در لحظاتی که ما شاهد مراسم قرعه‌کشی مرحله گروهی مسابقات فوتبال جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر بودیم تا حریفان تیم‌ملی کشورمان در این دوره از مسابقات را بشناسیم، در شروع مراسم از نماد جام‌جهانی ۲۰۲۲ هم رونمایی شد، اما در آن لحظه، متوجه نشدیم که یک ایرانی آن را طراحی کرده است. نمادی که خیلی زود سر از شبکه‌های اجتماعی درآورد و حتی شایعاتی هم درباره ماهیت آن منتشر شد؛ برخی آن را شبیه به یک روح و عده‌ای دیگر آن را «سفره ماهی در خلیج‌فارس» دانستند، اما هیچ‌یک از این تفسیر‌ها درباره «لعیب» درست نبود. لعیب در زبان عربی به معنای یک بازیکن فوق ماهر است که همه طرفداران فوتبال را به تماشای تکنیک‌های خودش خیره و البته دعوت می‌کند.

نکته مهم درباره این طرح این است که یک گرافیست ایرانی، طراح آن بوده؛ «سیدحسین اجاقی» کسی است که نامش چند روز اخیر در رسانه‌ها منتشر شده و به‌عنوان طراح نماد جام جهانی معرفی می‌شود. یک دستاورد ویژه برای او که از سال‌ها پیش «کاراکتر دیزاینر» بود، اما حالا برای اولین جام جهانی در غرب آسیا توانسته به موفقیتی ویژه و بزرگ برسد. او در گفتگو با زندگی‌سلام از شروع ماجرای این طراحی، تماس امیر قطر با او، چالش‌های طراحی این نماد و ... می‌گوید.

از بچگی، عاشق نقاشی بودم

این گرافیست و تصویرساز جوان و بااستعداد در اولین سوال درباره این‌که از چه زمانی وارد حرفه طراحی شده، می‌گوید: «من از بچگی، عاشق نقاشی کشیدن بودم و سال ۸۴ یک دوره تخصصی طراحی را در بندرعباس گذراندم. از سال ۹۰، به‌صورت حرفه‌ای وارد حوزه طراحی شخصیت و نقاشی دیجیتال برای انیمیشن و بازی‌های رایانه‌ای شدم.» در خور ذکر است او در چندین پروژه انیمیشن سریالی و سینمایی در زمینه طراحی کاراکتر و فضا همکاری داشته است. همچنین طراحی و اجرای دو جلد کتاب مصور (کمیک استریپ) و طراحی مجموعه‌های استیکر برای چند برنامه پیام رسان فارسی از دیگر فعالیت‌های اوست.

فیفا یک سال‌و‌نیم پیش برایم یک ایمیل فرستاد

از او درباره این‌که ماجرای طراحی نماد جام‌جهانی قطر از چه زمانی شروع شد، می‌پرسم که می‌گوید: «روال طراحی نماد‌های جام‌جهانی در دوره‌های قبلی مانند برزیل یا روسیه که اطلاعات دقیق‌تری درباره‌شان دارم، این‌طور بود که فیفا بین طراحانی که خودشان انتخاب می‌کردند، یک رقابتی برگزار می‌کرد و از بین آن طرح‌های پیشنهادی، سه مورد را که مورد تایید همه کارشناسانشان قرار می‌گرفت، انتخاب می‌کرد. سپس فیفا، آن سه طرح را در معرض ارزیابی عمومی قرار می‌داد و هرکدام که رای بیشتری می‌آورد، به نماد آن دوره تبدیل می‌شد که محصولات جام‌جهانی هم بر اساس همان نماد، تولید می‌شدند. در همین زمینه، تقریبا یک سال و نیم پیش بود که من یک ایمیل از سمت کمیته عالی برگزاری جام‌جهانی دریافت کردم. این سازمان، کمیته‌ای مشترک شامل فیفا و مسئولان کشور میزبان جام‌جهانی یعنی قطر است. در این ایمیل اشاره شده بود که ما نمونه کار‌های شما را دیدیم، مورد تایید و پسند ما قرار گرفته، بنابراین اگر علاقه‌مند هستید، طرح پیشنهادی خودتان را به عنوان نماد جام جهانی بکشید و برای ما ارسال کنید».

