از زمانی که گردشگران عزم سفر می‌کنند، مجموعه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی آغاز می‌شود که در دسته‌بندی اقتصاد گردشگری قرار می‌گیرند و این فعالیت‌ها آثار اجتماعی متعدد نیز دربردارد ، بنابراین منظور از اقتصاد گردشگری همه فعالیت‌های مرتبط با گردشگری و سفر در بخش‌های مختلف از حمل و نقل تا اقامت و اسکان ، رستوران‌ها و مراکز تفریحی، مجتمع‌های بین راهی، اماکن تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و آداب و رسوم مناطق مختلف است.

بعد از ۲ سال شیوع ویروس کرونا که حوزه گردشگری را به‌شدت تحت تاثیر قرار داد، سیاست نظام و دولت بر این شد که برای کاهش فشار روحی و روانی مردم و بهبود وضعیت صنعت گردشگری که کسب و کار‌های فراوان را شامل می‌شود، محدودیت‌های سفر برای نوروز ۱۴۰۱ کمتر شود.

خراسان جنوبی در مجاورت ۶ استان کشور و مسیر عبور به سمت مشهد مقدس با توجه به تسهیل شرایط سفر در نوروز ۱۴۰۱ آماده میزبانی از گردشگران و مسافران نوروزی شد هرچند با توجه به رکود ۲ ساله سفر‌ها و افزایش چشمگیر مسافران در سال جدید برخی نواقص و کمبود‌ها نیز خود را نشان داد که رفع آن‌ها در دستور کار قرار گرفته است.

براساس داده‌های سامانه‌های هوشمندی تردد جاده‌ای، مجموع تردد‌های ثبت شده از ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ تا پایان شب هفتم فروردین، سه میلیون و ۱۸۱ هزار و ۲۹۲ تردد ورودی به خراسان جنوبی بود که این عدد در مدت مشابه سال گذشته، ۲ میلیون و ۲۰ هزار تردد ثبت شد و افزایش ۵۷ درصدی تقاضای سفر به خراسان جنوبی را نشان می‌دهد.

همچنین براساس آمار به ثبت رسیده تا ششم فروردین ماه تردد بین استانی در خراسان جنوبی نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷۳ درصد افزایش یافته که نشان می‌دهد مسیر‌های استان محل رجوع هموطنان بوده است.

این وضعیت ادامه داشت تا اینکه استاندار خراسان جنوبی در دهمین روز فروردین که برای بررسی نحوه خدمات‌دهی به مسافران نوروزی در شهرستان‌های طبس، فردوس و قاینات حضور یافته بود، اعلام کرد: تعطیلات نوروز امسال به لحاظ تردد بین استانی در بین ۳۱ استان کشور به فراخور شرایط، رتبه سوم تا پنجم را داشتیم.

 قناعت گفت: حجم تردد‌ها نشان‌دهنده شرایط ویژه استان است و به ما نشان می‌دهد که باید به زیرساخت‌های گردشگری و به‌طور ویژه راه‌های مواصلاتی استان توجه بیشتری شود.

او گفت: نشست اعضای ستاد مصوبات خوبی را به همراه داشت و دستگاه‌های اجرایی نیز در تحقق این مصوبات، نهایت تلاش خود را کرده‌اند.

قرار گرفتن خراسان جنوبی در مسیر ۲ کریدور اصلی شمال - جنوب و شرق - غرب، شرایط خاصی را برای این استان پهناور ایجاد کرده و از ۲۵ اسفند پارسال تا پایان روز ۱۳ فروردین امسال چهار میلیون و ۸۰۰ هزار و ۲۷۱ تردد وسایل نقلیه در تمامی راه‌های استان به ثبت رسیده که کم‌نظیر است.

توقف بیش از ۷۰ درصد مسافران در خراسان جنوبی

آنطور که استاندار خراسان جنوبی آمار داده است، بیش از ۷۰ درصد مسافران نوروزی حداقل یک روز را در این استان مانده‌اند، ۲۲ درصد ۲ تا سه روز و هشت درصد از چهار روز بیشتر اقامت داشتند.

