سید احمد شفیعی، معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان، با بیان اینکه منابع و کانون‌های ریزگرد ساز شامل منابع خارج از کشور و منابع داخلی هستند، گفت: مطالعات نشان می‌دهد غالب ریزگرد‌ها از منابع داخلی وارد استان می‌شوند و ریزگرد‌هایی هم که از منابع خارج از کشور نشات می‌گیرد نیازمند دیپلماسی‌های زیست محیطی است، امّا عامل اصلی در شکل گیری و توسعه منابع داخلی گرد و غبار به خصوص منابعی که در حاشیه دریاچه نمک یا در جنوب سمنان قرار گرفته بحث آب و مدیریت جامع حوزه آبریزی است.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان گفت: اگر ما بخواهیم رودخانه‌ها و سفره‌های مختلف در یک مجموعه را مورد بهره برداری قرار دهیم طبیعتا باید نگاهی به پایین دست آن داشته باشیم به عنوان مثال در حوزه سد سازی بر روی رودخانه‌ها در دیگر استان‌ها سد‌های زیادی ساخته می‌شود و آب در حوزه‌های مختلف شرب و کشاورزی و صنعت، مهار و مدیریت شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شفیعی با بیان اینکه طبیعتا آب این روخانه‌ها در طول هزاران سال در گذشته قبل از احداث سد در مناطق پایین دست یک نتیجه‌ای را داشته است، گفت: قطع کردن کامل این آب و مدیریت و بهره برداری آن در صد‌ها کیلومتر در پایین دست می‌تواند نتایجی داشته باشد که معمولا باید مورد توجه قرار بگیرد، امّا متاسفانه به دلیل اینکه سد‌ها در یک استان است و مناطق پایین دستی در استان‌های دیگر قرار می‌گیرند این موضوع مغفول باقی می‌ماند و یکی از اثراتی که این عدم هماهنگی در سد سازی ایجاد می‌کند نابودی اکو سیستم بیابانی و دشتی است که در نهایت این نابودی منجر به ایجاد چشمه و کانون‌های وسیع تولید گرد و غبار می‌شود که می‌توانند هزاران کیلومتر حرکت کنند و باعث آلودگی هوا شهر‌ها و کلان شهر‌ها شوند.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان با اشاره به اینکه گرد و غبار بخشی از اکو سیستم طبیی محسوب می‌شود، گفت: البته گرد و غبار بخشی از اکو سیستم طبیعی محسوب می‌شود، اما شدت، توسعه، افزایش و تواتر این‌ها است که ایجاد معضل کرده و طبیعتا ریزگرد‌ها در شهر‌ها و کلان شهر‌ها می‌تواند برای افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای همچون آلرژی و مشکلات تنفسی و قلبی مشکلات اساسی ایجاد کند همچنین این ریزگرد‌ها می‌توانند به صورت ثانویه هم با آلودگی هوا و برخی از باکتری‌ها و فلزات و آلاینده‌های دیگر همراه باشند و آن آلودگی‌ها را هم علاوه بر اثر خودشان به بدن انسان نفوذ بدهند که وارد جریان خون می‌شود.

شفیعی با تأکید بر این که اولین عامل مدیریت کانون‌های ریزگرد ساز بحث مدیریت آب به صورت جامع است گفت: در یک حوزه آبریز که شامل چند استان است هر اقدام و هر مجوزی در حوزه بهره برداری و برداشت آب باید با در نظر قرار دادن استان‌های پایین دست انجام شود و متأسفانه استان قم به لحاظ جغرافیایی در پایین دست حوزه آبریز دریاچه نمک قرار گرفته است و همه‌ی رودخانه‌هایی که در استان‌های بالادست مثل تهران، مرکزی، البرز، حتی بخشی از استان‌های همدان و قزوین و بخشی از استان اصفهان جریان دارند وارد دشت‌های قم و در نهایت دریاچه نمک می‌شوند که در آن استان‌ها سد‌های زیادی بر روی رودخانه‌ها احداث شده و در سال‌های اخیر هم همچنان در احداث است و حتی در شش ماه اخیر شاهد احداث و بهره برداری سد‌هایی بر رودخانه‌ها بودیم لذا منابع آبی که در استان‌های دیگر قرار گرفتند در مطالعات و تقسیم بندی جغرافیایی خودشان استان قم را که در پایین دست است مورد توجه قرار ندادند و یکی از اثرات این امر تشکیل کانون‌های گرد و غبار است بنابراین در بحث کنترل کانون‌های ریزگرد ساز عامل اصلی را می‌توان حوزه آب و تأمین حق آبه‌های زیست محیطی دانست.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان دومین عامل مدیریت کانون‌های ریزگرد ساز را منابع طبیعی و پوشش گیاهی عنوان کرد وگفت: طبیعتا استقرار پوشش گیاهی هم می‌تواند کمک بسیار زیادی به مهار کانون‌های ریزگرد ساز کند.

