«عادی‌سازی روابط» با رژیم صهیونیستی یا «توافق آبراهام» در ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۲۰ طرحی بود که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا سعی داشت با استفاده از آن شانس خود را در انتخابات بالا ببرد و با وعده‌های خوش آب‌ورنگ امارات و بحرین را راضی کرد روابطی را که از قبل مخفیانه با صهیونیست‌ها داشتند، آشکار سازند. درمقابل سودان و مراکش که به دلیل این وعده‌ها روابط خود را با رژیم صهیونیستی عادی کردند، به دلیل عملی نشدن این وعده‌ها اعلام کردند از عادی کردن روابط با تل‌آویو پشیمان هستند.

در این میان رسانه‌ها و مقامات عراقی بار‌ها اعلام کردند آمریکا، امارات و کشوری ثالث درحال فشار آوردن به طرف‌های کرد و سنی مذهب عراق هستند تا این کشور نیز با رژیم صهیونیستی روابط خود را عادی کند، اما به دلایل مختلف تا کنون موفق به این کار نشدند.

عادی‌سازی روابط میان عراق و رژیم صهیونیستی زمانی تیر خلاص را خورد که «فواد حسین» وزیر امور خارجه عراق در کنفرانس منامه در جواب به سوال خبرنگار روزنامه صهیونیستی «واللا» مبنی بر اینکه عادی‌سازی روابط میان بغداد و تل‌آویو ممکن است به زودی رغم بخورد، تایید کرد این اتفاق قرار نیست «به زودی» رغم بخورد.

«کنفرانس اربیل» گامی که با شکست مواجه شد

چندی پیش کنفرانسی با عنوان «آشتی و عادی سازی» با حضور برخی چهره‌های شناخته شده بعثی و تعدادی از رؤسای عشایر سنی مذهب استان الانبار و نینوا در «اربیل» مرکز اقلیم کردستان عراق برگزار شد. موضوع این کنفرانس ضرورت عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و تطهیر «توافق آبراهام» بود. تل‌آویو فورا از این کنفرانس سوء‌استفاده و حمایت خود را از برگزاری چنین کنفرانسی در کشور عراق اعلام کرد. «یائیر لاپید» وزیر امور خارجه این رژیم در این خصوص گفت: «از ان روزی که این کابینه قدرت را به دست گرفته، هدف ما توسعه دامنه توافق آبراهام (عادی‌سازی روابط) بوده است».

به محض پخش شدن خبر این کنفرانس موجی از اعتراض و خشم نسبت به آن در عراق به راه افتاد. مردم برخی از شهر‌های عراق به خیابان‌ها آمده و علیه این کنفرانس تظاهرات کردند و مقامات این کشور یکی پس از دیگری اعلام کردند از کنفرانس اربیل خبر نداشته و با آن موافق نبودند. به طوریکه «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق در واکنش به برگزاری این کنفرانس به شدت آن را محکوم کرده و شورای عالی قضایی عراق نیز بلافاصله از صدور حکم بازداشت شرکت کنندگان در کنفرانس موسوم به «دعوت به عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی» در اربیل خبر داد.

تقریبا اکثر شخصیت‌های مهم سیاسی درباره این کنفرانس واکنش نشان داده‌اند. مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق در بیانیه‌ای از حکومت کردستان عراق خواست که مانع از برگزاری چنین تجماعت «تروریستی صهیونیستی» شود والا دولت عراق باید همه کسانی که در این کنفرانس شرکت کرده‌اند را مجرم بداند و آن‌ها را بازداشت کند.

موج مخالفت با کنفرانس عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی در اربیل به قدری شدت گرفت که مسئولان برگزاری این کنفرانس ادعا کردند از محتوای آن خبر نداشته و فکر می‌کردند این کنفرانسی برای آشتی بین ادیان است. حتی «نچیروان بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق هم در پی فشار واکنش‌های منفی مردم و مقامات عراق به برگزاری کنفرانس عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی در اربیل با بیان اینکه این نشست ارتباطی با اقلیم ندارد ادعا کرد سیاست خارجی جزو اختیارات بغداد است و او به قانون اساسی این کشور پایبند است.

