درباره ارز دارو و تجهیزات پزشکی و میزان مصرفی آن در سال‌های اخیر توضیح دهید؟

بهرام دارایی: زمانی دچار چالش بودیم که تامین ارز ما در گروی تامین ارز دولتی بود. دولت سیزدهم زمانی روی کار آمد که ارز ترجیحی به اتمام رسیده بود و ما به کمک دولت تلاش کردیم که داروی مورد نیاز بیماران را تامین کنیم.

قبل از کرونا ۴ میلیارد دلار برای دارو و تجهیزات پزشکی تامین شد و در سال ١۴٠٠ این رقم به ٢ میلیارد دلار رسید. در تامین دارو و تجهیزات پزشکی دچار چالش شدیم و از پیک ششم کرونا، این پیک را بدون چالش دارو و تجهیزات پزشکی گذراندیم.

ورود ٢١ قلم داروی جدید های تک به فهرست دارویی کشور

چه تعداد داروی جدید به فهرست دارویی کشور اضافه شده است و اضافه خواهد شد؟

سازمان غذا و دارو بعد از سه سال بسته بودن فهرست دارویی کشور را باز کرد و ٢١ قلم دارو را وارد فهرست دارویی کردیم . این روند برای تامین دارو‌های با فناوری بالا برای تامین داروی بیماران خاص و صعب العلاج ادامه دارد. با بستن فهرست دارویی کشور تولید دارو‌های جدید و با فناوری‌های بالا میسر نبود و ما مسیر را برای شرکت‌های دانش بنیان باز کردیم. ما اساسنامه سازمان غذا و دارو را تدوین کردیم تا بتوانیم سازمان را پویاتر کنیم.

چه میزان واکسن در دوران کرونا تامین و مصرف شد؟

یکی از دستاورد‌های دولت سیزدهم تامین واکسن کرونا بود. همان گونه که از شرکت‌های دانش بنیان برای تامین واکسن استفاده کردیم، ٢٠٠ میلیون واکسن تحویل مراکز بهداشتی شد که ۵٠ میلیون دوز واکسن داخلی بود و در پیک ششم توانستیم پیک را مدیریت کنیم.

 سامانه تی تک تاکنون چه میزان تکمیل شده است؟

یکی از اقدامات، حمایت از کالا‌های سلامت محور دانش بنیان بود و نیازمندی‌ها در این حوزه را احصا کردیم و در اولویت قرار دادیم. ابر سامانه تی تک با ٢۵ زیر سامانه به شفافیت در این حوزه کمک خواهد کرد. این سامانه مراحل تکمیل را طی می‌کند.

در زمینه صادرات دارو چه اقداماتی انجام شد؟

ما در زمینه توسعه صادرات تفاهم نامه‌ای را منعقد کردیم و امور مربوط به نظارت، بازرسی و صدور گواهی را واگذار کردیم. اگر ما راه را برای صادرات دارو باز نکنیم، تولید متوقف خواهد شد. در تولید واکسن یکی از اهداف زیرساخت‌ها توسعه صادرات به خارج از مرز‌ها بوده است.

٢۵٠ قلم دارو تحت پوشش بیمه قرار گرفتند

پوشش بیمه‌ای دارو‌هایی که گران شده بودند، چه شد؟

با مذاکراتی که با بیمه داشتیم از ٢۵٠ دارویی که به موقع تحت پوشش بیمه قرار نگرفتند، ١٠٠ قلم از چند روز پیش تحت پوشش بیمه قرار گرفتند. باید دانست که ٢ هزار و ۵٠٠ قلم دارو تحت پوشش بیمه دارو بودند که ٢۵٠ قلم داروی جدید به این تعداد افزوده می‌شود.

تامین و تخصیص ارز تجهیزات پزشکی چگونه است؟

در تامین تجهیزات تخصصی تجهیزات پزشکی ما گرفتار ارز ترجیحی هستیم. ما در این حوزه سهمیه ویژه نداریم و با توجه به نیازسنجی اقدام به تامین تجهیزات می‌کنیم. نیازسنجی به کمک معاونت درمان انجام می شود. نیازسنجی با توجه به شرکت‌ها نیست و ما تجهیزاتی را تامین نمی‌کنیم؛ مگر آن که شرکت‌ها خدمات پس از فروش را ضمانت کنند.

