ژاپن، کشوری در شرقی‌ترین نقطه کره زمین واقع شده است و ساکنینش از آن با نام خاستگاه خورشید یاد می‌کنند. کشوری که شواهد سکونت در آن به پارینه سنگی بازمی‌گردد و دارای تاریخ پر فراز و نشیب و منحصر به فردی است. امروزه ژاپن به عنوان یکی از توسعه یافته‌ترین کشور‌های جهان شناخته می‌شود، اما با این وجود عقاید و فرهنگ دیرین ژاپنی‌ها در بسیاری از مراسم و زندگی روزمره‌شان دیده می‎‌شود.

در این گزارش قرار است نگاهی بر یکی از همین رسوم خاص ژاپنی‌ها بیندازیم که سالیانه موجب مرگ و میر بسیاری می‌شود. این رسم مربوط به پختن نوعی شیرینی خاص به نام موچی می‌شود.

تاریخچه موچی

گفته می‌شود نخستین بار چینی‌ها برای اینکه بتوانند از گوشت تازه ماهی استفاده کنند، آن را دور برنج تخمیر شده می‌پیچیدند و هنگام صرف کردن، تنها از گوشت تغذیه می‌کردند. این غذا سپس در ژاپن نیز مطرح شد و آن‌ها با تغییر طرز تهیه آن، امضای خود را تا ابد روی سوشی‌ها گذاشتند. تاریخچه موچی نیز شباهت زیادی به سوشی دارد. موچی نخستین بار در چین باستان تهیه شد، اما ژاپنی‌ها با تغییر دادن روش تهیه و طبخ آن کاری کردند که امروزه هنگام شنیدن نام موچی تنها به یاد یک شیرینی ژاپنی بیافتیم.

موچی ژاپنی که بافت آدامس مانند داشت، محبوبیت زیادی در ادوار مختلف پیدا کرد و در مراسم یا حتی افسانه‌های ژاپنی دیده شد. برای مثال در اواخر قرن هشتم افسانه‌ای از موچی به وجود آمد که گفته می‌شد اگر یک مرد ثروتمند از برنج‌های باقی‌مانده زمینش موچی صاف (نه گرد) بپزد و با تیرِ کمان روی آن شلیک کند، شیرینی موچی به یک پرنده سفید رنگ تبدیل شده و به آسمان پرواز می‌کند. بعد از آن، زمین‌های برنج آن مرد ثروتمند حاصل خیزی خودش را از دست می‌دهد و او فقیر می‌شود. به گفته افسانه‌های ژاپنی، موچی که به شکل گرد تهیه می‌شود قدرت روحانی دارد.

بعد از داستان و افسانه‌های مختلف، پختن موچی در مراسم مذهبی و فرهنگی گسترش یافت. از قرن ۱۱ میلادی خوردن موچی پس از تولد نوزاد، عروسی، روز کودک، روز دختر، آغار بهار و سال نو ژاپنی مرسوم شد.

موچی از چه تهیه می‌شود و چگونه موجب مرگ شود؟

اصلی‌ترین ماده تشکیل دهنده موچی نوعی آرد برنج ژاپنی است که طعم شیرینی دارد و به آن موچیکو (mochiko) می‌گویند. یکی از ویژگی‌های این آرد، چسبناک بودنش است که علت اصلی کشنده بودن آن نیز محسوب می‌شود. چرا که پس از ورز دادن و پختن شیرینی، خاصیت کشسانی و چسبندگی شیرینی حفظ می‌شود و اگر هنگام میل کردن به خوبی جویده و بلیعده نشود، این شیرینی آدامسی می‌تواند سبب خفگی افراد شود. این موضوع آنقدر جدی است که مانند چهارشنبه سوری در ایران، رسانه‌های مختلف ژاپنی بابت پیشگیری از تلخ شدن کام مردم در سال جدید، به آن‌ها هشدار می‌دهد. به نقل از دپارتمان آتش نشانی شهر توکیو، سالانه بیش از ۱۰۰ مورد عامل خفگی ناشی از خوردن موچی تنها در بیمارستان این شهر ثبت می‌شود. افراد بین ۵۰ تا ۸۰ سال عمدتا این آمار را شامل می‌شوند.

همانطور که اشاره شد، موچی نوعی شیرینی مخصوص محسوب می‌شود که علاوه بر مصرف سالیانه در برخی از مراسم خاص ژاپنی به ویژه مراسم سال نو، جایگاه مشخصی دارد. حتی طرز تهیه این شیرینی که خود می‌تواند خطرآفرین باشد، مراسمی دارد که به آن موچیت‌سوکی (mochitsuki) می‌گویند.

طی مراسم موچیت‌سوکی، دست کم دو آشپز یا شیرنی‌پز باید حضور داشته باشد که غالبا تهیه آن توسط مرد‌ها انجام می‌شود. برای تهیه موچی، یکی از آشپز‌ها با نیروی زیادی به خمیر ضربه وارد می‌کند و در همین حال، شخص دیگر با دست خمیر را ورز داده و به آن آرد می‌پاچد. البته این شیوه سنتی غالبا جای خود را به دستگاه‌های شیرینی پزی داده است. 

منبع: اندیشه معاصر