با ساخت انواع وسایل پروازی کاملا دست یافتنی شد. در این میان، اما پاراگلایدر، از شبیه‌ترین وسایل به تصور اجداد ما برای پرواز است. پرنده‌ای که ساعت‌ها می‌توان با آن در اوج آسمان بود و هیجان و خطر را با هم تجربه کرد.

پرواز با پاراگلایدر جزو رشته‌های ورزشی به شمار می‌آید و در سال‌های اخیر، طرفداران زیادی پیدا کرده است. با پاراگلایدر هم می‌شود به صورت تفریحی و بدون نیاز به آموزش به پرواز درآمد و هم از طریق آموزش خلبانی.

برخی از کشور‌ها با ایجاد سایت‌های پروازی و راه اندازی رشته پاراگلایدر درآمدزایی بسیار خوبی دارند. هدفی که ایران و اصفهان هم با داشتن خلبانان مجرب و علاقه‌مندان پرتعداد پرواز، ظرفیت دستیابی به آن را دارند. برای رسیدن به این هدف، البته مشکلات کم نیست.

رخ، سایت پروازی شناخته شده در غرب آسیا

محمدرضا غزنوی رئیس کمیته ورزش های هوایی استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: چندین سایت پروازی در اصفهان فعالیت می‌کنند که معروف‌ترین آن‌ها سایت رخ است؛ سایت رخ از معتبرترین سایت‌های پروازی در غرب آسیا و برای تمام خلبان‌ها شناخته شده است.

به گفته او پرواز در سایت رخ بدون هزینه و دردسر‌های گرفتن مجوز است و با یک تماس ساده و هماهنگی، پرواز امکان پذیر می‌شود.

 رئیس کمیته ورزش های هوایی استان اصفهان می‌گوید: آسمان استان اصفهان به دلیل پرواز‌های آموزشی نظامی، برای هر پرنده‌ای امن نیست و برای پرواز باید با مراکزی همچون پدافند سپاه و ارتش هماهنگ شد.

سایت شاهین شهر یکی دیگر از سایت‌های آموزشی پرواز در استان اصفهان به شمار می‌آید که غزنوی در مورد آن می‌گوید: امنیت پرواز در این سایت به دلیل نزدیکی به پالایشگاه و نیروگاه برق، گاه به مخاطره می‌افتد هرچند ظرفیت خوبی برای آموزش دارد.

به گفته او  در سایت‌های پروازی، چون نگهداری از امکانات مقدور نیست، خدمات رفاهی چندانی هم ارائه نمی‌شود، اما تلاش می‌شود در سایت رخ بخشی از منطقه بتن ریزی و تسطیح و در صورت امکان سرویس بهداشتی در آن ساخته شود.

پاراگلایدر، ورزشی با هزینه‌های شخصی

 رئیس کمیته ورزش های هوایی استان اصفهان معتقد است  بزرگترین مشکل ورزش‌های هوایی نداشتن بودجه است و با اینکه این رشته پر طرفدار زیر مجموعه وزارت ورزش به شمار می‌رود، اما توجه چندانی به آن نمی‌شود و ورزشکاران با هزینه شخصی در آن به فعالیت می‌پردازند.

غزنوی می‌گوید: اورژانس و فوریت‌های پزشکی فقط هنگام برگزاری مسابقات در سایت‌ها حضور دارند و به دلیل هزینه‌های سنگین حضور دائم آن‌ها ممکن نیست.

به گفته او  در دهه اخیر، استان اصفهان به نسبت فعالیت‌های صورت گرفته کمترین حوادث را داشته هرچند از کنار معدود حوادثی هم که منجر به مرگ و مصدومیت خلبان‌ها شده نمی‌توان به آسانی گذشت.

نظارت نکردن سازمان هواپیمایی کشوری بر مربیان و خلبانان خود

 رئیس کمیته ورزش های هوایی استان اصفهان می‌گوید: گواهینامه خلبانان را سازمان هواپیمایی کشور و انجمن ورزش‌های هوایی کشور صادر می‌کنند.