در همین راستا «فلاح حسن الندا» پسر شیخ عشیره دیکتاتور سابق عراق (صدام حسین) اعلام کرد روز قبل از این نشست با «وسام الحردان» برگزار کننده این کنفرانس در اربیل دیدار داشته و الحردان به او گفته بود این کنفرانس نشستی صلح‌آمیز برای همزیستی مسالمت‌آمیز بین ادیان است که یهودیان نیز در آن حضور دارند.

دیدار رئیس پارلمان عراق با موساد در امارات

حساسیت‌ها به عادی‌سازی روابط و کنفرانس اربیل درحال کم شدن بود که چندی پیش رسانه‌های عراقی فاش کردند «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان عراق با چند تن از مقامات موساد (سازمان جاسوسی رژیم صهیونیستی) در امارات دیدار داشته و به آن‌ها اطلاعات محرمانه‌ای داده است.

در همین زمینه «محمد احمد الروسان» عضو دفتر سیاسی جنبش مردمی اردن روز سه شنبه (۶ اردیبهشت ۱۴۰۱) در مصاحبه با پایگاه خبری المعلومه عراق گفت: عربستان و امارات سعی دارند با به اعمال نفوذ به محمد الحلبوسی و «خمیس خنجر» (یکی از سیاستمداران سنی مذهب عراق) بغداد را به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بکشانند.

الروسان تایید کرد روابط الحلبوسی با امارات و رژیم صهیونیستی دیگر بر کسی پوشیده و مسئله‌ی جدیدی نیست. «محمود الحیانی» یکی از اعضای ائتلاف الفتح عراق نیز پیشتر اعلام کرده بود برخی از مقامات سنی مذهب عراق با ارتباط گرفتن با صهیونیست‌ها قصد دارند نفوذ خود را بر اهل سنت این کشور افزایش داده و خود را در قدرت نگه دارند.

طرح جرم‌انگاری عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر از سوی «مقتدی صدر»

در همین زمان «مقتدی صدر» روز شنبه (۲ اردیبهشت ۱۴۰۱) به مقابله با جریان انحرافی برخاسته و در توییتی در صفحه رسمی خود نوشت: از مهمترین عواملی که باعث شد جریان صدر در انتخابات مجددا شرکت کند، مقابله مسئله عادی‌سازی روابط و مطامع رژیم صهیونیستی برای تسلط بر عراق بود. فراکسیون صدر به همراه همپیمانان خود به زودی در عراق، طرح جرم‌انگاری عادی‌سازی و تعامل با رژیم صهیونیستی را پیشنهاد خواهد کرد.

صدر پیش از انتشار این توییت در روز پنجشنبه (۳۰ فروردین ۱۴۰۱) در واکنش به انفجار‌های تروریستی در افغانستان که همزمان با یورش صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی بود اعلام کرد «صفت زشت مشترک بین صهیونیست‌ها و تروریست‌های داعشی و کسانی که از آنان هستند و همچنین کسانی که با دین اسلام میانه‌رو دشمنی می‌کنند، اعلام دشمنی واضح با حق در ماه مبارک رمضان است. صهیونیست‌ها دشمنی خود را با قدس شریف علنی می‌کنند و عناصر داعش نیز علنا دشمن ضریح‌ها و مساجد متعلق به شیعیان امیر المومنین علی (ع) هستند و در این زمینه به رژیم صهیونیستی و بنی امیه اقتدا می‌کنند.»

«شیخ قیس الخزعلی» دبیرکل گردان‌های «اهل الحق» عراق نیز به بهانه حمله صهیونیست‌ها مردم فلسطین بار دیگر پذیرش عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را رد و تاکید کرد «ملت عراق به هیچ عنوان، عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را نخواهند پذیرفت، این ملت نخواهد پذیرفت که از حق ملت فلسطین و قدس، عقب‌نشینی شود.»