وضعیت قیمت دارو در کشور

چرا قیمت برخی دارو‌ها افزایش پیدا کرد؟

در رسانه‌ها جوی با عنوان «افزایش قیمت سرسام آور دارو» راه افتاد. باید دانست که داروی خارج از فهرست یا برند را پزشکان تجویز می‌کنند که گاهی رسانه‌ها روی این دارو‌ها متمرکز می‌شوند. در آمریکا از ١۶ هزار قلم حدود ١٠ هزار قلم را در فهرست دارویی خود قرار می‌دهند و محدودیت منابع موجب می‌شود ما دارو‌ها را برای ورود به فهرست دارویی اولویت بندی کنیم.

ما در داروی بیماران خاص و صعب العلاج و حتی دارویی مانند ریتالین، داروی برند را وارد کردیم. پارسال ما دو برابر سال قبل ارز برای تامین داروی بیماران تالاسمی تخصیص دادیم و امسال یک بار جلسه قیمت گذاری دارو برای قیمت دارو‌هایی که برای اولین بار وارد فهرست شدند، برگزار شد. از این به بعد نمایندگان بیمه و نماینده سازمان حمایت و مصرف کنندگان در کمیسیون قیمت گذاری دارویی حضور خواهند داشت تا هر اصلاح قیمتی با پوشش بیمه‌ای باشد و پرداختی از جیب بیماران افزایش پیدا نکند.

پوشش بیمه‌ای ۴۲ قلم داروی بدون نسخه پرمصرف

با حذف ارز دولتی و انتقال ارز به بیمه‌ها، قیمت دارو‌های بدون نسخه افزایش پیدا خواهد کرد و این دارو‌ها تحت پوشش بیمه نیستند. پرداختی از جیب مردم افزایش پیدا خواهد کرد. چه تمهیداتی برای این هزینه‌ها دیده شده است؟

داروهای بدون نسخه یا OTC در سال‌های اخیر ارزشان حذف شد و قیمت این داروها بالا رفت. به عنوان مثال ارز ژلوفن سال ٩٩ حذف شد. برای کاهش پرداختی از جیب بیماران ۴٢ قلم داروی بدون نسخه و پرمصرف تحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت. ما همچنان مشابه سال‌های گذشته ارز دارو را تخصیص می‌دهیم و اگر قرار است تغییری رخ دهد، ذی نفعان باید تضمین لازم را بدهند تا مردم تغییری در پرداختی از جیب خود با انتقال ارز به بیمه‌ها احساس نکنند.

سیاست کنونی دولت سیزدهم در زمینه ارز دارو را تشریح کنید.

خط قرمز دولت سیزدهم هزینه‌های دارویی بیماران است. برای اصلاح سیاست‌های یارانه‌ای و ارز در زمینه دارو و برای ریل‌گذاری جدید تا الزامات و مقدمات آن تکمیل نشود، ‌ تغییری اعمال نمی‌کنیم. همانطور که در بهار جدید همان روشی را که در سال گذشته وجود داشت؛ پیش گرفتیم و همان ارزی را استفاده می‌کنیم که پارسال استفاده کردیم. بنابراین تغییری در ارز اعمال نشده و اگر قرار است؛ اتفاقی رخ دهد، حتما باید بازیگران اصلی تضامین لازم را به ما ارائه دهند تا بتوانیم اصلاحات اساسی را در حوزه ارز و یارانه بخش دارو اعمال کنیم.

حضور سازمان برنامه و بودجه و نظرات‌ آنها برای ما بسیار مهم است. زمانیکه مطمئن شویم که مابه‌التفاوت ریالی این انتقال ارز  دارو به ما پرداخت شود و به هر روشی، اعم از ارائه آن مستقیم به بیماران یا  انتقال به بیمه‌ها مطمئن شویم، آن زمان تصمیم خواهیم گرفت و این سیاست را عملی می‌کنیم تا مردم هیچ تغییری در پرداخت از جیب‌ احساس نکنند. همانطور که در بودجه ۱۴۰۱ آمده  و بسته ویژه برای حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج و جانبازان دیده شده است و بودجه ای برای افرادی که بیمه نشدند؛ تخصیص یافته است.