قناعت در دیدار نوروزی با نماینده ولی فقیه در خراسان جنوبی گفت: نوروز امسال درصد اشغال هتل‌ها حداقل به ۶۰ درصد رسید و حدود ۱۱ هزار نفر در ۸۱ اقامتگاه بوم‌گردی خراسان جنوبی ساکن شدند.

او گفت: همچنین ۷۵ هزار نفر از خدمات خانه‌های مسافر و بیش از ۵۰۰ هزار نفر از امکانات اقامتی بقاع متبرکه استفاده کردند و شرایط اسکان در بوستان‌ها و کمپ‌های موقت نیز فراهم بوده است که از نظر ماندگاری مسافر تا پایان هفتمین روز فروردین رتبه پنجم را در کشور داشتیم.

به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی نوروز امسال سه میلیون و ۲۸۹ هزار و ۶۲۰ نفر از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری این استان دیدن کردند که حضور این تعداد گردشگر و مسافر، رونق صنعت گردشگری و مشاغل وابسته به آن را در پی داشته است.

عباس‌زاده چهاردهم فروردین و در پایان تعطیلات نوروزی اعلام کرد: از ۲۶ اسفند سال گذشته تا ۱۳ فروردین ماه جاری، یک میلیون و ۵۳۰ هزار و ۷۶۵ نفر در تاسیسات گردشگری این استان از جمله هتل‌ها، مهمانپذیرها، خانه‌های مسافر، محل اقامت موقت، مدارس، مهمانسراها، خوابگاه‌های دانشجویی، مجتمع‌های گردشگری و اقامتگاه‌های بوم‌گردی اقامت کردند.

او گفت: براساس آخرین اعلام وزارت کشور، خراسان جنوبی رتبه هشتم کشوری را در زمینه تردد‌های جاده‌ای به خود اختصاص داد.

ایجاد آورده اقتصادی برای جامعه میزبان

دبیر ستاد اجرایی خدمات سفر استان خراسان جنوبی درباره دستاورد‌های اقتصادی و اجتماعی سفر‌های نوروزی گفت: مواردی مثل اسکان، راهنمای گردشگری، برگزاری تور و حمل و نقل از خدمات گردشگری است که باعث ایجاد آورده اقتصادی برای جامعه میزبان می‌شوند.

رمضانی گفت: بعد از گذشت ۲ سال که محدودیت‌های کرونایی را داشتیم با افزایش تقاضای سفر مواجه بودیم و افزایش نشاط اجتماعی با سفر کردن بین مردم به‌وضوح دیده شد که امیدواریم این موضوع آغاز راهی برای معرفی بیشتر استان خراسان جنوبی و جذب گردشگران داخلی و خارجی در طول سال باشد.

او گفت: با توجه به قابلیت‌های بالایی که خراسان جنوبی در میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی دارد، فروش بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان صنایع دستی در این ایام و اشتغال غیرمستقیم در حوزه گردشگری از اثرات مثبت و سازنده ورود گردشگر و مسافر بوده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: با توجه به کنترل کرونا و واکسیناسیون گسترده قبل از نوروز پیش‌بینی می‌شد که ابتدای سال نو با موج گسترده سفر‌ها مواجه شویم به‌ویژه اینکه خراسان جنوبی جزو استان‌هایی بود که از طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان مقصد سفر معرفی و به مردم توصیه شد که به این استان سفر کنند.

او گفت: با توجه به حجم سفر‌های نوروزی و ورود گردشگر در تعطیلات نوروزی براساس آخرین آمار ضریب اشغال مراکز اقامتی در خراسان جنوبی به بیش از ۸۰ درصد رسید.

رمضانی بیان کرد: نوروز امسال ۹ هتل، ۸۱ اقامتگاه بوم‌گردی و ۱۶ مهمانپذیر در این استان پذیرای گردشگران و مسافران نوروزی بوده‌اند.