به گفته غزنوی، باید توجه داشت سازمان هواپیمایی کشور طبق قانون فقط می‌تواند بر وسایل پرنده، زمان، ارتفاع، شعاع و مکان‌هایی که پرواز آموزش داده می‌شود نظارت کند، اما هیچ گونه نظارتی بر خلبان‌ها و مربیانی که به آن‌ها گواهینامه می‌دهد  ندارد.

او این را هم گفت که اصفهان به دلیل موقعیت جغرافیایی مطلوب و سایت‌های پروازی مناسب ظرفیت پذیرش گردشگران خارجی علاقه‌مند به پرواز را دارد و این امر کمک بسزایی به درآمد زایی و رونق گردشگری این استان می‌کند.

۱۵۰۰ خلبان پاراگلایدر در استان اصفهان

فاطمه افتخاری نایب رئیس کمیته ورزش‌های هوایی استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: حدود ۱۵۰۰ خلبان در استان اصفهان حضور دارند و ۳۰ تا ۴۰ درصد از ورودی‌های باشگاه‌ها در رشته پاراگلایدر بانوان هستند.

او که از ۱۸ سالگی پرواز را شروع کرده و هشت سال رکورددار پرواز مسافت بانوان کشور بوده  می‌گوید: خلبان‌ها برای پیشرفت در رشته پاراگلایدر، هیچ حامی مالی ندارند و حتی من که دارای سهمیه جام جهانی هستم، تمام مسابقات را با هزینه شخصی شرکت می‌کنم.

نفر اول بانوان ایران در رده بندی بین المللی پرواز با پاراگلایدر می‌گوید: در این رشته  چیزی به نام اعزام وجود ندارد و حتی در گرفتن روادید هم به ورزشکاران کمکی نمی‌شود و در واقع باید گفت هیچ حمایتی از خلبان‌های پاراگلایدر نشده است.

به گفته افتخاری  اصفهان، ظرفیت زیادی برای پرواز دارد و به عنوان مثال سایت رخ رکورد مسافت ۷ هزار متر آسیا را دارد، بنابراین اگر بتوانیم خلبانان خارجی را جذب کنیم درآمد قابل توجهی نصیب این استان و کشور می‌شود.

او معتقد است  موقعیت جغرافیایی ایران برای خلبانان اروپایی بسیار جذاب است و می‌توانند پرواز‌های ارتفاع بلند و مسافت را که در کشور‌های خودشان میسر نیست، انجام دهند.

ساده انگاری در آموزش‌ها و خطر کردن عوامل افزایش سوانح

نایب رئیس کمیته ورزش‌های هوایی استان اصفهان در مورد بالا بودن آمار سوانح در ایران می‌گوید: دلیل اول تخصص نداشتن مربیان است که گاه با ساده انگاری، دوره‌های آموزشی یک هفته‌ای برگزار می‌کنند که جای تعجب و سوال دارد.

او دومین دلیل سوانح را مسئله مادی می‌داند و می‌گوید: تجهیزات پاراگلایدر، خارجی است و با بالا رفتن قیمت‌ها توان خرید کم و تمایل به خرید تجهیزات فرسوده و دسته دوم بیشتر شده؛ در حالی که تمام این وسایل نیاز به بررسی و استانداردسازی دارند.

سومین دلیلی که این رکورددار پرواز مسافت با پاراگلایدر برای آمار ۱۰ برابری مرگ و میر و سوانح در ایران نسبت به کشور‌های دیگر بیان می‌کند نداشتن دانش و مهارت کافی و زیاد خطر کردن است.

افتخاری می‌گوید: خلبان‌ها بیمه ورزشی و مربی‌ها بیمه مسئولیت هستند، اما برخی از بیمه‌ها به دلیل پر مخاطره بودن این ورزش، از پذیرش آن سر باز می‌زنند و متاسفانه کارشناسی که بتواند پس از اتفاق، علت و مقصر سانحه را تشخیص دهد، وجود ندارد.

