در هر گوشه‌ از کشور عزیزمان ایران چه بسیار ابنیه‌هایی هستند که به جهت بی توجهی ما مورد غفلت قرار گرفته اند و در واقع دچار فراموشی شده اند.

یکی از این بناها، تکیه معاون الملک است که ۱۱۴ سال پیش توسط حسین خان معین الرعایا ساخته شد. او به منظور برگزاری مراسم عزاداری شهادت امام حسین (ع) و تعزیه خوانی، بخش حسینیه را در سال ۱۲۸۲ شمسی بنا کرد؛ اما در زمان مشروطیت آتش به جان عمارت افتاد و حسین خان نیز ترور شد.

در دهه‌های بعد میرزا حسن خان معاون‌الملک حسینیه را خرید و بخش‌های زینبیه و عباسیه را ساخت تا تکیه بتواند جوابگوی عزاداران باشد. وی در همان ایام تکیه را وقف برگزاری مراسم مذهبی و سوگواری امامان معصوم کرد، اما طولی نکشید که دوباره چشم عمارت به ویرانی افتاد.

به این ترتیب سید محمد میبدی و آقا شیخ محمدهادی جلیلی برای جلوگیری از نابودی آن، بخش عباسیه را به مدرسه علوم اسلامی تبدیل کردند تا فواید آن را صرف تعمیر بنا نمایند. اکنون با به ثبت رسیدن این عمارت زیبا و رنگین فام در آذر ماه ۱۳۵۴، این عمارت هر سال گروهی از بازدیدکنندگان را پذیراست. ما هم به مناسبت فرارسیدن بهار نو شما را به شهر کرمانشاه دعوت می‌کنیم تا از بزرگترین مجموعه تکیه ایران دیدن کنید.

معرفی عمارت تاریخی کرمانشاه

ساختمان تکیه معاون الملک با قرار گرفتن در شش متر پایین‌تر از سطح زمین دارای سه ورودی است. برای آغاز بازدیدتان بایست به مدخل اصلی، در خیابان حدادعادل (آبشوران سابق) بروید و بعد از طی ۱۷ پله به مجموعه اصلی وارد شوید. این ورودی در گذشته برای برگزاری بهتر مراسم مذهبی، ورود دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری و جلوگیری از تداخل آن‌ها با یکدیگر بود. با گذر از این مدخل و عبور از دالانی کوتاه شما قدم به بخش حسینیه گذاشتید.

اکنون با حیاطی کوچک و دل انگیز با دیوار‌هایی بلند روبرو هستید که سرتاسر آن توسط حجره‌های دو طبقه و طاق نما‌های فیروز رنگ احاطه می‌شود. نگاره‌هایی مزین شده به کاشی کاری که بنا بر سخنان اهالی فن، آنان به دو گروه کاشی‌های برجسته و کاشی‌های هفت رنگ تقسیم می‌شوند.

هر کدام از این تصاویر روایتگر واقعه عاشورا و قصص قرآنی می‌باشند که یکی از نمونه‌های آن کاشی کاری سقاخانه است. این بنای کوچک پنج ضلعی در سمت راست پله‌ها قرار دارد و ما بر آن، آب طلبیدن حضرت سکینه از عموی بزرگوارشان حضرت عباس (ع) می بینیم. این بخش اصلی از تکیه محل عزاداری آقایان بود و خانم‌ها برای برپایی سوگواری به بنای زینبیه می‌رفتند که آن به واسطه راهروی کوچک حیاط حسینیه وصل می‌شد.

در گذشته و هنگام برگزاری مراسم سوگواری بانوان از دری که به کوچه‌ی معاون‌الملک باز می‌شد بدون برخورد با آقایان، وارد طبقه‌ی بالای زینبیه می‌شدند. از ویژگی‌های معماری این بخش گنبد تکیه معاون الملک را مشاهده کنیم که با زلزله آبان ۹۶ کرمانشاه شکاف‌هایی برداشت، اما خوشبختانه ترمیم شد. البته بار اصلی گنبد بر رسم بندی‌های زیر آن بود که موجب پایداری و سالم ماندن کل بنا شد. زیرا بنابر علم معماری قدیم فن رسم بندی، تکامل یافته گوشه‌سازی ست که در آن با استفاده از قالب واحد، طاق‌هایی در فواصل چهار طاق اصلی قرار می‌گیرند.

در نتیجه مربع به هشت‌ضلعی تبدیل می‌شود و سپس گنبد بر روی آن واقع می‌شد. در آن زمان بنایان جهت زیباسازی رسم بندی، کاشی‌هایی را با طرح‌های گل و وبوته بر آن میزدند که این موجب می‌شد تا چشم بیننده از معماری عمارت خسته و یا عادت نشود. آراستگی‌های زینبیه تنها به گنبد و کاشی‌های آن نیست بلکه شما می‌توانید از ضلع شمال‌شرقی تا جنوب‌شرقی آن با نگاره‌هایی از کربلا همچون صحنه‌های جنگ امام حسین (ع) و یزیدیان در ظهر عاشورا، رزم حضرت قاسم (ع)، رزم حضرت علی اکبر (ع)، اسارت اهل بیت در کاخ یزید، جنگ حضرت عباس و امام حسین علیهما السلام با کفار، قصاص مختار، آمدن سلیمان خزایی و دفن شهدای کربلا و... بازدیدی داشته باشید.

این تصاویر زیبا برای تاثیرگذاری بیشتر خود بر مخاطب همراه با ترکیب بند‌هایی از محتشم کاشانی است که بر کاشی‌های مربعی به طول ضلع ۳۵ و زمینه‌ی سفید قرار می‌گیرند. اما آخرین بازدید شما در این بخش مزار حسن خان معاون‌الملک بانی حسینیه است که به عبارتی روایتگر تصاویر و معماری اسلامی ـ ایرانی در قالب این عمارت بزرگ بود.

حسن ختام مجموعه تکیه معاون الملک، بخش عباسیه است که شما با عبور از راهرویی در زینبیه به حیاط دل انگیز آن قدم بگذارید. در ضلع جنوبی این حیاط ستون‌هایی قطور با ترکیبی از آجر و کاشی فیروزی قرار دارد. در کنار آن نیز بازدید از موزه‌های مردم شناسی، زیورآلات و پوشاک کرمانشاه فراموش نکنید که این برای ارتقای اطلاعات عمومی خودمان و فرزندان مان درباره کرمانشاه سودمند است.