مهمترین عامل تخریب محیط زیست در کشور ما برخواسته از رفتار‌های انسانی و نگاه‌های صرفاً انسان محورانه به اکوسیستم و طبیعت است. ما برای بهره برداری و تامین نیاز‌های انسان و برای توسعه ناچار به فعالیت در زمین هستیم. این فعالیت انسان عمدتاً متناسب با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اکوسیستم نیست، از جای گذاری نامناسب صنایع با آلایندگی بالا در جوار مناطق شهری گرفته تا استقرار صنایع آب‌بر در موقعیت جغرافیایی که محدودیت شدید منابع آبی دارد؛ این موضوع از مهم‌ترین مسائل تخریب در پهنه‌های سرزمینی است.

به گفته کارشناسان، مهمترین عامل تخریب محیط زیست، رفتار‌های انسانی است اما از منابع طبیعی نیز می‌توان به بحث تغییر اقلیم اشاره کرد که در سال‌های اخیر با تغییر در نوع و مناطق بارشی، متوجه برخی خسارت‌ها ناشی از حوادث طبیعی شده‌ایم.

در این باره با پدرام جدی، کارشناس محیط زیست و دبیر پویش حیات به گفت‌وگو نشستیم.

آلودگی‌های محیط زیستی چه تاثیری بر محیط زیست دارد؟

میل انسان برای کسب ثروت و تامین غذا باعث شده در سال‌های اخیر، تخریب جنگل‌ها شتاب روزافزونی داشته باشد و خیلی از جنگل‌ها برای تبدیل شدن به مزارع کشاورزی و باغی از بین برود و یا به آتش کشیده شود. ما بسیاری از مراتع را با چرای بیش از حد و غیر مجاز دام و البته غیر علمی و غیرکارشناسی از دست دادیم. آلودگی‌هایی از جنس استفاده افراطی از سموم کشاورزی و غیرکارشناسی در بسیاری از مزارع زراعی و باغی، موجب ورود لایه‌های سفره‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی شده است، این امر باعث تلفات پرندگان و دیگر جاندارانی که از این آب استفاده می‌کنند، مانند آبزیان می‌شود.

نقش فاضلاب و پساب کارخانه‌ها چیست؟

فاضلاب و پساب برخی از کارخانه‌ها، مراکز تولیدی و صنعتی تصفیه نشده و آب نیز بازچرخانی نمی‌شود. باتوجه به شرایط اقلیمی کشور ما و محدودیت منابع آبی موجود، پساب صنعتی باید به سمت بازگردانی برود و از این آب مجدد برای خود صنایع و آبیاری فضای سبز شهری استفاده شود. 

چه خطراتی گونه‌های گیاهی را تهدید می‌کند؟

کشاورزی غیرحفاظتی و عدم توجه به چارچوب‌های محیط زیستی، توسعه راه‌ها و جاده‌های خاکی در مراکز کوهستانی و دشت‌ها برای معدن کاوی و توسعه گردشگری منجر به تکه تکه شدن اکوسیستم شده است.

یکی از کارکرد‌های اصلی جنگل‌ها ذخیره آب به سطوح زیر زمین، کاهش سرعت جریان روان آب‌هاست که باعث کاهش سیلاب و همچنین خسارت می‌شود و دمای هوا را علاوه بر مطبوع کردن، کاهش می‌دهند و با جذب منواکسید، اکسیژن تولید می‌کند.

جنگل‌ها چه کارکرد‌هایی دارند؟

بخش زیادی از دام پرور‌ها و زنبور دار‌های ما در مناطق جنگلی حضور دارند و از این طریق معیشت خود را می‌گذرانند. حدود یک و نیم میلیون نفر از مردم خطه زاگرس زندگی وابسته به جنگل‌های زاگرس دارند؛ این جنگل‌ها به عنوان اولین سد دفاعی طبیعی جلوی ریزگرد‌ها و گردوغبار‌هایی که وارد کشور می‌شود محسوب می‌شود.

هر هکتار از این جنگل‌ها سالانه حدود ۶۷ تن گرد و غبار را جذب می‌کند که همین نکته برای بیان ارزش این جنگل‌ها و محافظت از آن‌ها کافی است.

در سال‌های اخیر شاهد آتش سوزی در جنگل‌های کشور به ویژه جنگل‌های زاگرس و غرب کشور بودیم که دلیل اصلی آن تهیه‌ زغال بلوط است، البته نباید از چرای بی‌رویه و معدن کاوی‌های افراطی و غیر اصولی و همچنین قاچاق الوار در این زمینه غافل شد.