به گفته او ، روستای خراشاد، باغ و عمارت اکبریه و قنات بلده فردوس که از آثار ثبت جهانی در خراسان جنوبی هستند در صدر پذیرش گردشگر نوروزی قرار گرفتند.

دبیر ستاد اجرایی خدمات سفر استان خراسان جنوبی گفت: همچنین جاذبه‌های طبیعی مثل ژئوپارک طبس، روستا‌های خرو، چشمه مرتضی علی، روستای پلکانی یا ماسوله کویر نهبندان، باغستان فردوس و مجتمع آبگرم یا آب درمانی هلال فردوس جزو مکان‌های گردشگر پذیر و پربازدید بودند.

او گفت: شهرستان‌های فردوس، طبس و بیرجند که کریدور ارتباطی بین چند استان کشور هستند با موج گسترده ورود گردشگران مواجه شدند و ورود گردشگر به استان به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به اقتصاد و معیشت جوانان محلی و گردشگری منطقه کمک می‌کند.

توسعه ایرانگردی و رونق اقتصاد گردشگری

رونق اقتصاد گردشگری از مهمترین دستاورد‌های سفر‌های نوروزی امسال است .

فعال گردشگری گفت: در حوزه اقتصاد گردشگری و اقتصاد مقاومتی به دنبال توسعه ایرانگردی هستیم که به‌طور فزاینده‌ای نوروز امسال رشد داشته است.

کاشانی گفت: بعد از ۲ سال وقفه در روند رشد اقتصاد گردشگری و رکود شاهد افزایش فزاینده سفر‌های نوروزی بودیم و مردم به اقصی نقاط ایران از جمله استان خراسان جنوبی سفر کردند.

 تحلیل‌ها نشان می‌دهد میزان سفر‌های داخلی یا ایرانگردی در نوروز ۱۴۰۱ بسیار بیشتر از سفر‌های جهانگردی بوده است.

مدیرعامل انجمن گردشگری پایدار در خراسان جنوبی گفت: خراسان جنوبی یکی از استان‌های در حال توسعه است که به‌رغم جاذبه‌های مختلف و توانمندی‌های متعدد، استانی نوپا در حوزه گردشگری محسوب می‌شود.

او گفت: ۹۷۸ اثر تاریخی و طبیعی خراسان جنوبی در فهرست میراث ملی، سه اثر جهانی و یک روستای جهانی صنایع دستی به جایگاه مهمی که این استان می‌تواند در گردشگری شرق کشور به خود اختصاص دهد، .

با این وجود تاسیسات گردشگری، سرمایه‌گذاران و راهنمایان تور تازه وارد این حیطه شده‌اند.

کاشانی گفت: اگرچه پنج سال اخیر روند سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری رشد داشته است، اما ۲ سال آن درگیر شیوع کرونا بودیم و سرمایه‌گذاران در ۲ سال گذشته فشار زیادی را تحمل کردند، برخی دست به تعدیل نیرو یا تعطیلی محل سرمایه‌گذاری زدند و تعداد کمی پایدار باقی ماندند.

انتظار جبران ضرر و زیان و نه سود

او گفت: بنابراین بعد از ۲ سال وقفه گردشگری همه فعالان این حوزه چشم به نوروز ۱۴۰۱ دوخته بودند تا بخشی از ضرر و زیان را جبران کنند و کسی منتظر سود نبود بلکه منتظر جبران بخشی از ضرر و زیان بودند.

این فعال حوزه گردشگری گفت: در ۲ سالی که درگیر شیوع کرونا بودیم اقساط وام، هزینه‌های نیروی انسانی و اجاره مکان با درآمد صفر پرداخت شده، اما نوروز ۱۰۴۱ دوباره امید به گردشگری برگشت و با نگاه، انگیزه و تلاش مضاعف مسیر توسعه گردشگری در استان ادامه یافت.