شفیعی گفت: کانون‌های گرد و غبار وسعت زیادی دارند و منابع اعتباری سازمان منابع طبیعی استان در این خصوص نسبت به وسعت کار و سرعت رشد این کانون‌ها اندک است لذا همیشه رشد و فعالیت این کانون‌ها بیشتر و جلوتر از اقدامات است و اگر بتوانیم در سطح ملی هم از اعتبارات بخش خصوصی، بین المللی و انجمن‌های زیست محیطی استفاده کنیم و در یک عزم کلی بتوانیم استقرار پوشش گیاهی در این کانون‌ها داشته باشیم می‌توان موفقیتی در کنترل این کانون‌ها داشته باشیم.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه در خصوص دریاچه نمک دو نکته مطرح است، گفت: اولین مسئله توجه به حوزه آبریز دریاچه که شامل هفت استان است به این مفهوم که تمام رودخانه‌های هفت استان به دریاچه نمک می‌رسند که با توجه به احداث سد آب زیادی وارد دریاچه نمی‌شود و اراضی اطراف دریاچه را تبدیل به کانون گرد و غبار کرده است.

شفیعی با اشاره به اینکه دومین مسئله خود دریاچه نمک است،گفت: دریاچه نمک تقریبا به لحاظ وسعت چیزی نزدیک به ۱۵ برابر شهر قم مساحت دارد و چیزی حدود ۷۰ کیلومتر فاصله هوایی از شهر قم دارد که فاصله زیادی نیست و می‌تواند تا ثیر گذار باشد اگر این ابعاد و فاصله را در نظر بگیریم و با توجه به جهت غالب باد‌های تابستانی که شش ماه در تابستان و بهار باد از سمت دریاچه به سمت شهر قم می‌وزد می‌تواند به صورت دائمی بر شهر قم تأثیر گذار باشد.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان گفت: در شرایط فعلی هر چند که اطراف دریاچه کانون‌های گرد و غبار وسیعی شکل گرفته، ولی خود دریاچه نمک هنوز گرد و غباری ایجاد نکرده و علت هم این است که به اصطلاح زیست محیطی دریاچه هنوز حیاط دارد و هنوز منابع آبی در آن وجود دارد و خودش را حفظ کرده است.

شفیعی با بیان اینکه اگر بخواهیم با بهره برداری از دریاچه نمک با هدف تأمین منافع اقتصادی مقدار زیادی از آب دریاچه را تبخیر و به اتلاف برسانیم مشکلات جدی ایجاد خواهد شد، گفت: ممکن است بهره برداری از دریاچه نمک به روش دیگری انجام شود که باعث تبخیر آب نمی‌شود که روشی دانش بنیان است، اما اگر بخواهیم با روش کم هزینه آب دریاچه را با حجم‌های بالا تبخیر کنیم می‌تواند با این ابعاد ۱۵ برابری تبدیل به یک فاجعه برای سال‌های آینده شود و باید به این مسئله توجه کرد که با ایجاد تغییرات در طبیعت بازگشت آن بسیار مشکل است.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان  با بیان اینکه بحران‌های محیط زیستی را به راحتی نمی‌توان حل کرد،گفت: ورود به بحران‌های زیست محیطی همچون کانون‌های گرد و غبار را به سادگی نمی‌توان حل کرد و اگر ریزگرد دریاچه هم به این مشکل اضافه شود باز هم بازگشت به شرایط عادی به سادگی نخواهد بود و هزینه‌های خیلی بیشتری نسبت به آن بهره برداری اقتصادی به ما تحمیل خواهد کرد.

