روزه‌خواری در دربار قاجار مشکلی نداشت، ولی در میان مردم عادی، روزه‌خواران رسوا بودند.

در دربار قاجار وضعیت روزه خیلی جالب بوده است و ناصرالدین قاجار که خودش مشهور بود به روزه‌خواری در خاطراتش گزارش داده است: «کسانی که روزه می‌خوردند اول خودمان بودیم که به هزار دلیل عقلی و نقلی و شرعی نمی‌توانستیم روزه بگیریم. مجدالدوله هم ناخوش است، می‌خورد. اکبرخان هم ناخوش بود و می‌خورد... برادر اکبرخان هم ناخوش بود، می‌خورد. امین‌الملک، قبل از رمضان ناخوش شده بود و حقیقتا خیلی ضعیف و لاغر بود، نمی‌توانست روزه بگیرد، می‌خورد. میرزاحسین‌خان... هم ناخوش نبود، می‌خورد و راه می‌رفت؛ خودش می‌گفت ناخوشم. صنیع‌الملک معمارباشی، ابدا عیبی نداشت و روزه می‌خورد؛ ولی می‌گفتند دُمَل دارد…

اعتمادالسلطنه هم گویا روزه می‌خورد. زین‌دارباشی هم گویا روزه می‌خورد. اقبال‌الدوله هم به‌جهت خوردن روزه، به محمد‌آباد رفته بود که تماما بخورد. معیرالممالک قدیم هم روزه می‌خورد. ناصرالملک هم روزه نبود. حاجب‌الدوله و کالسکه‌چی‌باشی هم روزه می‌خوردند، اغلب هم مشکوک بودند. امین‌اقدس هم که ناخوش بود و روزه نبود. عایشه‌خانم می‌خورد. بدرالدوله هم روزه نبود. گلین‌خانم هم روزه نمی‌گرفت...

میرزامحمودخان وزیرمختار هم، چون مسافر بود و قصد اقامه نکرده بود، روزه می‌خورد. حکیم‌الممالک، چون می‌خواست به گلپایگان برود، روزه نبود. امین‌لشکر هم، چون از گلپایگان معزول شده بود، روزه نبود. ایلخانی ریش‌سفید که هیچ‌وقت روزه نبوده است».

واکنش ایرانی‌ها به «روزه‌خواری» در عهد قاجار

غیرقابل بخشایش بود

میان مردم عادی وضعیت روزه‌خواری اصلا شبیه دربار نبود و جور دیگری بود و به‌قول «جعفر شهری» در کتاب «طهران قدیم»: «آن‌چه برای خرد و کلان مردم غیرقابل بخشایش بود، آن که فردی بدون علت به روزه‌خواری بپردازد یا احدی دیده شود که در انظار مبادرت به روزه‌خواری کند یا حتی با معاذیر شرعی، اطلاع روزه‌خواریِ کسی به گوش دیگران رسیده باشد».

ایرانی‌ها رمضان را انگار که نوروز باشد به استقبالش می‌رفتند و در رفتار‌های روزمره نیز حرمتی بزرگ برای این ماه قائل بودند و به‌گواه تاریخ: «در این ماه کار‌ها تقریبا تعطیل می‌شد و مردم به عبادت مشغول بودند» و «اگر کسی طلبی از کسی داشت تا احتیاج مبرم محرک او نمی‌شد، سروقت بدهکار خود نمی‌رفت» و «مرافعات شرعی در محاضر علما متوقف می‌گشت» و «اگر کسی از دولت طلبی داشت در این ماه به مطالبه نمی‌رفت» و «در خانه‌ها جز کار‌های ناگزیر زندگانی کار دیگری از نوکر و خدمتکار توقع نمی‌کردند» و «اگر بنای نیمه‌تمام بود، صاحب کار به عمله و بنا‌ها مزد تمام می‌داد، ولی بیشتر از نصف روز تقاضای کار نمی‌کرد». معلوم است با چنین روحیه‌ای که مردم داشتند روزه‌خواران روز خوش و روی خوش نمی‌دیدند.

واکنش ایرانی‌ها به «روزه‌خواری» در عهد قاجار

خاکمال می‌کردند!

«عبدالله مستوفی» در کتاب «شرح زندگانی من» شرح مفصلی از رفتار‌ها و عادات مرسوم مردم عهد قاجار در ماه رمضان ارائه داده است و روایتی شگفت‌انگیز هم دارد از یک واقعه روزه‌خواری به این شرح: «شب‌های ماه رمضان به‌خصوص در تابستان، مردم تا صبح بیدار می‌ماندند و این کار در تمام طبقات مرسوم بود. بعضی مشغول عبادت و خواندن دعا و قرآن می‌شدند و برای درک ثواب هر شب تا صبح بیدار می‌ماندند...

زمره‌ای شب‌ها را بیدار می‌ماندند که صبح‌ها لامحاله تا نزدیک ظهر بتوانند بخوابند و اثر روزه در آن‌ها کمتر باشد. بالاخره دسته سومی هم بودند که شب را به قمار [بازی و سرگرمی]صبح می‌کردند و می‌گفتند اگر به این سرگرمی مشغول نشوند، ناچارند بخوابند و روز دیگر خواب نمی‌روند و روزه برای آن‌ها مشکل خواهد شد. این دسته بیشتر اعیان‌زاده‌ها بودند، ولی روزه را در هر حال می‌گرفتند و اگر اشخاصی بودند که می‌خواستند طفره بروند، چون حتی در خانه خود هم جایی نداشتند که روزه‌خواری کنند، ناچار بودند همرنگ جماعت باشند...

