محمود طغرایی گفت: دانش بومی پخت "یخنی - پلو" درگز به شماره ۲۶۰۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

او گفت: یخنی مشهورترین و محبوب‏ترین خوراک بومی درگز در خراسان رضوی دانست که همچنان نیز از اقبال زیادی برخوردار است.

مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی گفت: این خوراک، از گذشته تا کنون در مراسم، میهمانی‌‏ها و جشن‏ها تهیه می‌شده است همچنین معمولا برای پذیرایی از مهمانی که از اهمیت خاصی در نزد صاحبخانه برخوردار است یخنی پخته می‏‌شود.

طغرایی گفت: یخنی در اصل گوشت پخته شده بره یا بز است که به شیوه خاص خود در درگز پخته و به همراه برنج صرف می‌‏شود. برای تهیه این غذا، قطعات گوشت در پیاز تفت داده شده به همراه آب پخته می‏‌شود بدون این که هیچ ادویه‌‏ای به جز نمک بدان اضافه شود.

بیشتر بخوانید

• سه میراث ناملموس درگز ثبت ملی می‌شود

او گفت: محبوبیت یخنی در نزد مردم محلی و مسافران سبب شده که در درگز، به رستوران‏ها و خوراک‌‏پزی‌‏های فراوانی بر‏خوریم که پیشنهاد اول آن‌ها برای پذیرایی از مهمانان، گوشت یخنی به همراه پلو با برنج درگزی است.

مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی گفت: اهمیت یخنی در نزد مردم درگز سبب شده که این خوراک همچنان جایگاه ویژه خود را به عنوان نخستین انتخاب برای غذای مجالس حفظ کند و مهارت پخت این غذا،  در میان اقوام مختلف درگز منتقل شده و آشپز‌های ماهر و پیشکسوت تلاش دارند که همچنان شیوه و دستورپخت ویژه یخنی را حفظ و اجرا کنند.

طغرایی گفت: وجود خوراک‌پزی‏ها و رستوران‏های فراوان در درگز که به پخت و عرضه یخنی به مردم محلی و مسافران می‌پردازند به معرفی و حفظ این غذا کمک شایانی کرده است از این رو این غذا همچنان رواج دارد و با توجه به اهمیت آن برای مردم درگز، می‌‏توان با معرفی درست و بجا، از ظرفیت این غذا در کنار دیگر جاذبه‌‏های تاریخی، فرهنگی و طبیعی منطقه درگز، برای معرفی خوراک سنتی و جذب هر چه بیشتر گردشگر، بهره برد.

او گفت: در درگز، اقوام گوناگون از جمله کرد‌های کرمانج، ترک‏، فارس و ترکمن سکونت دارند، هر یک ازاین اقوام دارای آداب و سنن و عناصر فرهنگی ویژه خود هستند، اما در برخی عناصر دارای اشتراک دارند و فرهنگ غذایی مشترک بخشی از میراث مشترک این اقوام است که از آن جمله می‌‏توان به یخنی اشاره کرد که همه این اقوام در مجالس شادی و سوگورای خود، برای پذیرایی از میهمانان از یخنی پلو استفاده می‏‌کنند.

مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی گفت: یَخنی در اصل واژه‏‌ای پهلوی به معنای پخته یا پخته شدن است، به همین دلیل در مناطق مختلف ایران و افغانستان گونه‌‏های مختلف یخنی همچون آبگوشت یخنی، یخنی نخود، یخنی کلم و یخنی بادمجان پخته می‏‌شود. با این‌حال در بیشتر فرهنگ لغت‏ها، از یخنی به‏‌عنوان گوشت پخته شده در مقابل گوشت خام نام برده می‏‌شود و یخنی کردن گوشت به معنای پختن آن کاربرد دارد که البته در مناطق جنوب کشور همچون بوشهر بدان "یاخنی" گفته می‏‌شود.