در حوزه ارز دارو قرار باید ریال یا ارز به میزان کافی و به موقع در اختیار ما قرار گیرد تا ما این سیاست را اعمال کنیم. اکنون که بحث ادامه سیاست ارزی مطرح می‌شود، زمانی می‌توانیم به خوبی این سیاست را انجام دهیم که به موقع و به میزان کافی نوع ارز مورد نیاز در اختیارمان قرار گیرد. در ۱۸ ماه منتهی به مهر ماه به دلیل بحثی که بین ما و هند در زمینه صادرات نفت وجود داشت، ‌ ما روپیه‌ای نداشتیم که بتوانیم از قبل آن مواد اولیه و برخی داروها را از هند وارد کنیم و این باعث شد که در  برخی داروها و مواد اولیه دچار کمبود و مجبور شویم که از منابع و کشورهای دیگر با قیمت بالاتر و با فاصله زمانی طولانی‌تری نیازمان را تهیه کنیم. امیدواریم بعد از اصلاحات سیاست‌های ارزی یا یارانه‌ای این مشکل برداشته شود.

۱۷۰۰ داروخانه دارای مجوز فروش اینترنتی دارو

درباره فروش اینترنتی دارو و مجوز داروخانه‌ها توضیح دهید.

 بر اساس ضابطه‌ای که از سوی سازمان غذا و دارو  ابلاغ شده، داروخانه‌ها تنها محلی هستند که می‌توانند دارای صفحه فروش اینترنتی باشند که داروهای طبیعی، گیاهی، مکمل‌ها و شیرخشک‌ها و برخی تجهیزات مصرفی پزشکی را به صورت اینترنتی برای فروش ارائه دهند. بنابراین تنها مسیر فروش اینترنتی و مجازی این نوع کالاهای سلامت فقط از مسیر داروخانه‌هاست. حدود ۱۷۰۰ داروخانه از ۱۳ هزار داروخانه کشور درخواست مجوز فروش اینترنتی و مجازی داشتند که نزدیک ۱۰۰ داروخانه مجوز گرفتند و بقیه هم در حال انجام است.

پوشش بیمه برای ۵میلیون و ۴۰۰هزار نفر فاقد بیمه درمانی

با انتقال ارز دولتی به بیمه‌ها قیمت دارو افزایش پیدا می‌کند و کسانی که بیمه ندارند با چالش مواجه می‌شوند؛ چه حمایتی از این افراد خواهد شد؟

به کمک وزارت رفاه اطلاعات ۵ میلیون و ۴٠٠ هزار نفر به بیمه سلامت ارسال شده‌ است. این افراد به صورت پیامکی از بیمه شدن خود بدون مراجعه مطلع شده اند و هر کسی که بیمه نشده است و نیاز به بستری دارد، روی تخت بیمارستان بیمه می‌شود.

معاون اول رئیس جمهور در نامه ای به وزیر بهداشت درباره وضعیت دارو هشدار داده است؛ در این باره توضیح دهید.

ما قرارگاهی در وزارت بهداشت راه اندازی کردیم که امسال به ریاست وزیر بهداشت آغاز به کار کرد. این قرارگاه به طور مستقیم با معاون اول رئیس جمهور در ارتباط است تا ریل گذاری مناسب برای انتقال ارز به بیمه‌ها انجام شود. تا تضامین لازم برای اجرای انتقال ارز به بیمه‌ها داده نشود، ما روند کار را تغییر نمی‌دهیم. به تدریج روند این کار انجام می شود و تا اصلاحات اعمال نشوند، قیمت‌ها تغییر نخواهند کرد و بیمه‌ها هم باید کنار ما باشند‌.

درباره بحث دارورسانی به درب منازل بیماران خاص و صعب‌العلاج نیز گفت: ما سعی می‌کنیم که دارو را به درب منزل این بیماران برسانیم که این کار در بستر پلتفرم‌های اختصاصی و با محوریت داروخانه و مسئول فنی داروساز انجام می‌شود و غیر از این‌ها انجام نمی‌شود. این داروها با سرویس‌های ویژه‌ای که دارای چرخه سرد هستند، انجام می‌شود. این کار برای بیماران خاص و صعب‌العلاج به زودی انجام می‌شود و بر اساس قوانین خودمان این کار را فقط در بستر قانونی‌اش که حضور مسئول فنی داروساز، پزشک،‌ نسخه الکترونیک و... است، انجام می‌شود. یکی از داشته‌های بسیار قدرتمند ما در کشور چرخه تحویل دارو و داروخانه‌های ما هستند که خیلی تحت فشار بودند که از آن‌ها تشکر می‌کنیم.