مرحوم احمد منشوری می‌گفت: با برادرم شبی در مجلس قمار تا صبح مشغول بودیم. چون به سحری نرسیدیم، روزه را خورده بعد به منزل آمدیم. خبر روزه‌خواری ما زودتر از خودمان به منزل رسیده بود. همین‌که وارد شدیم مادرم از ما رو گرفت، چند روز با ما مثل جذامی‌ها رفتار می‌کردند، قدغن شده بود نوکر و خدمتکار دور ور ما نمی‌آمدند، غذا که برای ما می‌آوردند در اطاق گذاشته، فرار می‌کردند، ظرف‌های غذای ما را علیحده [جداگانه]و مخصوصا در حضور ما کنار حوض خاکمال می‌کردند [روش شرعی برای تطهیر ظرفی که سگ در آن غذا یا آب خورده باشد!]تا بالاخره به‌وساطت برادر‌های بزرگتر ما را توبه رسمی دادند».

برچسب ها: روزه خواری ، قاجاریه
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۶
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
علی رضا
۱۴:۵۵ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
حکیم‌الممالک، چون می‌خواست به گلپایگان برود، روزه نبود !!!
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۳۹ ۲۶ فروردين ۱۴۰۱
مسافر بود دیگه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۲۱ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
سلام
چرا باید ها و نبایدها
عمل بدان بین توده مردم ضروری و واجب ولی بین زور و زر مداران
لوث و بی اعتبار...
عملا مگر توده مردم چه گناهی کردن که چون در هر حکومتی عملا
چنان گله گوسفند با انان رفتار میشود همه دروغ گفتن و بردن و خوردن
جز این توده بیجاره مردم نگون بخت ...
چرا چرا تا کی... یک وطن پرست حقیقی ندیدیم یا میکشند یا نیست..
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۰۵ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
این که میگفتن مادرشون ازشون رو میگرفت و ظرف غذا میزاشتن و فرار میکردن به دلیل این بوده که مشروب خورده بودن نه روزه خواری.اقلا یه کم مطالعه کنید بعد مطلب بزارید
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۳۱ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
این هم یک امتحان است تا میزان پایبندی مردم به امر به معروف و نهی از منکر سنجیده شود.
بهشت را به بها دهند و به بهانه ندهند.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۴۳ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
می خواهد بگوید که در قدیم حرمت شکنی مردم برای روزه خواری بسیار قلیل بود و ربطی به دورانهای قاجار و پهلوی و پس از انقلاب ندارد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۱۸ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
هرچه بدبختیه از دوران قاجار شروع شد!!

لعنت به قاجار و پهلوی لکه ننگ تاریخ پرشکوه ایران عزیز
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۰۷ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
حالا نه این که الان در اوجیم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۴۲ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
ما که چیزی گیرمان نمی اید بخوریم و در حقیقت همیشه روزیم.
روز مال آقازاده و ثروتمند هاست که روده هایشان کمی استراحت کند.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۴۵ ۲۶ فروردين ۱۴۰۱
اولا مردم بی دین نیستن دوما لعنت به رأی کنسرتی ها
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۴۵ ۲۶ فروردين ۱۴۰۱
اولا مردم بی دین نیستن دوما لعنت به رأی کنسرتی ها شوما اگه حرفت درست باشه که پس مردم فقط دنبال بهانه اند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۴۶ ۲۶ فروردين ۱۴۰۱
اولا مردم بی دین نیستن دوما لعنت به رأی کنسرتی ها شوما اگه حرفت درست باشه که پس مردم فقط دنبال بهانه اند چهارما اگه چیزی گیرتان نمی‌آید چجوری پول نت گیرتان میاید؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۵۱ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
والا الان بعضي ها جوري روزه ميخورند كه انگار ما روزه داران گناهكاريم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۰۱ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
روزه میگیری که نفستو قوی کنی با روزه خور چی کارداری بزار حالشو کنه بجاش تو اون دنیا حال میکنی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۳۰ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
ای کسایی که از قصد روزه می خورید و حرمت خدا و ماهش را نگه نمیدارید.
الان روزه بخورید و روزه داران را مسخره کنید. نوبت ما میشه که منار خوردنتون را تماشا کنیم. آخرتی هم در پیش است. ههمون میمیریم و میبینیم. یزد دور ولی گز نزدیک است.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۴۰ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
آره
Iran (Islamic Republic of)
علی
۰۰:۰۲ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
باید به شما جواب پس بدن؟؟چرا طلب کاری از مردم،دلش نمیخواد روزه بگیره به شما چه ارتباطی داره
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۱۸ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
دقیقا
Iran (Islamic Republic of)
جیران
۱۲:۳۶ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
همیشه ارباب میخورده و رعیت بدبخت نمیخورده !!
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۰۶ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
بدبخت آن ارباب است که میخورده نه رعیت روزه گیر.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۳۰ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
بدبخت کسی است که نافرمانی خداوند می کند.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۳۰ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
صوموا تصحوا

روزه بگیرید (تا) سالم باشید
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۴۰ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
بله
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۰۸ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
بدن به اب نیاز دارد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۴۶ ۲۵ فروردين ۱۴۰۱
پروردگاری که هم آب را افرید و هم انسان را بهتر از شما عوامل تعالی روح و جسم انسان را میداند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۴۳ ۲۴ فروردين ۱۴۰۱
ماشالله پس الان که بیشتری ها روزه می خورن ریشه در آبا و اجدادمان دارد ژنتیکیه کارش نمیشه کرد.
آخرین اخبار