اکسی‌توسین هورمونی است که در اکثر حیوانات یافت می‌شود که در انسان نقش اساسی در زایمان دارد و هورمون عشق نیز نامیده می‌شود؛ زیرا بر پیوند‌های احساسی، به ویژه بین مادر و کودک تاثیر می‌گذارد.

محققانی که در حیات وحش آفریقای جنوبی کار می‌کنند اثرات اکسی‌توسین را روی شیر‌ها آزمایش کرده‌اند و یافته‌های آن‌ها در مطالعه جدیدی در مجله آی ساینس (iScience) منتشر شده است.

شیر‌ها حیواناتی بسیار اجتماعی هستند. آن‌ها می‌توانند عمیقاً وفادار باشند و از اعضای خود محافظت کنند؛ اما می‌توانند نسبت به گروه‌های دیگر شیر‌ها به طرز باورنکردنی تهاجمی باشند. این رفتار می‌تواند یک مشکل بزرگ در هنگام تلاش برای نقل مکان حیوانات به مناطقی باشد که قبلاً شیر‌ها در آن جا ساکن شده اند.

کریگ پکر، یکی از نویسندگان این مطالعه به نیوزویک گفت: تحقیقات قبلی ما روی شیر‌های وحشی در سرنگتی نشان دادند که جفت‌های با هم همکاری می‌کنند تا غریبه‌ها را از قلمروی خود بیرون کنند؛ بنابراین هدف از تحقیق جدید این بود که بررسی شود آیا اکسی‌توسین می‌تواند برای تاثیرگذاری بر رفتار‌های اجتماعی حیوانات استفاده شود یا خیر و شاید در نهایت، شیر‌ها را در یک مکان قبل از بروز حس رقابت موجود بهتر ادغام کند.

برای انجام این کار، محققان ابتدا باید راهی برای تجویز ایمن اکسی‌توسین بیابند. به گفته جسیکا بورکهارت، نویسنده اول این مطالعه، ترفند این بود که یک بطری اسپری کوچک را با اکسی‌توسین پر کنند و حیوانات را با گوشت خام فریب دهند. هنگامی که شیر‌ها حواسشان پرت شد، اکسی‌توسین را روی بینی آن‌ها پاشیدند تا این هورمون به سرعت در مغز حیوانات تاثیر بگذارد.

بورکهارت گفت: با اسپری کردن اکسی‌توسین مستقیماً روی بینی، عصب سه قلو و عصب بویایی مستقیماً به سمت مغز حرکت داده می شود. در غیر این صورت سد خونی مغزی می‌تواند آن را فیلتر کند.

یکی از آزمایش‌هایی که محققان برای اندازه‌گیری اثر اکسی‌توسین استفاده کرده اند، معرفی یک جسم بازی و ردیابی این بود که شیری که با آن جسم بازی می‌کرد تا چه حد به شیر‌های دیگر نزدیک می‌شود. به طور کلی حیوانات هنگام بازی با اشیاء از دیگران فاصله می‌گیرند، اما تحت تاثیر اکسی‌توسین شیر‌ها به طور قابل توجهی بهم نزدیک می‌شوند.

بورکهارت گفت: بعد از این که شیر‌ها با اکسی‌توسین درمان شدند و اسباب بازی مورد علاقه آن‌ها را برای بازی به آن‌ها دادیم، دیدیم که میانگین فاصله بین آن‌ها از حدود ۷ متر به حدود ۳.۵ متر پس از تجویز اکسی‌توسین کاهش یافت.

آزمایش دیگر پاسخ غرش حیوانات را هنگامی که تحت تاثیر اکسی‌توسین بودند، آزمایش کرد. تست‌های پاسخ غرش عموماً نشانه خوبی از هوشیاری سرزمینی در نظر گرفته می‌شوند و به مهاجمان احتمالی می فهمانند که باید عقب‌نشینی کنند.

محققان دریافته اند که اکسی‌توسین به طور قابل توجهی پاسخ غرش حیوانات را کاهش می‌دهد.

بورکهارت گفت: این شیر‌های تحت درمان با اکسی‌توسین به سرعت به حیواناتی آرام و سرد تبدیل شدند.

جالب این جا است که محققان دریافته اند اکسی‌توسین تاثیر کمی بر رفتار‌های مالکانه در طول آزمایش پاسخ غذایی دارد. هنگامی که یک شی غذایی کوچک به گروه معرفی شد، حیوانات بدون توجه به اکسی‌توسین، رفتار‌های تهاجمی رقابتی از خود نشان دادند. این نشان می‌دهد که محدودیت‌های خاصی برای رفتار‌های اجتماعی ایجاد شده توسط این هورمون وجود دارد.

در آفریقا، شیر‌ها اغلب نیاز به جابه‌جایی دارند. زمانی که پراکندگی شهری به قلمروی آن‌ها تجاوز می‌کند؛ اما جابه‌جایی حیوانات می‌تواند باعث درگیری‌های ارضی با شیر‌های گروه‌های مختلف شود.

تحقیقات بیشتری برای اکتشاف اکسی‌توسین در شیر‌ها مورد نیاز است؛ اما امید این است که این هورمون بتواند برای کمک به شکل گیری پیوند‌های اجتماعی به هنگام معرفی حیوانات جدید در مناطقی مشترک مورد استفاده قرار گیرد.

بورکهارت گفت: در حال حاضر روی معرفی حیواناتی کار می‌کنیم که از سیرک‌ها یا مناطق غیر طبیعی نجات یافته اند. امیدواریم که روش درمانی اکسی‌توسین منجر به انتقال حیوانات به طبیعت تبدیل شود و به آن‌ها کمک کند تا بیشتر به محیط اجتماعی جدید خود تمایل پیدا کنند و به طبیعت اصلی خود بازگردند.

منبع: سایت نیواطلس منتشره از سل پرس (Cell Press)