انحرافات ارزی در حوزه مواد اولیه دارویی

درباره وضعیت قیمت‌گذاری مواد اولیه و تهیه آمارنامه دارویی اخرین اقدامات را تشریح کنید.

آمارنامه باید منتشر شود ، قول داده بودم که تا پایان خرداد ماه یا اوایل تیر ماه منتشر شود. آمارنامه دارویی بسیار مهم است. در راستای شفافیت این اتفاق می‌افتد. برای این موضوع تمام دریافتی‌های ارزی و تامین ارز ترجیحی را از سوی شرکت‌ها منتشر می‌کنیم تا مردم ببینند که کدام شرکت‌ها به چه میزانی و به چه نحوی ارز دریافت کردند و دارو و تجهیزات را وارد کرده‌اند. در زمینه مواد اولیه متاسفانه انحرافات زیادی داشتیم که باید بتوانیم آن را اصلاح کنیم. ان‌شاءالله موارد قانونی مورد نظر برای قیمت گذاری بدست آید تا بتوان از تلاطم در قیمت‌ مواد اولیه که مستقیما بر محصول نهایی و دارو تاثیر می‌گذارد، جلوگیری کرد.

درباره برخی انحرافات ارزی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی توضیح دهید.

امیدواریم با سیاست‌هایی که با ریل‌گذاری‌های دقیق و همراه با شفاف‌سازی و تبیین قوانینی که منجر به فسادستیزی می‌شود، بتوانیم گام برداریم و بحث‌هایی که در زمینه ارز و نابسامانی‌هایی که ایجاد شده بود و انحرافاتی که به ویژه در زمینه ارز ترجیحی طی چند سال گذشته ایجاد شده، برطرف کنیم و افرادی را که سعی کردند؛ در این زمینه با ایجاد شبهه منجر به نگرانی مردم شوند، راه را هموار کنیم.

آخرین وضعیت کمبودهای دارویی

درباره وضعیت کمبودهای دارویی در کشور به ویژه داروهای اعصاب گزارش های مردمی بسیار رسیده است، در این زمینه توضیح دهید.

در زمینه بحث کمبودها من مرتب از طرف منابع مختلف و معاونین غذا و دارو و روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، فهرست کمبودهایی را که در سطح بازار وجود دارد، با روش‌های مختلف اعم از بررسی میدانی، بررسی سامانه‌ها و گزارش‌های مردمی و ... احصاء می‌کنیم. شکی در این نیست که کمبود وجود دارد و همیشه وجود دارد. وجود مقداری کمبود در هر کشوری با توجه به وضعیت آن کشور می‌تواند طبیعی باشد که دلایلی مانند کمبودهای جهانی، خارج شدن مولکولی از فهرست، تقاضای بالای دارویی در دنیا، داروهای برند و... دارد. طبق آخرین فهرست کمبودها برخی داروهای اعصاب و روان در کمبود هستند که اکثرا داروهای برند و با نام تجاری خاص هستند که می‌تواند مورد توجه باشد و داروهایی هستند که از آنجایی که مشابه تولید داخلی آن وجود دارد و به وفور هم هست، آن را کمبود حساب نمی‌کنیم.  

 آنچه مهم است، این است که هزینه‌ها و بودجه‌ای را که داریم، ابتدا برای تامین داروهای خاص و صعب‌العلاج اختصاص می‌دهیم؛ چه تولید داخل و چه وارداتی و این اولویت ما است که سعی می‌کنیم داروهای پرمصرف و حیاتی تحت تاثیر قرار نگیرند. بعد اگر نیاز بود برای داروهایی که دارای نام تجاری هستند هم این اختصاص را خواهیم داد. در بیماران تالاسمی هم به داروهای برند با اینکه مشابه داخلی دارند، ارز اختصاص می‌دهیم.