مخالفت‌های مدنی در بحرین، مراکش و سودان با عادی‌سازی روابط 

روابط میان رژیم آل‌خلیفه و رژیم صهیونیستی به سال ۲۰۰۲ باز می‌گردد. عادی‌سازی یا آشکارسازی روابط میان این دو رژیم شگفتی کشوری را در منطقه به دنبال نداشت. در همین راستا جورجیو کافیرو، مدیر عامل مؤسسه‌ی تحلیلی گلف استیت در واکنش به اعتراضات مردم بحرین به عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی نوشت: «اعتراضات گسترده مردم بحرین علیه عادی‌سازی روابط با اسرائیل در روز‌های اخیر، گوشزدی است برای سایر کشور‌های عربی مبنی بر اینکه فلسطین هنوز برای افکار عمومی اعراب اهمیت اساسی دارد، حقیقتی که رهبران منطقه پیش از ورود به مسیر عادی‌سازی روابط با اسرائیل باید به آن توجه کنند. امارات متحده عربی و بحرین، به عنوان دو کشور نخست عربی عضو پیمان ابراهیم (Abraham Accords)، به دلیل برقراری روابط رسمی با تل‌آویو با موج چشمگیری از تهدیدات داخلی و منطقه‌ای مواجه شده‌اند.»

این تهدیدات داخلی برای امارات که ۸۰ درصد از ساکنان آن اصلیت و ملیت این کشور را ندارند کمتر است، اما در مقابل رژیم آل خلیفه در بحرین خطری جدی را تجربه می‌کند. حاکمان آل خلیفه سنی مذهب هستند، اما بیشتر ساکنان بحرین پیرو مذهب تشیع می‌باشند که دائما با سرکوب شدید رژیم مواجه‌اند. در اقلیت بودن رژیم آل خیلفه در بحرین باعث شده احساس خطر همیشگی کرده و به دنبال قدرتی باشد تا از آن در مقابل تهدیدات داخلی محافظت کند، اما با آشکار کردن روابط خود با رژیم صهیونیستی بار دیگر تهدیدات داخلی علیه این رژیم شدت یافته و مردم این کشور به بهانه‌های مختلف از روز قدس گرفته تا سفر مقامات صهیونیست به بحرین به خیابان‌ها آمده و با وجود سرکوب جدی از سوی رژیم حاکم مخالفت خود را با این طرح نشان می‌دهند.

دکتر کریستین اولریچسن، کارشناس مسائل خاورمیانه در موسسه بیکر می‌گوید: «اعتراضات و تظاهرات سیاسی در بحرین رویداد تازه‌ای نیست، اما از نگاه برخی مقامات این کشور اضافه شدن منبعی دیگر از نارضایتی به ترکیب قابل‌احتراق کنونی خوشایند نیست، به‌ویژه که این نارضایتیِ تازه ظرفیت گسترش شکاف‌های فرقه‌ای و سایر شکاف‌ها در کشور را دارد».

اعتراضات مردمی در دیگر کشور‌های سازشکار با رژیم صهیونیستی نیز بار‌ها اتفاق افتاده و مردم سودان و مراکش به تظاهرات‌های گوناگون مخالفت خود را با خیانت به مردم فلسطین نشان دادند.

براساس دیدگاه بسیاری از کارشناسان کشور‌های عربی که روابط خود را با رژیم صهیونیستی عادی کردند به دنبال استفاده از مضایایی هستند که واشنگتن برای آن‌ها شرح داده به عنوان مثال به دلیل نقض مکرر حقوق بشر در بحرین و اعتراض سازمان‌های حقوق بشری به آن، منامه با آشکار کردن روابط خود با رژیم صهیونیستی قصد داشت وجهه تخریب شده خود را به واسطه آمریکا ترمیم کند، با این وجود با گذشت دو سال از این توافق آمریکا همچنان نتواسنته یا نخواسته است برای رژیم آل‌خلیفه قدمی بردارد.

اما مشکلی که پیش روی دولت‌های عرب قرار دارد این است که مردم بسیاری از این کشور‌ها از مساله فلسطین چشم‌پوشی نخواهند کرد و اعتراضات مردم بحرین، مراکش و سودان درستی این ادعا را ثابت می‌کند. اگر سیاستمداران عراقی درپی عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی هستند باید احتمال درگیری داخلی با مخالفان سرسخت این طرح در داخل عراق را همیشه در ذهن خود داشته باشند چراکه جامعه عراق در خیلی از موارد با اجتماع کشور‌های فوق الذکر متفاوت است.

تهیه و تنظیم: مینا عظیمی