حسن کاظمی قمی با حضور در گفت‌وگوی ویژه خبری به سوالات زیر پاسخ داد.

رویکرد جمهوری اسلامی ایران در خصوص آوارگان همسایه شرقی چیست؟

کاظمی قمی: پدیده مهاجرت از افغانستان سابقه طولانی دارد، بیش از چهار دهه است که شاهد سیل مهاجرین مردم افغانستان به کشور ما و کشور‌های دیگر هستیم. بیش از ۱۸۰ دفتر وکالت داریم و مسئولیت دفاتر وکالت این است که باید یک بانک اطلاعاتی داشته باشند. همه مهاجرینی که به داخل سرزمین ایران می‌آیند باید به دفاتر کفالت مراجعه کنند.

بخشی که به صورت قانونی وارد نشدند آن‌ها مراجعه به این دفاتر نخواهند داشت. ما تشویق می‌کنیم تا آن‌ها هم بیایند و یکی از مسائل انسانی که مورد توجه جمهوری اسلامی بود این است که در این فضای کرونایی اعلام کردیم که همه افغانی‌ها و اتباع خارجی بیایند و واکسن‌های ضد کرونا تزریق کنند.

این موضوع امکانی برای شناسایی و ثبت آمار آن‌ها را فراهم می‌کرد. بین ۴ تا ۵ میلیون از مردم افغانستان در داخل کشور ما هستند. این اختلاف عدد به این دلیل است که بخشی ورود غیرقانونی دارند و ممکن است بخشی از آن‌ها ثبت نشده باشند.

مجامع بین‌المللی چه ایده‌ای برای حل مشکلات مردم افغانستان دارند؟

کاظمی قمی: افغانستان در حوزه تمدنی و فرهنگی ایران است و سرمایه‌گذاری بر روی نیرو‌های انسانی و مجموعه ۵ میلیون نفری که در کشور ما در حال زندگی هستند، عمق راهبردی کشور ما در سرزمین افغانستان را نشان می‌دهد. در آمار سنجی‌هایی که در کشور افغانستان وجود دارد امروز مردم ایران و جمهوری اسلامی ایران بیشترین پایگاه اجتماعی را در بین افغانی‌ها در داخل کشورشان دارند.

از این منظر تربیت کادر انسانی یک موضوع مهم در حوزه فرهنگی و هم در حوزه تعاملات بین دو کشور و ایجاد عمق راهبردی است.

مذاکرات زیادی با مقامات اروپایی، مجامع بین المللی و سازمان‌های غیر دولتی مدعی حقوق بشر داشتیم. واقعیت این است که هیچ کشوری به اندازه ایران و نظام جمهوری اسلامی ایران در مساعدت به مردم افغانستان کمک نخواهد کرد و در گفت‌وگو‌هایی که با آن‌ها داشتیم اشاره کردند که تعدادی را در حال آموزش و یا به کمپ‌ها کمک می‌کنند، اما واقعیت این است که اعداد و ارقام زیاد نیست.

یکی از کمبود‌هایی که جامعه افغانستان دارد مسئله کادر آموزشی و تربیت مربی و پرستار است. ما آمادگی داریم با کمک سازمان ملل و جامعه اروپا حداقل ۱۰ هزار زن افغان در داخل کشور را در آموزش و پرورش آموزش دهیم و با کمک‌های مالی که اروپا اگر انجام دهند، می‌توانیم آن‌ها را آموزش دهیم تا آن‌ها در داخل افغانستان حضور پیدا کنند.

ضرورت تشکیل سازمان امور مهاجرین چیست؟

کاظمی قمی: مسئله مهاجرت از افغانستان یک پدیده موقت نیست، تجربه ۴۳ سال گذشته افغانستان نشان داده است که تا زمانی که این کشور به ثبات و یک وضعیت نسبی خوبی نرسد این وضعیت ادامه خواهد داشت، مسئله حضور اتباع خارجی در یک کشور آن هم برای فرآیند درازمدت را باید مورد توجه قرار داد و با یک ساز و کار موقتی نمی‌توان مسئله را اداره کرد.

تعدادی از مردم افغانستان به کشور ما آمده‌اند و یک بخشی از آن‌ها بنا به شرایطی با شهروند ایرانی ازدواج کرده اند یعنی تشکیل خانواده داده‌اند. ما نیازمند قانون هستیم نیاز به هدف‌گذاری داریم، باید راهبرد‌های متنوعی در حوزه‌های مختلف امنیتی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، بهداشت و سلامت داشته باشیم باید این زمینه را برای داخل کشورمان و برای مهاجرین به ویژه آن‌هایی که از افغانستان آمده اند فراهم کنیم.

رئیس جمهور ضرورت تشکیل سازمان ملی مهاجرین را مطرح می‌کند، حقیقتاً این موضوع یک نگاه راهبردی در محیط امنیتی نظام است.

یکی از هدف‌گذاری‌هایی که در تشکیل سازمان مهاجرین افغانستانی وجود دارد به یک منظر از نگاه فرصت‌هاست، امروز بنا به شرایطی که در افغانستان حاکم است و بخش زیادی از متفکرین، سرمایه‌داران، کارآفرینان، اصحاب قلم و سیاسیون یعنی نخبگان این کشور از این سرزمین خارج شدند، جمهوری اسلامی ایران یکی از اهدافی که در سازمان ملی مهاجرین به آن توجه می‌کند این است که به این فرصت‌ها توجه کنیم.

بخش زیادی از نخبگان و مجموعه‌های اقتصادی افغانستان که از این کشور خارج شده‌اند، برخی از آن‌ها در داخل ایران هستند و بخشی به سمت کشور‌های اروپایی و کشور‌های آسیای شرقی رفته اند به دلیل مشترکات فرهنگی، همزمانی اعتقادات دینی و مذهبی بسیار علاقمند هستند تا آن‌ها در داخل کشور ما سرمایه گذاری کنند.

آیا مذاکره‌ای در خصوص آوارگان افغانستانی با مقامات این کشور صورت گرفته است؟

کاظمی قمی: با حاکمان کابل بسیار صحبت کرده‌ایم، آن‌ها می‌گویند در افغانستان بحران امنیتی، اقتصادی و سیاسی حاکم است و این مسائل اجازه نمی‌دهد که شاهد مهاجرت معکوس به این کشور باشیم، اما تلاش‌هایی در حال انجام است به طوری که ایران هراسی در داخل افغانستان و افغانستان هراسی در داخل ایران شکل گرفته است و عده‌ای به دنبال ایجاد شکاف میان دو ملت هستند.

آخرین اخبار در خصوص حق‌آبه هیرمند چیست؟

کاظمی قمی: طالبان بار‌ها تاکید کرده است که حق‌آبه جمهوری اسلامی ایران در چارچوب معاهده ۱۳۵۱، چهار میلیون متر مکعب از آب هیرمند وارد شاه نیمه‌های کشور ما شده است. آب سد کمال خان تمام شده و آب سد دیگری را رها کرده‌اند تلاش بر این است که آب از طریق مسیری که از سد کمال خان است در مسیر اصلی خود به داخل مرز‌های کشور بیاید.

اخیراً در گفت‌وگویی که با طالبان داشتیم درخواست کردند تا دو نفر از متخصصین ما به کابل بیایند تا مذاکرات در راستای رفع مشکلات فنی صورت بگیرد.