طرح اولیه من، جزو ۳ طرح برتر فیفا شد

این گرافیست درباره طرح اولیه‌ای که برای نماد جام‌جهانی قطر آماده کرده، می‌گوید: «من بعد از دریافت ایمیل کمیته برگزاری جام‌جهانی، برای همکاری اعلام آمادگی کردم و سپس آن‌ها یک پی‌دی‌اف هم فرستادند شامل این‌که طرح باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، چه ملاک‌هایی برای‌شان مهم است و تمایل دارند روی آن‌ها کار شود و یک سری استاندارد‌ها و ... من همان موقع، طرح پیشنهادی خودم را شروع کردم و در نهایت یک نمادی را به آن‌ها ارائه دادم. آن نماد یک شاهین بود که به‌عنوان پرنده ملی کشور قطر شناخته می‌شود و روی آن در چندین مرحله خیلی کار کردم، اصطلاحا چکش‌کاری کردم تا به جمع‌بندی نهایی رسید و قرار شد به عنوان یکی از سه طرح نهایی و برتر، در رای گیری عمومی که توسط فیفا در شبکه‌های اجتماعی خودش برگزار می‌کرد، شرکت داده شود. گفته بودند که بر اساس این کاراکترها، انیمیشن‌هایی ساخته خواهد شد و مخاطبان با دیدن انیمیشن به این نمادها، رای خواهند داد. این ماجرا یک سال پیش اتفاق افتاد و قرار شد که نتیجه کار را به من اطلاع بدهند، اما دو ماه از آن ماجرا گذشت و هیچ خبری نشد. من برای همان کمیته، ایمیلی ارسال کردم که گفتند کشور میزبان جام جهانی با رای‌گیری عمومی مخالفت کرده و ظاهرا خودشان یک طرحی دارند و می‌خواهند روی آن به عنوان نماد جام‌جهانی کار کنند».

امیر قطر خواسته بود که این نماد حتما توسط من طراحی شود

«اجاقی» ایمیلی را از فیفا دریافت می‌کند مبنی بر این که «کشور قطر هیچ‌کدام از سه طرح را نپذیرفت و قصد دارد نماد جام‌جهانی را خودش طراحی کند و این پروژه همین جا متوقف می‌شود.» او که احتمالا بعد از این ماجرا‌ها از انتخاب طرحش به عنوان نماد جام‌جهانی قطر ناامید شده، ادامه می‌دهد: «تقریبا یک ماه از دریافت پاسخ ایمیلم هم گذشت تا این که مجدد ایمیلی از سمت سرپرست بخش برندینگ کمیته عالی برگزاری جام‌جهانی به دستم رسید. در آن‌جا اشاره شده بود که ما خودمان ایده‌ای داریم و می‌خواهیم که شما روی آن کار کنید و طرح آن را به سرانجام برسانید. در ادامه من متوجه شدم که شخص امیر قطر، یک ایده پیشنهادی دارد که تقریبا همین لعیبی بود که الان ساخته شده و شما آن را در چند روز اخیر، بار‌ها در رسانه‌ها دیدید. به من گفتند که امیر قطر طرح‌های من و بقیه طراح‌ها را دیده و خواسته که این ایده حتما به دست من اجرایی و نهایی شود، چون طرح شاهین من، بیشتر از بقیه برایش جذاب بوده است».

این نماد برای معرفی پوشش محلی قطری‌هاست

این طراح شخصیت درباره ماهیت این نماد می‌گوید: «من به طور مستقیم با کمیته برگزاری مسابقات جام‌جهانی برای طراحی ایده امیر قطر قرارداد بستم و از ۶ ماه پیش، کارم را دوباره شروع کردم. ایده آن‌ها این بود که چفیه و حلقه مشکی که مردان قطری روی سرشان می‌گذارند و لباس محلی مردم این کشور است، نماد رسمی جام جهانی قطر شود. می‌خواستند از این فرصت جام‌جهانی نهایت استفاده را ببرند و این پوشش را به عنوان سمبل فرهنگی و پوششی که برای‌شان اهمیت دارد و باید در جهان شناخته شود، معرفی کنند. می‌خواستند از لحاظ بصری، این نماد آن قدر دیده شود که همه مردم جهان بدانند که قطری‌ها چطور لباس می‌پوشند و ظاهرا این مسئله در فرهنگ مردم این کشور، اهمیت بسیار زیادی دارد».

طراحی کاراکتر جام‌جهانی فوتبال بدون دست‌و‌پا سخت بود

«اجاقی» درباره چالش‌های طراحی نماد جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر هم می‌گوید: «من در شرایطی که گفتم، طراحی این نماد را شروع کردم و برای من که طراح کاراکتر هستم و تجربه ۱۵ ساله و زیادی در این حوزه داشتم، این کاراکتر خیلی پرچالش بود. زمانی که می‌خواهیم یک شخصیت طراحی کنیم، یک سری اهداف از ساخته شدن آن داریم که باید در طراحی مورد توجه قرار بگیرد. در این باره، کاراکتر ما باید یک فوتبالیست می‌بود و این رشته ورزشی هم سراسر تحرک است و به حالت‌هایی نیاز دارد که داشتن دست و پا برای بازی با توپ در آن اهمیت زیادی دارد، اما وقتی در اتود‌های اولیه برای این طرح، دست و پا می‌گذاشتم، راضی‌کننده نبود. بازخورد‌هایی هم که از سمت امیر قطر درباره این اتود‌ها دریافت کردم، دقیقا همین‌طور بود و به من گفت که این کاراکتر و شخصیت، دست و پا نداشته باشد و باید با همین چفیه آن هدف محقق شود، حالا شما یک کاریش بکنید! اتود‌های زیاد، چکش کاری‌های چندین و چندباره، ارتباط گرفتن با تیم انیماتور‌های فیفا که چطور برای این شخصیت، حرکت طراحی کنیم تا بتواند نمایش فوتبالی ارائه دهد، سرانجام به طرحی رسید که مطلوب همه ما بود. آن را آن‌قدر ادامه دادیم و برای بهتر شدنش تلاش کردیم تا این که به نتیجه نهایی رسید که در مراسم قرعه کشی جام‌جهانی از آن رونمایی شد و الان شما می‌بینید».