تمام تلاش‌ این است که صنعت داروسازی به سرنوشت صنعت خودرو دچار نشود، کیفیت اُفت نکند، رقابت وجود داشته و انحصار وجود نداشته باشد. فشاری هم که از سوی برخی رسانه‌های معاند وارد می‌شود، برای ویژه‌خواری‌ها و رانت‌ها است که هر کسی سعی می‌کند ارز بیشتری به خودش اختصاص دهد. متاسفانه این مشکلات را ایجاد می‌کنند. کمبودی که در اواخر سال گذشته  نسبت به سال قبل از آن داشتیم بسیار کمتر بود و همچنین تورم قیمت دارویی‌ در انتهای سال قبل به ۵۰ درصد کمتر از سال قبل آن تقلیل یافت.

سازمان غذا و دارو حدود ۹۰۰ هزار پروانه کالای سلامت‌محور را در ۵ بخش دارو، تجهیزات پزشکی، طبیعی، مکمل و غذا، آرایشی و بهداشتی در حوزه خود دارد و حدود ۱۰ هزار قلم پروانه دارو داریم که در حال تولید، واردات و توزیع است. لفظ عام دادن گرانی به این موارد درست نیست و هر موردش متفاوت است. زمانی که من سازمان غذا و دارو را تحویل گرفتم، چند ماه بود که ارز دارو تمام شده بود و سقفی که گذاشته بودند، تمام شده بود. عملا ما ادامه کار را با سیسات دولت قبل ادامه دادیم و به بحران رسیدیم. امسال هیچ افزایش قیمتی نداشتیم.

اقدامات سازمان غذا و دارو باتوجه به حذف تعرفه خدمات دارویی چیست؟

 داروخانه‌های ما یکی از مراکز مهم ارائه خدمات سلامت به مردم هستند. وظیفه داریم که از داروخانه‌ها حمایت کنیم تا سرپا باشند و بتوانند خدمات مورد نیاز مردم را ارائه دهند. بار زیادی را بر دوش داروخانه‌ها گذاشتیم از جمله تی‌تک، سامانه‌های مختلف، نسخه الکترونیک و ... که ظاهرا هزینه‌های این اقدامات برای داروخانه‌ها لحاظ نمی‌شود و حتی برخی تعرفه‌ها و خدمات داروخانه‌ها حذف هم شده است. امیدواریم بتوانیم از راه‌های قانونی بتوانیم این تکالیف و بار اضافی بر داروخانه‌ها را جبران کنیم. مانند کمک گرفتن از شورای عالی بیمه که پیگیر هستیم که این اتفاق بیفتد.

ارزخوارها و رانت‌خوارها در مردم نگرانی ایجاد می‌کنند

 ما با تکمیل سامانه‌هایمان، کنار گذاشتن نظرات کارشناسی از حلقه تصمیم‌گیری، مکانیزه کردن تصمیمات و شفاف کردن و اعلام عمومی آن‌ها در زمینه تامین و اختصاص ارز و یا سهمیه‌هایی که وجود دارد اقدام می‌کنیم. در زمینه ارزخواران حوزه دارو اقداماتی انجام شده که امیدواریم بتوان نتایج آن‌ها را در قوه قضاییه دید تا انحرافات ارزی مشخص شود. هرچند که توسط سخنگوی قوه قضاییه اشاره ای به این موارد شد که امیدواریم نتایج دقیق آن به زودی به اطلاع مردم برسد. درباره گران‌فروشی به ویژه در حوزه مواد اولیه هم اقداماتی انجام شده که پیگیر هستیم که مراحل قانونی‌اش در مراجع قضایی برسد. درباره ارز ترجیحی هم هر زمان که زیرساخت‌ها آماده باشد اقدام می‌کنیم. هرچند که عده‌ای از خارج از کشور و همچنین عده‌ای از همان ارزخوارها و رانت‌خوارها در مردم ایجاد نگرانی می‌کنند. زیرا از این مسیر سود بیشتری به آنها می‌رسد امیدوارم این سیاست غلط اصلاح شود اما مردم هزینه‌ای ندهند.

مراکز ترک اعتیاد در روزهای اخیر به سیاست توزیع دارو در داروخانه ها معترض بودند، چه اقداماتی برای ساماندهی توزیع داروهای اعتیاد صورت خواهد گرفت؟

در این زمینه قانون تکلیف را مشخص کرده است؛ اما تصمیمات در وزارت بهداشت منطقی و به صورتی اتخاذ می‌شود که تشنج و اختلالی در حوزه درمان کشور ایجاد نشود. اولویت ما در حال حاضر تامین دارو و تجهیزات پزشکی است تا با مدیریت صحیح آن را انجام دهیم.