شفیعی گفت: موضوع دریاچه نمک موضوع جامعی است اعم از تامین حق آبه ها، معادن و بهره برداری از خود دریاچه و تمام دستگاه‌هایی که در این موضوع دخیل هستند و، چون فراتر از اقدامات یک استان است در باید سطح ملی مطرح شود.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان گفت: خوشبختانه در سال‌های اخیر اعتبارات بخش منابع طبیعی در حوزه استقرار پوشش گیاهی در راستای همین موضوع کمی افزایش پیدا کرده و همچنین بخش کمی از حق آبه‌های زیست محیطی را در سال‌های پر آبی روان سازی کردند، اما ابعاد کار در حدی است که این اقدامات کفایت نمی‌کند.

شفیعی با اشاره به اینکه اخیرا موضوع دریاچه نمک در سفر ریاست جمهوری به استان مطرح شده و ایشان هم دستوراتی در این خصوص داشتند، گفت: سازمان محیط زیست در همین هفته‌های اخیر یک کارگروه ملی را در خصوص بحث دریاچه نمک در سازمان با حضور نمایندگان دستگاه‌های مختلف برگزار کرده و براساس قانون تالاب‌ها درخواست ما این بوده که این کارگروه بعد از این که در سازمان برگزار شده بتواند در جلسه معاون اول ریاست جمهور با حضور وزرا برگزار شود تا بتوانیم در سطح کلان کشور یک تصمیم خردمندانه، فنی و اجرایی برای مدیریت پایدار حوزه دریاچه نمک که علاوه بر ریزگرد‌ها ممکن است عوارض دیگری هم برای ما ایجاد کند اتخاذ شود لذا پیگیر برگزاری کارگروه ملی با حضور معاون اول رئیس جمهور در خصوص موضوع دریاچه نمک که فقط مختص به استان قم هم نیست هستیم.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه آلودگی هوا به دو بخش آلودگی‌های تابستانه و زمستانه تقسیم بندی می‌شود، گفت: آلودگی‌های تابستانه یعنی گرد و غبار و ریزگرد‌ها و آلودگی‌های که اصطلاحا زمستانه هستند به این معنا آلودگی‌هایی که از وارونگی دما و انباشت گاز‌های آلاینده و سوخت خودرو حاصل می‌شود.

شفیعی گفت: گرد و غبار را طبیعتا باید در فصل‌های گرم یعنی تابستان و روز‌های پایانی بهار داشته باشیم در حالی که امسال شاهد ریزگرد‌ها در بسیاری از استان‌های کشور در روز‌های ابتدایی بهار بودیم و این پدیده عجیب نشان می‌دهد کانون‌های گرد و غبار در حال فعالیت بیشتری هستند در حالی که در سال‌های گذشته تجربه گرد و غبار در اوایل فصل بهار را نداشتیم، چون هنوز طبیعت رطوبت و دمای خوبی دارد و مستعد گرد و غبار نیست لذا این امر نشان دهنده توسعه کانون‌های زیرگرد ساز است لذا شرایط روز‌های اخیر نسبت به مدت مشابه سال گذشته در حوزه گرد و غبار شرایط نامساعد‌تر بوده است.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان گفت: مسئله‌ای که ما باید در سطح استانی، رسانه‌ای و دستگاه‌های مختلف پیگیری و مطالبه کنیم مطالبه ملی در حوزه دریاچه نمک است بر اساس قانون مدیریت تالاب‌ها و آیین نامه اجرایی آن باید کارگروه ملی دریاچه نمک با حضور معاون اول رئیس جمهور و وزرا مربوطه برگزار شود و در این خصوص مصوبات ملی داشته باشیم.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان گفت: با توجه به اینکه استان‌های بالادست با جزیره‌ای و سیاسی فکر کردن در محدوده استانی خودشان به ایجاد این بحران دامن زدند و همچنین اقدامات و مدیریت در این حوزه به هیچ عنوان در توان یک استان نیست لذا باید این مطالبه را داشته باشیم که این مشکل ملی در سطح ملی مورد مدیریت قرار بگیرد و قبل از تشدید بحران و تهدید دیگر استان‌ها باید این معضل را به صورت کارشناسی شده حل و فصل کرد.