نقش اسلیمی روی نماد، طرح حنا‌های زنان قطری است

این تصویرساز درباره نقوش روی این نماد هم توضیحات جالبی دارد و می‌گوید: «بعد از نهایی شدن طرح اولیه، من تزیینات، نقوش و ... زیادی برای آن طراحی کردم و آپشن‌های زیادی در نظر گرفتم و برای این کمیته فرستادم تا دست‌شان برای انتخاب نهایی باز باشد. یک سری از آن‌ها خیلی شلوغ بودند و ترجیح‌مان این بود که آن‌قدر شلوغ نشود که تنش تصویری ایجاد کند، چون ممکن بود حس خوبی در مخاطب ایجاد نکند. تا این‌که به این نتیجه رسیدیم که دو توپ روی دست‌های این شخصیت قرار دهیم که این توپ‌ها را هم از لوگوی اصلی جام‌جهانی که چند سال پیش منتشر شده، گرفتیم، برای این که قرار بود این شخصیت از همان لوگو تبدیل به این نماد شود. نقش اسلیمی هم که در پایین این شخصیت دیده می‌شود، از نقش حنا‌هایی الهام گرفته شده که زنان قطری به عنوان تزیین و آرایش استفاده می‌کنند. می‌خواستیم روی این شخصیت، هم نمادی از جامعه مردان و هم جامعه زنان قطر به عنوان کشور میزبان جام‌جهانی وجود داشته باشد».

فوتبالی بودن و دقت امیر قطر برایم جالب بود

«اجاقی» که برای طراحی ایده امیر قطر از طریق دفترش، مدام با او در ارتباط بوده و نظراتش را دریافت می‌کرده، می‌گوید: «نکته جالب در مکاتبات، دقت و وسواس بالای او بود. همچنین این که به‌شدت طرفدار فوتبال است و تلاش می‌کند تا در این زمینه نقش آفرینی کند هم اهمیت دارد. به‌طور مثال در قسمت پایین طرح من از هنر‌های زنان قطری با حنا استفاده کردم و فیفا تاکید داشت که طرح باید شلوغ‌تر باشد. در نهایت امیر قطر گفت که شلوغی پایین طرح باعث می‌شود تا توجه از خود روسری سفید رنگ برداشته شود. من هم این را به فیفا گفته بودم، اما قبول نکردند و در نهایت وقتی امیر قطر این را گفت، مورد قبول قرار گرفت. برایم جالب بود که تا این حد دقت دارد.»

خوش‌بینم که از گروه‌مان صعود می‌کنیم

اجاقی در پاسخ به این سوال متفاوت که آیا خودش هم اهل تماشای فوتبال هست یا نه، می‌گوید: «من خیلی فوتبال‌بین هستم، اما فوتبال بازی نمی‌کنم و علاقه خودم برای ورزش، بیشتر شناست. درباره گروه تیم‌ملی در جام‌جهانی قطر هم من از بچگی در بین تیم‌های ملی، بازی‌های تیم‌ملی آلمان و انگلیس را خیلی دوست داشتم. از آن جایی که خاطره خوبی از بازی با آمریکا هم در گذشته داریم، خوش بین هستم که اتفاقات خوبی در این دوره برای تیم ملی کشورمان بیفتد. انگلیس الان هم انگلیس قدرتمند گذشته در مستطیل سبز نیست و به‌نظرم از آرژانتین خیلی راحت‌تر است. در مجموع، خیلی خوش‌بینم که صعود خواهیم کرد».

کارم هنوز تمام نشده و استیکر‌های جذابش مانده است

اگرچه طراحی لعیب به عنوان نماد جام جهانی ۲۰۲۲ به پایان رسیده، اما کار این گرافیست ایرانی همچنان ادامه دارد. خودش در این‌باره می‌گوید: «کارم هنوز تمام نشده است. هنوز داریم روی استیکر‌های این نماد کار می‌کنیم و به مواردی که تعدادی از آن‌ها رونمایی شده، در چند روز آینده موارد جذاب دیگری هم اضافه خواهد شد. فقط پکیج اولیه آن در مراسم قرعه کشی رونمایی شده است. در روز‌های آینده استیکر‌های لعیب برای شبکه‌های اجتماعی را در اختیار فیفا و کمیته برگزاری جام جهانی قطر قرار خواهم داد که خودشان منتشر خواهند کرد.»

منبع: خراسان