نگویید نه! برای همه ما در زندگی پیش آمده که در بحبوبه مشکلات اقتصادی و شرایط خاص نیاز داشتیم از دوست و آشنا و فامیل پول قرض بگیریم. برعکس آن هم صادق است و قطعاً تا به حال به اطرافیانمان  پول قرض داده‌ایم. باور کنید همه چیز این دنیا حساب و کتاب دارد؛ علی‌الخصوص زمانی که پای خدمت به خلق خدا وسط بیاید. اگر در این روزگار، دست بدهکاری را بگیری یا با دادن مبلغی از حساب شخصی‌ات، غصه غریبه یا آشنایی را از بین ببری با خدا معامله کرده‌ای و در عین اینکه خدا با سخاوت دو برابر به تو برمی‌گرداند، پاداش آن دنیا را هم برایت حساب می‌کند. اگر هم بدهکاری و این روز‌ها کسی پولش را از تو مطالبه می‌کند، حواست باشد که پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: «کسی که هرگاه طلبکار باشد مهلت بدهد و هرگاه بدهکار باشد، به موقع بدهی‌اش را بپردازد، سود می‌برد و زیان نمی‌کند.» اما قرض دادن و قرض گرفتن قواعد ومهارت‌هایی دارد که اگر آن را بدانید شاید راحت‌تر برای رفع نیاز ضروری پول قرض بگیرید و پول قرض بدهید.

قرض دادن بهتر است یا صدقه دادن؟

می‌دانستید ثواب قرض دادن از صدقه دادن هم بیشتر است؟ حجه الاسلام «سید محمد موسوی»؛ کارشناس مذهبی می‌گوید: «در جلد چهارم کتاب «کافی» روایتی به نقل از پیامبر (ص) آمده مبنی بر اینکه آن حضرت درباره پاداش صدقه و قرض دادن فرموده‌اند: «صدقه دادن ۱۰ حسنه و قرض دادن ۱۸ حسنه دارد.» شبیه این روایت از امام صادق (ع) در جلد یکصد و سوم کتاب «بحارالانوار» هم نقل شده که آن حضرت درباره تفاوت پاداش قرض و صدقه فرموده‌اند: «بر درب بهشت نوشته ثواب وام ۱۸ برابر است و ثواب صدقه ۱۰ برابر» دلیلش این است که وام جز به دست نیازمند نمی‌رسد، اما صدقه ممکن است به دست غیرمحتاج بیفتد.» البته یادتان باشد که قرار نیست صدقه دادن را رها کنید و اگر خواستید به کسی کمک کنید، فقط به او قرض دهید. درباره صدقه دادن و آثار و پاداش آن هم روایت‌های مستند بسیاری وجود دارد که یکی از آنها، دور شدن ۷۰ نوع بلا از شخص صدقه‌دهنده است.

بنویسید و شاهد بگیرید

قرض دادن آدابی دارد که رعایت آن‌ها باعث می‌شود هیچ یک از طرفین؛ نه قرض‌دهنده و نه قرض گیرنده ضرر نکنند. چند نفر از شما وقتی پولی را به کسی قرض داده‌اید آن را جایی ثبت کردید و نوشتید؟ حتماً پیش خودتان گفته‌اید به طرف مقابل بر می‌خورد. دوست صمیمی من یا از اقوام است و امکان ندارد پول را پس ندهد و از این قبیل حرف‌ها؛ اما جالب است بدانید خدا در قرآن در مورد قرض گرفتن و قرض دادن، ما را راهنمایی کرده است. حجه الاسلام موسوی می‌گوید: «در آیه ۲۸۲ سوره بقره درباره بعضی از آداب قرض گرفتن آمده است:‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که بدهی مدت‌داری به‌خاطر وام یا داد و ستد به یکدیگر پیدا کنید، آن را بنویسید. باید نویسنده‌ای از روی عدالت سند را در میان شما بنویسد و کسی که قدرت بر نویسندگی دارد، نباید از نوشتن همان‌طور که خدا به او تعلیم داده خودداری کند! پس باید بنویسد و آن کس که حق برعهده اوست، اگر کسی که حق بر ذمه اوست، سفیه یا از نظر عقل ضعیف و مجنون است، یا به خاطر لال بودن توانایی برملاکردن ندارد، باید، ولی او به جای او با رعایت عدالت املا کند...» هر وقت قصد پول قرض دادن یا قرض گرفتن داشتید آیه ۲۸۲ سوره بقره را با دقت بخوانید.

چطور قرضی که داده‌ایم را پس بگیریم؟

حتماً برایتان پیش آمده که پولی را به اطرافیانتان قرض داده‌اید و در پس گرفتن آن دچار مشکل شده‌اید یا پولتان را لازم داشتید و اصلاً نمی‌دانستید چطور باید موضوع را با قرض گیرنده مطرح کنید. جالب است بدانید پس گرفتن پولی که به کسی قرض داده‌اید هم مهارت‌هایی دارد که باید رعایت‌شان کنید و اگر این قواعد را رعایت کنید، هم ثوابش را می‌برید، هم به حق‌تان می‌رسید و هم آبرو و حرمت‌ها حفظ می‌شوند.