اصفهان قطب پرواز مسافت پاراگلایدر

مسعود رحیمی مربی پاراگلایدر و پاراموتور انجمن ورزش‌های هوایی استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: استان اصفهان قطب پرواز مسافت پاراگلایدر است، در سایت رخ مسابقات مسافت زیادی برگزار شده و پرنده‌های قهار داخلی و خارجی بسیاری پرواز داشته اند.

سایت رخ در کیلومتر ۸۵ جاده اصفهان _ شهرکرد قرار دارد و پرواز از سمت شمال داخل استان اصفهان و از سمت جنوب در استان چهارمحال و بختیاری است.

سایت شاهین شهر مخصوص آموزش افراد مبتدی و در حال فراگیری رشته پاراگلایدر است و در ۱۵ کیاومتری جاده اصفهان- شاهین شهر قرار دارد.

خلاء نبود فدراسیون در ورزش‌های هوایی

رشته پاراگلایدر فدراسیون ندارد و ورزش‌های هوایی شامل پاراگلایدر، پاراموتور، بالن، بانجی جامپینگ و سقوط آزاد زیر مجموعه فدراسیون انجمن‌های ورزشی است.

او می‌گوید: ورزش‌های هوایی در استان‌ها زیر نظر هیئت انجمن‌های ورزشی و کمیته ورزش‌های هوایی مدیریت، ساماندهی و بهره برداری می‌شود و به دلیل نبود فدراسیون و بودجه، حمایت خاصی از مربیان نمی‌شود و بیشتر درآمد آنان از خرید و فروش تجهیزات است.

این مربی پاراگلایدر می‌گوید: دستگاه ناظر بر فعالیت‌های هوایی در کشور، سازمان هواپیمایی کل کشور است و زیرمجموعه‌های آن که بیشترشان هم دولتی نیستند مجوز‌های پرواز را صادر می‌کنند و مربیان را آموزش می‌دهند.

به گفته رحیمی، آن‌ها بدون ساماندهی در استان‌های مختلف مشغول فعالیت می‌شوند و به کسی هم پاسخگو نیستند، این مربیان معمولا آموزش غلط می‌دهند و از علم و آگاهی چندانی بر خورددار نیستند و به اسم سازمان هواپیمایی سانحه ایجاد می‌کنند.

او معتقد است  علت اصلی سوانح دست کم گرفتن این ورزش است، اگر خلبان‌ها قوانین و مقررات را با جدیت رعایت کنند، سوانح به حداقل می‌رسد.

استاندارد‌های حداقلی در آموزش مربیان پاراگلایدر

فردی که وارد رشته پاراگلایدر می‌شود از شروع تا زمان دریافت مدرک مربیگری، حدود چهار سال را باید به گذراندن دوره‌های مبتدی، تکمیلی، مقدماتی، متوسط، حرفه‌ای بگذراند و خود دوره مربیگیری فرایندی دوساله دارد.

این مربی ورزش‌های هوایی می‌گوید: نقدی که به سازمان‌های موازی کار، وارد است این است که افراد بدون گذراندن حداقل کمیت‌های ممکن، ظرف چند ماه مدرک مربیگری دریافت می‌گیرند و با کمترین دانش و مهارت، هنرجو‌هایی تربیت می‌کنند که به این ورزش نگاه علمی و تخصصی ندارند و سانحه ساز می‌شوند.

مسئولان سازمان هواپیمایی کشور می‌گویند: در ورزش‌های هوایی وظایفی را دولت برای سازمان هواپیمایی معین کرده که در مورد آن‌ها باید با وزارت ورزش و جوانان به هماهنگی برسیم، چون هدف اصلی ایجاد امکان پرواز‌های امن برای خلبان‌ها است و در این مسیر باید قوانین مشترکی مصوب و متولی نظارت مشخص شود.

این وحدت رویه قطعا اولین قدم جدی در افزایش ایمنی پرواز با پاراگلایدر و رفع مشکلات است، در قدم بعدی باید با بهره گیری از تجربه سایرکشور‌ها زمینه‌ای را فراهم کرد که ورزش‌های هوایی از جمله پاراگلایدر به عامل جذب گردشگر تبدیل شوند.

گزارش از فاطمه والافرد