او گفت: از آنجایی که شهرستان‌های فردوس و طبس در کانون تجمع مسافران عبوری قرار دارند لذا میزان تردد مسافران از استان بسیار بالا بود و بیش از ۲ برابر سال گذشته برآورده شده است.

کاشانی گفت: روستا‌های هدف گردشگری و اقامتگاه‌های بوم‌گردی روز‌های خوبی را تجربه کردند به‌طوری که هفته اول نوروز اوج سفر‌ها بود و بسیاری از اقامتگاه‌های بوم‌گردی کویری ظرفیت خالی نداشتند.

او گفت: ورود گردشگر به روستا‌ها و حداقل یک شب اقامت نیز باعث چرخش چرخ صنعت گردشگری شده و فروش صنایع دستی و سوغات نیز از این منظر رونق گرفته است.

مدیرعامل انجمن گردشگری پایدار در خراسان جنوبی با بیان اینکه ظرفیت برخی هتل‌ها به‌خصوص در فردوس کامل شده بود گفت: آبگرم فردوس و مجموعه اقامتی آن روز‌های خوبی را در نوروز سپری کردند.

 امتیاز نوروز ۱۴۰۱ نسبت به سال‌های قبل این بود که به‌واسطه فعالیت رسانه‌ای و فضای مجازی در تبلیغ جاذبه‌های استان گردشگران از بافت تاریخی شهر‌ها و موزه‌ها بازدید بسیار خوبی داشتند.

کاشانی گفت: علاوه بر تور‌های گردشگری بسیاری از هم‌استانی‌ها نیز در استان شروع به چرخش کردند و چرخش مسافران در استان و بازدید از جاذبه‌های گردشگری توسط مردم بومی عالی بود که از نقاط مثبت نوروز امسال به شمار می‌آید.

فعال حوزه گردشگری به دستاورد‌های اجتماعی سفر و حضور گردشگران اشاره کرد و گفت: حضور مسافران در تاسیسات گردشگری، روحیه شادی و نشاط را در فعالان این حوزه برانگیخت و شاهد بودیم که بارگاه ملکوتی امامزادگان بعد از مدت‌ها شلوغ شده بود که از این نظر روحیه معنوی خوبی در بین مردم جاری شد.

: شلوغی در باغ گلشن طبس، باغ اکبریه بیرجند و نوروزگاه‌ها بعد از سال‌ها چهره شهر‌ها را از کسالت به سمت شور و نشاط سوق داد هرچند در تمامی اماکن و برنامه‌های گردشگری بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی تاکید شد.

لغو پرواز‌ها مهمترین ضعف سفر‌های نوروزی

با وجود دستاورد‌های اقتصادی و اجتماعی که سفر‌های نوروزی امسال به همراه داشت و کاملا هم محسوس بود، اما نواقصی نیز در این بین گلایه‌ها را برانگیخت و مهمترین آن لغو برخی پرواز‌های فرودگاه بیرجند بود.

موضوعی که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی از آن به عنوان یکی از نواقص اساسی یاد کرد.

رمضانی تصریح کرد: لغو زیاد و تعداد محدود پرواز‌ها به نوعی بر ورود گردشگر به استان تاثیر گذاشته است.

مدیرعامل انجمن گردشگری پایدار در خراسان جنوبی گفت: شرکت هواپیمایی پارس ایر در روز‌های آخر سال نامه‌ای خطاب به مدیرکل فرودگاه‌های استان نوشت و تمامی پرواز‌های خود را از ۲۱ اسفند تا ۱۳ فروردین لغو کرد.

کاشانی گفت: شمار زیادی از مسافران و گردشگران نتوانستند با پرواز به استان سفر کنند و تعدادی هم قصد سفرشان را تغییر دادند.

او گفت: البته در پی دیدار استاندار خراسان جنوبی با مدیرعامل پارس ایر، این شرکت ۲ پرواز فوق‌العاده در نوروز برقرار کرد که بلافاصله پر شد و نشان‌دهنده تقاضا بود.