لطفاً جنبه داشته باشید!

نگه داشتن حرمت مقروض اولین توصیه است. مبادا حرمت شکنی کنید. کارشناس مذهبی می‌گوید: «اهمیت خویشتن‌داری و احترام گذاشتن به کسی که به او قرض داده‌اید تا اندازه‌ای است که پیامبر اکرم (ص) در «کنزالعمال» درباره این مسئولیت فرموده‌اند: «حق خود را با خویشتن‌داری به‌صورت کامل یا غیرکامل بگیرید». پس پولی را که قرض داده‌اید پس بگیرید، اما برای گرفتن حق‌تان داد و قال راه نیندازید و آبروی مقروض را نبرید. جنبه داشتن در ماجرای قرض دادن چیز خوبی است که هم پاداش قرض‌دهنده را پایمال نمی‌کند و هم آبرو و شخصیت قرض‌گیرنده را از بین نمی‌برد. اگر طلکبکار هستید و به پولتان نیاز دارید همین حالا دست به کار شوید. با فرد مورد نظر تماس بگیرید و بعد از یک چاق سلامتی با احترام و بدون رودروایسی موضوع بدهی را مطرح کنید.

مهلت بده!

درست است که هر کس به مال خود نیاز دارد و حق دارد قرضی را که داده طلب کند، اما مراعات کردن حال مقروض و مهلت دادن به او نباید فراموش شود. چون هر روزی که از زمان سررسید ادای قرض بگذرد و قرض‌دهنده با مقروض مدارا کند، خدا برایش جبران می‌کند. کارشناس مذهبی در همین خصوص به حدیثی اشاره می‌کند و می‌گوید: «رسول اکرم (ص) در «بحارالانوار» فرموده‌اند: «هر کس بدهکار تنگدستی را مهلت دهد، خداوند در هر روز برای او ثواب صدقه‌ای را برابر با طلبی که از او دارد، تضمین می‌کند تا زمانی که مال خود را دریافت کند.» پس اگر پولی را قرض داده‌اید و نیاز ضروری به پولتان ندارید به فرد قرض گیرنده مهلت دهید، اما مهلت را تعیین کنید و در مورد زمانش با هم حرف بزنید و به توافق برسید.

قرض‌گیرنده خوب چه کسی است؟ / دور قرض بیهوده را خط بکشید 

درست است که همه مردم وظیفه دارند مراقب احوال دوست و آشنا و حتی غریبه‌ها باشند و در مواقع سختی و مشکلات، از یکدیگر دستگیری کنند. درست است کسی که پولی را به دیگری قرض می‌دهد باید رعایت حال و روزگار مقروض خود را بکند و او را برای ادای دینش در سختی و فشار قرار ندهد، اما قرض‌گیرنده هم مسئول است موارد ادب و احترام را در برابر طلبکار خود رعایت کند.

در این خصوص روایت‌های جالبی از بزرگان دین وجود دارد که شاید تا الان نشنیده باشید. حجه الاسلام موسوی با ذکرمنابع این روایت‌ها به بخشی از آن‌ها اشاره می‌کند. هر یک از این روایت‌ها برای ما حکم یک مهارت و دستورالعمل را دارد.

باج گیر نباشید

در «بحارالانوار» به نقل از پیامبر (ص) آمده است: «اگر کسی بتواند حق کسی را بپردازد، ولی معطل کند، هر روز که بگذرد برایش گناه شخص باجگیر نوشته می‌شود.»

همیشه در فکر پرداخت باشید

امام صادق (ع) در «وسائل‌الشیعه» فرموده‌اند: «کسی که پولی را قرض بگیرد و انگیزه پس دادنش را نداشته باشد، مانند دزد است.» در حدیث دیگری به نقل از آن حضرت در «بحارالانوار» آمده: «خیری در آن کس نیست که دوست ندارد از راه حلال مالی به‌دست آورد که آبرویش را حفظ و قرضش را با آن ادا نماید.»

فقط برای کار‌های ضروری یا پرسود

امام صادق (ع) در «وسائل‌الشیعه» می‌فرمایند: «بهترین قرض قرضی است که در آن منفعتی باشد». پس برای هر کاری نباید دست را جلوی دیگران دراز کرد و پول قرض گرفت. مثلاً به سرتان می‌زند مبلمان خانه را عوض کنید، اما پول آن را ندارید و قرض می‌گیرید. یا مثلاً برای خرید فلان لباس لاکچری پول کم دارید و از دوست و آشنا قرض می‌گیرید. به این نوع قرض، قرض بیهوده می‌گویند که اصلاً کار درستی نیست.

با این راهنمای ساده و توجه به دستورات بزرگان دین با خیال راحت هم قرض بدهید، هم قرض بگیرید

منبع: فارس