فعال حوزه گردشگری نحوه همکاری شهرداری بیرجند در حوزه گردشگری شهری گفت: نوروز ۱۴۰۱ المان (نماد) مناسبی در شهر نصب نشد و جاذبه‌ها و توانمندی‌های خراسان جنوبی بیش از این باید به نمایش گذاشته می‌شد لذا شاهد بودیم که جنبش گردشگری شهری در مرکز استان ایجاد نشد یا محسوس نبود.

به گفته او شهر بیرجند در مسیر عبور بسیاری از مسافران نوروزی و زائران امام رضا (ع) قرار دارد ،  شهرداری می‌توانست از فرصت نوروز برای نمایش فرهنگ و تمدن غنی خراسان جنوبی در قالب نماد‌های شهری و تبلیغات محیطی استفاده کند و از این فرصت مهم برای شب مانی و توقف گردشگری بهره ببرد.

کاشانی گفت: رایگان شدن محل اسکان مدارس نیز به تاسیسات گردشگری ضربه وارد کرد، زیرا در روز‌های آخر تعطیلات سیل عظیمی از مردم به سمت این محل‌های اسکان رفتند و اقامتگاه‌های بوم‌گردی و هتل‌های استان که روز‌های اول ظرفیت خالی نداشتند در نیمه دوم تعطیلات تقریبا خالی از مسافر شدند!

کمبود مجتمع‌های بین‌راهی در خراسان جنوبی

در کنار این موارد با توجه به کویری بودن و بعد مسافت بین شهرستان‌های خراسان جنوبی، یکی از مهمترین ضعف‌های استان کمبود مجتمع‌های خدماتی و رفاهی بین راهی برای استراحت و توقف مسافران است.

موضوعی که استاندار خراسان جنوبی هم در نشست اعضای ستاد اجرایی خدمات سفر استان خراسان جنوبی به آن اشاره کرد و از مسوولان خواست با رصد وضعیت جاده‌های استان برای نقاط با بیشترین تعداد تصادفات به‌گونه‌ای تدبیر شود که با ایجاد کمپ یا نصب چادر، شرایطی را برای استراحت مسافران و توقف رانندگان فراهم کنند.

قناعت گفت: باید با تامین زیرساخت‌ها و امکانات لازم همه تلاش‌ها بر این باشد که خراسان جنوبی فقط محل گذر مسافران نباشد و شاهد اقامت چند روزه و ماندگاری آنان نیز باشیم.

او گفت: تلاش‌های دستگاه‌های اجرایی در این زمینه که منجر به ثبت آمار خوبی شده، قابل تقدیر است، اما نباید به این حد بسنده کنیم.

استاندار خراسان جنوبی  گفت: با وجود افزایش چشمیگر سفر‌ها و تردد‌ها در نوروز امسال خوشبختانه تلفات جاده‌ای در مقایسه با سال گذشته بسیار کمتر بوده است.

برخی از مسافران و گردشگران نیز گلایه‌هایی درخصوص وضعیت نمازخانه‌های بین‌راهی استان مطرح کردند که مسوولان استانی هم در مدت اجرای طرح نوروزی بازدید‌هایی داشتند و رفع این مشکلات در دستور کار قرار گرفته است.

با این به وجود به نظر می‌رسد که همگرایی و هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی استان با محوریت ستاد اجرایی خدمات سفر باعث شد خدمات‌رسانی و میزبانی از مسافران و گردشگران ورودی با همه ظرفیت و توان و به‌صورت اخلاق‌مدارانه انجام شود تا مسافران خاطره خوشی از سفر به خراسان جنوبی داشته باشند.

همچنین قرار است جلسات ستاد اجرایی خدمات سفر در مرکز استان و شهرستان‌ها به‌طور منظم و مستمر برگزار شود تا ضمن رفع کمبود‌ها و نواقص موجود، راهکار‌های افزایش گردشگران و توسعه گردشگری مبتنی بر قابلیت‌های خراسان جنوبی به مرحله اجرا درآید.